Parmak Şişmesi

Parmak şişmesi ciddi enfeksiyonlar, iltihaplanma, travma ve diğer anormal süreçlerden kaynaklanabilmektedir. Tedavisi altta yatan duruma göre değişiklik gösterir ve öncelikle bu hastalıklar tespit edilmelidir.

Parmak Şişmesi Nedir?

Parmak şişmesi, toplumda çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilen bir durumdur. Parmak şişmesi, parmak dokularındaki problemlerden veya eklemlerdeki sorunlardan kaynaklanabilmektedir. Parmak şişmeleri genelde bu bölgelerde sıvı birikmesi veya iltihap dokusu gelişmesi sonucu oluşur. Parmak şişmesi ciddi enfeksiyonlar, iltihaplanma, travma ve diğer anormal süreçlerden kaynaklanabilmektedir. El parmak şişmesinin yanı sıra ayak parmak şişmesi de görülebilmektedir.

Hastalıklar dışında, hamilelik, adet öncesi sendrom gibi süreçlerde de parmaklarda şişme oluşabilmektedir. Bu süreçlerde hormonal değişikliklerden dolayı vücut sıvı tutma eğilimine girer. Parmak şişmeleri iltihaplanma gibi ciddi durumlardan kaynaklanabileceği için bu durumlarda bir hekime başvurmak en doğrusu olacaktır. Parmak şişmelerinde nedene bağlı olarak kızarıklık, ısı artışı, ateş, halsizlik, parmakta uyuşma, eklem hareketlerinde kısıtlılık gibi ek semptomlar ortaya çıkabilmektedir. Ayak baş parmak şişmesi gibi spesifik durumlar ise gut hastalığına bağlı ortaya çıkabilmektedir. 

Parmak Şişmesi Nedenleri Nelerdir?

Parmak şişmesinin birçok farklı nedeni bulunmaktadır. Bu nedenlerin bazılarında tedaviye bile ihtiyaç duyulmayabilirken bazılarında yoğun tedaviler gerekli olmaktadır. Parmak şişmesinin olası nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Sıcak Hava 

Sıcak havalar veya sıcak ile temas sonrasında, kan damarlarında genişler. Bu genişleme sırasında hem parmaklara daha fazla kan gelir hem de bir miktar sıvı parmak çevresindeki yumuşak dokulara sızabilir. Her bu iki nedenden dolayı da parmaklardaki sıcaklık artışı sonucu bir miktar şişme ortaya çıkabilmektedir. 

Bu tür parmak şişmeleri genelde ellerin düzenli olarak bazı aktivitelerde kullanılması sonucunda yok olma eğilimindedir. Sıcak ortamdan çıkma, ellerin su altına tutulması gibi durumlarda da kısa süreler içinde elde fark edilen şişlikler azalır. Ancak bu şişliğe kızarıklık, ağrı gibi diğer belirtilerin eklenmesi beklenmez.  

Osteoartrit

Artrit eklemlerin iltihaplanması ve inflamasyon dokusu gelişmesini belirten bir terimdir. Osteoartrit de vücuttaki herhangi bir eklemi etkileyebilen bir durumdur ve eklemlerdeki kemik yüzeylerini örten kıkırdağın zamanla aşınması sonucu ortaya çıkan dejeneratif yani yıkıcı bir eklem hastalığıdır. Osteoartrit halk arasında kireçlenme olarak bilinir. Parmaklar üzerinde görülen kireçlenmelerde eklemler üzerinde şişlikler, elin hareketlerinde kısıtlılık gibi belirtiler ortaya çıkabilmektedir.  

Osteoartritten en sık olarak etkilenen eklemler parmaklardaki küçük kemikçikler arası eklemler ve bilek eklemleridir. Normal bir eklem, kemikler hareket ettiğinde kaymaları için birbirine iyi uyan iki pürüzsüz, kıkırdak kaplı kemik yüzeyinden oluşur. Pürüzsüz yüzeyler yıpranırsa artık birbirine uymazlar ve artrit gelişir. Yaralanma, enfeksiyon, gut, sedef hastalığı ve diğer durumlar da el artritine neden olabilir. 

Osteoartritler, eklemlerde sertliğe, şişmeye, ağrıya ve şekil bozukluğuna neden olabilir. Osteoartrit bazen parmağın orta ekleminde veya parmağın uç ekleminde kemikli nodüllere (şişliklere) neden olabilir. Bu kişiler sıklıkla parmak gücüne ihtiyaç duyan işleri yapmakta problem çekerler. 

