Parankim hastalığı, organların fonksiyonel dokularında meydana gelen hasarlanmaları ifade eder. Akciğer, karaciğer, böbrek ve pankreas gibi organların parankimal dokuları, bu hastalıklardan en sık etkilenen bölgelerdir. İşte bu kompleks sağlık sorununa dair kapsamlı bilgiler:
Parankim Hastalığı Nedir?
Parankim, organların temel işlevsel birimlerinden oluşan dokudur. Örneğin akciğerde alveoller, karaciğerde hepatositler bu gruba girer. Bu dokularda gelişen inflamasyon, fibrozis veya dejenerasyon "parankim hastalığı" olarak adlandırılır. En yaygın türleri arasında interstisyel akciğer hastalığı (İAH), karaciğer sirozu ve renal parankim hastalığı yer alır.
Belirtiler ve İşaretler
Hastalığın semptomları etkilenen organa göre değişir:
- Akciğer tutulumunda: Nefes darlığı, kuru öksürük, göğüs ağrısı
- Karaciğer tutulumunda: Sarılık, karında şişlik (asit), halsizlik
- Böbrek tutulumunda: İdrarda köpüklenme, yüksek tansiyon, ödem
- Genel belirtiler: Sebepsiz kilo kaybı, sürekli yorgunluk, iştahsızlık
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Otoimmün bozukluklar: Sarkoidoz, otoimmün hepatit
- Enfeksiyonlar: Tüberküloz, hepatit B/C, kronik piyelonefrit
- Toksik maruziyet: Asbest, silika tozu, ağır metaller
- Metabolik sorunlar: Diyabete bağlı nefropati, alkolik hepatit
- Genetik faktörler: Alfa-1 antitripsin eksikliği
Teşhis Yöntemleri
- Görüntüleme:
- Akciğer HRCT’si (bal peteği görünümü)
- Karaciğer/böbrek ultrasonu
- Difüzyon kapasitesi ölçümü
- Laboratuvar:
- Karaciğer fonksiyon testleri (ALT, AST)
- Böbrek fonksiyon testleri (kreatinin, BUN)
- Otoantikor taramaları (ANA, anti-LKM)
- Biyopsi: Histopatolojik inceleme için altın standart
Tedavi Yaklaşımları
- Akciğer parankim hastalığı:
- İmmünsüpresifler (kortikosteroidler)
- Antifibrotik ajanlar (Pirfenidon)
- Oksijen desteği
- Karaciğer parankim hastalığı:
- N-asetilsistein (asetaminofen toksisitesinde)
- Kolşisin (primer biliyer sirozda)
- Karaciğer nakli (dekompanse sirozda)
- Böbrek parankim hastalığı:
- ACE inhibitörleri
- Diyaliz
- Böbrek nakli
Yaşam Tarzı Önerileri
- Sigara ve alkolden kesinlikle uzak durun
- Tuz tüketimini günde 5 gramla sınırlayın
- Düzenli egzersiz (haftada 150 dakika yürüyüş)
- Dengeli beslenme: Akdeniz diyeti modeli
- Aşılanma: Grip, pnömokok, hepatit aşıları
Komplikasyonlar ve Korunma
İlerlemiş vakalarda solunum yetmezliği, portal hipertansiyon veya böbrek yetmezliği gelişebilir. Risk azaltmak için:
- Mesleki maruziyette koruyucu ekipman kullanın
- Düzenli sağlık kontrolleri yaptırın
- Kronik hastalıkları (diyabet, hipertansiyon) kontrol altında tutun
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Şikayetlere göre:
- Göğüs hastalıkları (akciğer tutulumu)
- Gastroenteroloji (karaciğer tutulumu)
- Nefroloji (böbrek tutulumu)
Erken teşhis için semptomlar başladığında uzmana danışın.
