Onikomikoz, tırnakları etkileyen yaygın bir mantar enfeksiyonudur. Yetişkinlerde görülen tırnak hastalıklarının %50’sinden sorumlu olan bu durum, tedavi edilmediğinde ağrı, şekil bozukluğu ve yayılıma yol açabilir.
Onikomikoz Nedir?
Dermatofitler, mayalar veya küf mantarlarının tırnak yatağını istilasıyla oluşur. En sık ayak başparmak tırnaklarında görülür. Risk faktörleri arasında diyabet, dolaşım bozuklukları, bağışıklık yetmezliği, havuz/spor salonu kullanımı ve travmatik manikür/pedikür yer alır.
Belirtiler ve Klinik Görünüm
- Renk Değişimi: Sarı, kahverengi veya beyaz lekeler
- Kalınlaşma: Tırnağın normal kalınlığının 2-3 katına çıkması
- Şekil Bozukluğu: Kırılganlık, ufalanma ve tırnak yatağından ayrılma
- Koku: İleri evrede kötü koku oluşumu
- Ağrı: Özellikle ayakkabı giyerken rahatsızlık
Teşhis Yöntemleri
- Mikroskobik İnceleme: Tırnak kazıntısının KOH solüsyonu ile incelenmesi
- Kültür: Mantar türünü belirlemek için 2-4 haftalık üreme testi
- PAT Testi: Direkt mikroskopide mantar elemanlarının gösterilmesi
Tedavi Seçenekleri
Topikal Tedaviler
- Ciclopirox: %8’lik antifungal oje, günde bir kez uygulanır
- Amorolfin: Haftada 1-2 kez kullanılan tırnak lakı
- Efinakonazol: Yeni nesil solüsyon, tırnak altına nüfuz eder
Oral İlaçlar
- Terbinafin: 6-12 hafta süreyle günde 250 mg
- İtrakonazol: 3 ay boyunca ayda 1 hafta (pulse tedavi)
- Flukonazol: Haftada bir 150-300 mg, özellikle maya enfeksiyonlarında
Fiziksel Tedaviler
- Lazer: Nd:YAG lazer ile mantarın ısıyla tahrip edilmesi
- Fotodinamik Tedavi: Metil aminolevulinat + ışık kombinasyonu
- Cerrahi: İleri deformasyonda tırnağın cerrahi olarak çıkarılması
Evde Bakım ve Destek Tedavileri
- Sirke banyoları (1 ölçü elma sirkesi + 2 ölçü su)
- Çay ağacı yağı uygulamaları (günde 2 kez)
- Tırnakların kuru tutulması ve hava alan ayakkabı seçimi
Önleme Stratejileri
- Havuz kenarlarında terlik kullanımı
- Ayakkabıların haftada bir antifungal spreyle dezenfektesi
- Pamuklu çorapların günlük değiştirilmesi
- Ortak tırnak makası ve törpü kullanımından kaçınma
Riskli Gruplarda Takip
Diyabet hastalarında 3 ayda bir podiatrik kontrol gereklidir. Bağışıklık yetmezliği olanlarda enfeksiyon yayılımı açısından düzenli laboratuvar tetkikleri önerilir.
Yanıt Değerlendirme
Tedavi başarısı tırnağın tam yenilenmesiyle ölçülür. Ayak tırnaklarında iyileşme 9-12 ay sürebilir. Tedavi sonrası nüks oranı %20-25’tir.
Doktor Seçimi ve Takip
Dermatoloji uzmanı tanı ve tedaviden sorumludur. Ağır olgularda enfeksiyon hastalıkları konsültasyonu gerekebilir. Kontroller ilk 3 ay ayda bir, sonrasında 3 ayda bir yapılır.