Romatoid Artrit

Romatoid artrit, parmak eklemleri de dahil olmak üzere genel olarak eklemlerde ağrı, şişlik ve sertleşmelere neden olan kronik yani uzun süreli bir hastalıktır. Romatoid artritte genelde el, ayak ve bilek eklemleri etkilenir. Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin vücudun kendisine saldırdığı bir hastalıktır. Bu hastalıklara otoimmün hastalıklar adı verilir. 

Romatoid artritte genelde alevlenme yani hastalığın aktifleştiği dönemler ve remisyon yani semptomların hafiflediği dönemler görülür. Alevlenmelerin oluşacağı zamanları belirlemek ve tahmin etmek oldukça zordur. Ancak tedaviler ile bu alevlenmelerin sayısı ve şiddetli azaltılabilir. Bir alevlenmeyi tahmin etmek zor olabilir, ancak tedavi ile işaret fişeklerinin sayısını azaltmak ve eklemlerdeki uzun vadeli hasarı en aza indirmek veya önlemek mümkündür. Romatoid artritli kişilerde ana olarak eklemlerde ağrı, katılık, şişme ve kızarıklık gibi semptomlar görülse de vücudun genelinde halsizlik ve kilo kaybı gibi belirtiler de oluşabilmektedir. 

Enfeksiyon ve Travma

Parmaklar üzerinde oluşan enfeksiyonlar, parmak şişmelerinin nedenlerinden biridir. Parmak enfeksiyonlarında şişmeye ek olarak iltihabın kızarıklık, ısı artışı, parmakları kullanamama ve ağrı gibi diğer semptomları da görülür. Parmak enfeksiyonları genelde parmak ucunda tırnaklarda görülen enfeksiyonlar şeklinde görülür. Tırnak koparma, tırnak yeme, manikür yaptırma gibi nedenlerle zarar gören tırnak çevresine bir enfeksiyöz ajanın gelmesi ile birlikte iltihaplanma ortaya çıkar. Bu enfeksiyonların erken yakalanması durumunda sıcak su banyoları ve bazı antiseptik solüsyonlarla iyileşme sağlanabilse de parmak etrafında irin toplanması yani apseleşme durumunda bu apsenin boşaltılması gerekmektedir. 

Darbe sonucu parmak şişmesi de yaygın görülen durumlardan biridir. Parmak üzerinde düşme, eli çarpma gibi nedenlerle parmak etrafındaki bağların zarar görmesi veya kemiklerin zarar görmesi durumunda, o bölgede bir inflamasyon oluşur. Bunun sonucunda da vücudun bir tepkisi olarak parmak şişmesi ve ağrıması meydana gelir. Parmak şişmesi ve morarması da sıklıkla birlikte ortaya çıkar. 

Raynaud Sendromu

Raynaud sendromu, genelde soğuk hava ve stres gibi uyaranlara karşı tepki olarak parmaklarda soğuma, renk değişiklikleri, şişme, his değişikliği gibi durumların görülmesidir. Raynaud sendromunda, eller soğuk ile karşılaştığında o bölgedeki damarlar daralır bu daralma sonrasında da kan dolaşımı kısıtlanmış olur. Bu hastalık kadınlarda erkeklere göre daha fazla görülür. Primer Raynaud hastalığı, ek bir hastalık olmadan ortaya çıkarken, sekonder Raynaud sendromu ise genelde bağ dokusu hastalıkları ile birlikte ortaya çıkar. Raynaud hastalığında görülebilecek olası semptomlar şu şekilde sıralanabilir:  

  • El veya ayak parmaklarında soğuma
  • Soğuğa veya strese tepki olarak cilt üzerinde renk değişiklikleri
  • Isınma veya rahatlama sonrası parmaklarda geçici uyuşma, batma hissi  

Raynaud sendromu atağı sırasında parmak üzerindeki cilt öncelikle beyazlaşır. Daha sonra bu bölgeye kan akışının azalması ile mavi, mor bir renge döner. En son olarak da ısındıkça ve dolaşım normale döndükçe bu alanlar tekrar kızarmaya başlar. Bu dönemde karıncalanma, şişme gibi durumlar da gözlenebilmektedir. Raynaud en çok el ve ayak parmaklarını etkilese de burun, dudak, kulak ve meme uçları gibi vücudun diğer bölgeleri de etkilenebilmektedir. 

