Panik bozukluk, ani ve tekrarlayan panik ataklarla karakterize bir anksiyete bozukluğudur. Bu ataklar sırasında kişi, yoğun korku ve fiziksel semptomlar nedeniyle kontrolü kaybettiği hissine kapılır. Tedavi edilmediğinde yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren bu durum, dünya genelinde yetişkinlerin yaklaşık %3’ünü etkilemektedir.

Panik Bozukluğun Temel Belirtileri

• Fiziksel Semptomlar: Çarpıntı, terleme, titreme, nefes darlığı, göğüs ağrısı, baş dönmesi
• Bilişsel Belirtiler: Ölüm korkusu, kontrol kaybı hissi, gerçeklikten kopma duygusu
• Davranışsal Etkiler: Atak geçirme endişesiyle belirli yerlerden kaçınma (agorafobi)

Nedenleri ve Tetikleyiciler
Biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin karmaşık etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Beyindeki nörotransmitter dengesizlikleri (özellikle serotonin ve GABA) önemli rol oynarken, genetik yatkınlık riski %40 artırır. Travmatik yaşam olayları, kronik stres veya majör değişimler (iş kaybı, ayrılık) ilk atağı tetikleyebilir. Kafein, nikotin ve bazı ilaçlar da duyarlı bireylerde semptomları şiddetlendirebilir.

Teşhis Süreci
Tanı için DSM-5 kriterleri temel alınır:

1. Beklenmedik panik atakların tekrarlaması
2. En az bir ay süreyle atakların sonuçlarına dair sürekli kaygı
3. Ataklarla ilişkili davranış değişiklikleri
   Kardiyovasküler veya endokrin hastalıkların ekarte edilmesi için EKG, tiroid fonksiyon testleri gibi tetkikler yapılır.

Etkili Tedavi Yöntemleri

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Atakları tetikleyen düşünce kalıplarını yeniden yapılandırmayı hedefler. Maruz bırakma teknikleriyle korkulan bedensel hislere alıştırma yapılır.
• İlaç Tedavisi: SSRI’lar (Sertralin), SNRI’lar (Venlafaksin) veya kısa süreli benzodiazepinler (Alprazolam) kullanılır.
• Nefes Egzersizleri: Diyafram nefesi ve 4-7-8 tekniği fiziksel semptomları hafifletir.
• EMDR: Travma kökenli vakalarda etkinliği kanıtlanmış bir yöntemdir.

Günlük Yaşamda Başa Çıkma Stratejileri
Düzenli aerobik egzersiz (haftada 150 dakika), kortizol seviyelerini düşürerek atak sıklığını azaltır. Uyku hijyeni, kafein ve alkol kısıtlaması kritik önem taşır. Yoga ve mindfulness meditasyonu, beden farkındalığını artırarak kaygıyı %30-40 oranında azaltabilir. Destek gruplarına katılım, izolasyon hissini kırmada etkilidir.

Acil Durumda Yapılması Gerekenler
Atak sırasında 5-4-3-2-1 duyusal odaklanma tekniği uygulanmalıdır: Beş nesne görme, dört ses duyma, üç nesneye dokunma, iki koku alma, bir tat alma. Soğuk suyla bileklere kompres yapmak vagus sinirini uyararak sakinleşmeyi sağlar.

Hangi Durumlarda Uzmana Başvurulmalı?
Ataklar ayda dörtten fazla tekrarlıyorsa, kaçınma davranışları sosyal yaşamı kısıtlıyorsa veya intihar düşünceleri eşlik ediyorsa acilen psikiyatri uzmanına danışılmalıdır.