Perinatal asfiksi, doğum öncesi, sırası veya hemen sonrasında bebeğin oksijen yetersizliği yaşamasıdır. Bu kritik durum, beyin hasarından organ yetmezliğine kadar ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Yenidoğan ölümlerinin önde gelen nedenlerinden biri olan perinatal asfiksi hakkında tüm detayları bu makalede bulabilirsiniz.
Perinatal Asfiksi Nedir?
Perinatal asfiksi, fetus veya yenidoğanın dokularına yetersiz oksijen ulaşması sonucu ortaya çıkan metabolik asidoz ve organ disfonksiyonu tablosudur. Genellikle plasental yetmezlik, kordon sıkışması veya zor doğum gibi nedenlerle gelişir. Apgar skorunun 5. dakikada 7’nin altında olması önemli bir göstergedir.
Ana Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Doğum Öncesi: Annede şiddetli hipertansiyon, diyabet, enfeksiyonlar veya plasenta dekolmanı
- Doğum Sırası: Kordon prolapsusu, uzamış doğum, makat geliş veya şiddetli kanama
- Doğum Sonrası: Solunum sıkıntısı sendromu, konjenital kalp hastalıkları veya şiddetli enfeksiyon
- Yüksek Risk Grupları: Erken doğum, düşük doğum ağırlığı, çoğul gebelikler
Belirtiler ve Klinik Bulgular
- Erken Belirtiler: Solunum güçlüğü, siyanoz (morarma), hipotoni (kas gevşekliği)
- Nörolojik Bulgular: Havale nöbetleri, bilinç değişiklikleri, emme refleksinde azalma
- Sistemik Etkiler: Kalp atımında yavaşlama, idrar çıkışında azalma, kan şekeri düşüklüğü
- Ağır Vakalarda: Koma hali, yaygın organ yetmezliği ve hipotermi
Tanı Yöntemleri
- Kan Gazı Analizi: Arteriyel kanda pH <7.0 ve baz açığı >16 mmol/L
- Nörogörüntüleme: Kranial ultrason ve MRG ile beyin ödemi veya kanama tespiti
- EEG: Beyin fonksiyonlarını değerlendirmek için elektroensefalografi
- Laboratuvar: Laktat seviyeleri, böbrek ve karaciğer fonksiyon testleri
Acil Tedavi Protokolleri
- Havayolu Stabilizasyonu: Endotrakeal entübasyon ve mekanik ventilasyon
- Dolaşım Desteği: İnotrop ilaçlar (dopamin) ve sıvı resüsitasyonu
- Vücut Isısı Kontrolü: Terapötik hipotermi (33-34°C’de 72 saat)
- Nöbet Yönetimi: Fenobarbital veya levetirasetam ile nöbet kontrolü
- Metabolik Denge: Hipoglisemi ve elektrolit düzensizliklerinin düzeltilmesi
Uzun Dönem Komplikasyonlar
- Serebral Palsi: Motor fonksiyon kaybı ve spastisite
- Gelişimsel Gerilik: Konuşma ve öğrenme becerilerinde gecikme
- Epilepsi: Tekrarlayan nöbetler
- Görme-İşitme Kaybı: Kortikal körlük veya sensörinöral işitme kaybı
- Böbrek Yetmezliği: Akut tübüler nekroz sonucu diyaliz ihtiyacı
Önleme Stratejileri
- Doğum Öncesi: Düzenli prenatal kontroller ve riskli gebeliklerin erken tespiti
- Doğum Sırası: Fetal monitörizasyon ve acil sezaryen için hazırlık
- Yenidoğan Bakımı: Resüsitasyon ekipmanlarının anında ulaşılabilir olması
- Eğitim: Sağlık personeline NRP (Neonatal Resüsitasyon Programı) sertifikasyonu
Prognozu Etkileyen Faktörler
- Asfiksi süresi (10 dakikadan uzun süreler kötü prognoz)
- Başlangıçtaki nörolojik durum
- Çoklu organ yetmezliği varlığı
- Tedaviye erken yanıt verme durumu
Yenidoğan Yoğun Bakım Süreci
Hipotermi tedavisi alan bebeklerde yakın nöromonitörizasyon, sürekli EEG ve düzenli nörolojik değerlendirme kritiktir. Beslenme enteral tüple başlatılır ve kademeli olarak artırılır. Aileler için psikososyal destek ve rehabilitasyon planlaması erken dönemde başlatılmalıdır.