Parmak Şişmesi Teşhisi

Parmak şişmesinin teşhisi, hastanın hekime verdiği tıbbi öykü ve yapılan uygun fizik muayene ile kolaylıkla konabilir. Ancak önemli olan bu şişmeye neden olan durumu ortaya çıkarmaktır. Bunun için de hekim şüphelendiği duruma yönelik tetkikler uygular. Osteoartrit teşhisinde genelde görüntüleme yöntemleri kullanılır. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir. 

1-) Röntgen: Kıkırdak kaybı, röntgende direkt olarak görülmez. Ancak kıkırdak kaybı, eklem ve kemikler arasındaki boşluğun daralması ile tespit edilebilir. Röntgende ayrıca eklem çevresindeki kemik çıkıntıları da görülebilmektedir. 

2-) Manyetik rezonans görüntüleme (Emar): Emarda, kemik ve yumuşak dokuların görüntülerini ortaya koymak için güçlü manyetik alan dalgaları kullanılır. Osteoartrit tanısında çoğu zaman emara gerek duyulmasa da komplike vakalarda hekimin ihtiyaç duyması ile kullanılabilmektedir. 

Görüntüleme testlerinin dışında osteoartrit tanısı için kan testleri ve eklem sıvı analizi gibi yöntemler de kullanılır. Kan testi osteoartrit tanısının konması için gerekli değildir. Ancak romatoid artrit gibi diğer olası nedenleri dışlamak için kullanılır. Eklem sıvısı analizlerinde ise eklem bölgesinden bir iğne ile sıvı çekilir. Bu sıvı daha sonra analiz edilerek durum tespit edilmeye çalışılır.

Romatoid artrit tanısı da öncelikle hekimin durumdan şüphelenmesi ile başlar. Daha sonra bazı tetkikler uygulanır. Kan testleri direkt olarak romatoid artrit tanısını koydurmasa da tanı için gerekli olan bazı bilgileri sağlar. Kan testlerinde, vücuttaki inflamasyon düzeyinin belirlenmesini sağlayan eritrosit sedimentasyon hızı, iltihaplanma seviyelerini ölçmeye yarayan CRP seviyeleri gibi parametreler ölçülür. 

Romatoid faktörde kandan anti-CCP antikorları seviyeleri de ölçülür. Bu antikorlar, bağışıklık sisteminin sağlıklı dokulara saldırdığını gösteren bir parametredir. Anti-CCP testi pozitif olan kişilerde romatoid artrit gelişme olasılığı çok yüksektir, ancak romatoid artritli herkes bu antikora sahip değildir. Anti CCP dışında, romatoid artrit hastası olan kişilerin yaklaşık yarısında da romatoid faktör denilen bir diğer antikor da pozitiftir. Bu testlerin yanı sıra romatoid artritte de röntgen, emar gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. 

Raynaud sendromunun tanısında tıbbi öykü ve fizik muayene büyük önem taşır. Hastanın soğuk ve stres gibi tetikleyiciler altında parmaklarında önce beyazlaşma sonra morarma ve en son kızarma tarif etmesi tanıda oldukça yardımcıdır. Bu öyküden sonra hekim tırnak kapilleroskopisi denilen aletle, parmaktaki kılcal damarların yapısını inceleyebilir. Sekonder Raynaud sendromunda genelde altta yatan bağ dokusu hastalıklarının tespiti için de ANA, eritrosit sedimentasyon hızı gibi farklı parametreler incelenir. 

Parmak Şişmesi Tedavisi

Parmak şişmesinin tedavisi altta yatan duruma göre değişiklik gösterir. Bu yüzden öncelikle bu hastalıklar tespit edilmelidir. Romatoid artrit gibi otoimmün bozuklukların neden olduğu şişliği tedavi etmek için steroidler kullanılabilir. Bu ilaçlar bağışıklık sistemini baskılar ve vücudun kendi kendine saldırmasını engeller.

Genel parmak şişliklerinde ve travma gibi durumlar sonrasında görülen şişliklerde steroid olmayan antiinflamatuar (NSAID) adı verilen ilaçlar hem parmaktaki ağrıyı hem de şişliği azaltmak için kullanılabilir. Enfeksiyonlar sonucu oluşan şişliklerde antibiyotikli kremler kullanılabilir. Apseleşme durumunda ise irinin boşaltılması gerekmektedir. 

