Omurilik kanseri, omuriliği oluşturan hücrelerde kontrolsüz bölünme sonucu gelişen nadir ancak ciddi bir tümör türüdür. Primer (omurilikte başlayan) ve sekonder (başka organdan metastaz yapan) olarak ikiye ayrılır. Erken teşhis ve multidisipliner tedavi yaklaşımı, yaşam kalitesi ve sağkalım oranlarını doğrudan etkiler.
Omurilik Kanserinin Türleri
Omurilik tümörleri histolojik kökenlerine göre sınıflandırılır. En yaygın primer tümörler arasında ependimomlar (omurilik kanalını döşeyen hücrelerden kaynaklanır), astrositomlar (glial hücre kökenli) ve meningiomlar (omurilik zarlarından gelişir) yer alır. Metastatik tümörler ise genellikle akciğer, meme veya prostat kanserinin yayılımıyla oluşur.
Belirtiler ve İlerleme Özellikleri
Semptomlar tümörün konumuna ve büyüklüğüne bağlıdır:
- Motor Kayıplar: Bacaklarda güçsüzlük, yürüme güçlüğü veya ani düşmeler
- Duyusal Değişiklikler: Uyuşma, karıncalanma, ağrıya duyarsızlık
- Otonomik Disfonksiyon: İdrar/büyük tuvalet tutamama, cinsel işlev bozuklukları
- Ağrı: Tümör seviyesinde şiddetli lokalize ağrı (gece artış gösterir)
- Refleks Anormallikleri: Patolojik refleksler (Babinski pozitifliği)
Teşhis Sürecindeki İleri Yöntemler
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Altın standart yöntemdir. Kontrastlı çekimlerde tümörün sınırları ve çevre doku ilişkisi netleşir.
- Biyopsi: CT kılavuzluğunda alınan doku örneklerinin histopatolojik incelemesiyle tümör tipi belirlenir.
- Elektrofizyolojik Testler: EMG ile sinir iletim hasarı değerlendirilir.
- PET-CT: Metastatik yayılımın tespitinde kritik rol oynar.
Tedavi Protokolleri ve Yenilikçi Yaklaşımlar
- Cerrahi: Mikrocerrahi tekniklerle tümörün maksimal rezeksiyonu hedeflenir. Nöromonitörasyon ile sinir hasarı riski minimize edilir.
- Radyoterapi: Stereotaktik radyocerrahi (Gamma Knife) hedefe odaklı yüksek doz ışınlama sağlar.
- Kemoterapi: Temozolomid özellikle astrositomlarda tercih edilir.
- İmmünoterapi: PD-1 inhibitörleri (Pembrolizumab) metastatik vakalarda deneme aşamasındadır.
- Gen Tedavisi: Oncolitik virüslerin tümör hücrelerini seçici yok etmesi üzerine araştırmalar sürüyor.
Rehabilitasyon ve Yaşam Kalitesi Artırıcı Uygulamalar
Cerrahi sonrası erken dönemde başlatılan fizik tedavi, kas atrofisini önler. Nörojenik mesane için aralıklı kateterizasyon, spastisite için botulinum toksin enjeksiyonları uygulanır. Psikoonkolojik destek, hastaların sürece uyumunu kolaylaştırır.
Prognozu Etkileyen Faktörler
- Tümörün histolojik derecesi (Grade I-II daha iyi seyirli)
- Erken evrede tanı konulması
- Total rezeksiyonun mümkün olması
- Nörolojik defisitlerin cerrahi öncesi hafif olması
Önleyici Stratejiler ve Risk Azaltma
Radyasyona maruziyeti sınırlamak, aile öyküsü varsa düzenli MRG taraması yaptırmak ve sigaradan uzak durmak önemlidir. BRCA1/2 mutasyon taşıyıcılarında risk artışı nedeniyle genetik danışmanlık önerilir.
Multidisipliner tümör konseyleri (nöroşirürji, onkoloji, radyoterapi uzmanları) her hasta için kişiselleştirilmiş tedavi planı oluşturur. Belirtilerin farkında olmak ve uzmana başvurmak, nörolojik kayıpları önlemede en kritik adımdır.
