Yumurtalık kanseri (over kanseri), kadın üreme sisteminde yumurtalıklarda başlayan ve sıklıkla geç evrede teşhis edilen ciddi bir hastalıktır. Sinsice ilerlemesi nedeniyle "sessiz katil" olarak anılır. Erken teşhisin tedavi başarısını doğrudan etkilediği bu kanser türü hakkında bilinmesi gerekenler:
Risk Faktörleri ve Nedenleri
- Genetik Yatkınlık: BRCA1/BRCA2 gen mutasyonları riski 10-30 kat artırır. Ailede meme veya yumurtalık kanseri öyküsü kritik uyarıcıdır.
- Hormonal Etkiler: 35 yaş üstü ilk gebelik, hiç doğum yapmamış olmak veya menopoz sonrası hormon tedavisi uzun süreli kullanımı.
- Çevresel Faktörler: Asbest maruziyeti, sigara ve obezite.
- Endometriozis: Çikolata kistleri (endometrioma) riski 2 kat yükseltir.
Belirtiler: Erken Uyarı Sinyalleri
Hastalık başlangıçta spesifik olmayan şikayetlere yol açar:
- Karın ve Pelvik Bölgede: 3 haftadan uzun süren şişkinlik, ağrı veya dolgunluk hissi
- Sindirim Sistemi: İştah kaybı, çabuk doyma, gaz sancıları
- İdrar Yolu: Sık idrara çıkma veya acil idrar hissi
- Diğer: Açıklanamayan kilo kaybı, adet düzensizlikleri
Tanı Yöntemleri
- Pelvik Muayene: Kitle veya asimetri tespiti.
- Görüntüleme: Transvajinal ultrason ile kist boyutu, iç yapısı ve solid bileşen varlığı değerlendirilir.
- Kan Testleri: CA-125, HE4 gibi tümör belirteçleri (Ancak erken evrede yalancı negatif olabilir).
- Biyopsi: Laparoskopi veya laparotomi ile alınan doku örneğinin patolojik incelemesi kesin tanıyı koydurur.
Tedavi Protokolleri
- Cerrahi:
- Erken evrede: Rahmin, yumurtalıkların ve omentumun alınması (histerektomi + bilateral salpingo-ooforektomi).
- İleri evre: Tümör yükünün azaltılması için karın içi metastazların temizlenmesi.
- Kemoterapi:
- Postoperatif 6 kür karboplatin/paklitaksel kombinasyonu standart protokoldür.
- BRCA mutasyonu olanlarda PARP inhibitörleri (Olaparib) idame tedavide kullanılır.
- Hedefe Yönelik Tedaviler:
- Anti-anjiyojenik ilaçlar (Bevacizumab) damarlanmayı baskılar.
Evreleme ve Prognoz
| Evre | Tanım | 5 Yıllık Sağkalım |
|——|——-|——————-|
| I | Kanser tek yumurtalıkta | %85-90 |
| II | Pelvik yayılım | %70-75 |
| III | Karın içi metastaz | %25-40 |
| IV | Uzak metastaz | %15-20 |
Korunma ve Erken Teşhis Stratejileri
- Risk Azaltıcı Cerrahi: BRCA taşıyıcılarına 40 yaş sonrası profilaktik yumurtalık alınması önerilir.
- Doğum Kontrol Hapları: 5 yıl kullanım riski %50 azaltır.
- Tarama: Yüksek riskli gruplarda 6 ayda bir CA-125 + transvajinal USG.
- Yaşam Tarzı: Obezite ile mücadele ve düzenli egzersiz.
Nüks Durumunda Yaklaşım
Tekrarlayan vakalarda:
- Cerrahi: Tümör debulking operasyonu.
- Lipozomal Dokzorubisin: Periton içi uygulamayla hedefli tedavi.
- Klinik Çalışmalar: İmmünoterapi (Pembrolizumab) veya yeni hedefe yönelik ajanlar.
Psikososyal Destek ve İzlem
Tedavi sonrası 3 aylık kontroller (muayene + CA-125), beslenme danışmanlığı ve psikoonkoloji desteği yaşam kalitesini artırır. BRCA mutasyonu olanların aile üyelerine genetik danışmanlık şarttır.