Raynaud sendromu tedavisinde esas olan tetikleyici olabilen soğuk, stres gibi durumlardan uzak durmaktır. Altta yatan hastalıkla ilişkili olan durumlarda da bu hastalık tedavi edilmelidir. Bunların dışında kan damarlarını genişleten bazı ilaçlar da kullanılabilir. Osteoartrit tedavisinde öncelikle var olan ağrıları azaltmak için ağrı kesici ve inflamasyon baskılayıcı ilaçlar kullanılır. Bunun yanında eklem çevresindeki kasları güçlendirmek için özel egzersizler yapılabilir. Tüm bunlara cevap vermeyen olgularda ise eklem içine steroid enjeksiyonları veya bazı cerrahi yöntemler kullanılabilmektedir. 

Parmak Şişmesi Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Parmak şişmesi sonrasında altta yatan duruma göre çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir. Hava sıcaklığı gibi durumlarda görülen şişmelerde kişiyi rahatsız etmesi dışında bir sorun görülmez. Romatoid artrit ve osteoartrit gibi hastalıklar ise tedavi edilmediğinde kişide şiddetli ağrılar ve eklem problemleri ortaya çıkabilmektedir. Enfeksiyon durumlarında ise özellikle diyabet, bağışıklık sistemi hastalıkları olan kişilerde tedavi yapılmaması durumlarında vücudun diğer bölgelerine yayılım olabilmektedir. 

Hamilelikte Parmak Şişmesi

Hamilelik döneminde özellikle ellerde, parmaklarda, ayaklarda, bileklerde ve bacaklarda bir miktar şişme meydana gelebilir. Bu şişmeler hormonal değişiklikler sonucu artan kan hacmi nedeniyle ortaya çıkar. Şişmeler genelde hamileliğin ileri aşamalarında ve gün sonunda artma eğilimindedir. Yavaş yavaş oluşan ve şiddetli olmayan şişmeler genelde zararlı değildir ancak anneyi oldukça rahatsız edebilmektedir. 

Bu vücut bölgelerindeki şişmenin özellikle 4-5. aydan sonra aniden artması preeklampsi yani gebelik zehirlenmesi adı verilen durumun bir belirtisi olabilir. Ancak bu durumda ek olarak tansiyon yüksekliği gibi birçok bulgu da görülür. Bu yüzden ani şişme, şiddetli başlayan baş ağrıları, görmede bulanıklık, karın ağrısı ve bu bulgularla birlikte kusma gibi semptomlar görülürse vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Hamilelik döneminde görülen bu normal şişmelere iyi gelebilecek birkaç durum sayılabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir: 

1-) Uzun süre ayakta durmaktan kaçınmak

2-) Rahat ayakkabılar ve çoraplar giymek

3-) El ve ayakları olabildiğinde yukarıda tutmak

4-) Bol su içmek 

5-) Gün boyunca düzenli ve dikkatli egzersiz yapmak 

Parmak Şişmesi için Hangi Doktora Gidilir?

Parmak şişmesi için gidilmesi gereken bölüm altta yatan duruma göre değişiklik gösterir. Enfeksiyon durumlarında enfeksiyon hastalıkları bölümünde, travmalarda ortopediye, romatoid artrit, raynaud sendromu ve osteoartrit gibi hastalıklarda romatolojiye başvurulabilir. Parmak şişmesinin nedeninin bilinmediği, uzun sürdüğü, aniden şiddetli bir şekilde arttığı ve ek semptomların görüldüğü durumlarda bir hekime başvurulmalıdır.

Makaleyi faydalı buldun mu?
14
1
Makeleyi Paylaşın

Parmak Şişmesi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Parmak şişmesi nasıl iner?

Parmak şişmesinin inmesini sağlamak için bu şişmeye neden olan durum tespit edilmelidir. Enfeksiyon gibi durumlarda antibiyotik tedavileri, travma durumlarında inflamasyon baskılayıcı ilaçlar, osteoartrit ve romatoid artrit gibi durumlarda bu hastalıklara özel ilaçlarla şişme kontrol altına alınabilir. Bu yüzden öncelikle parmak şişmesinin nedeni bir hekim tarafından tespit edilmelidir.

Int. Dr. Ahmet Kerim Demirbaş