Nonspesifik Kolit

Nonspesifik Kolit Nedir?

Nonspesifik kolit; kalın bağırsağın (kolonun) herhangi bir enfeksiyon etkeni ile enfekte olması sonucu gelişen; bu enfeksiyona bağlı olarak pek çok semptomu içerisinde barındıran bir rahatsızlıktır.

Ağız yoluyla alınan gıdalar midedeki asit sıvısıyla belli bir süre sindirilir, ardından bu gıdalar ince bağırsağa geçer. İnce bağırsaklarda vücut için yararlı maddelerin emilimi yapıldıktan sonra kalan içerik kalın bağırsaklara gönderilir. Kalın bağırsaklarda içerikte bulunan fazla su ve minerallerin emilimi yapılarak buradaki yararlı bakteriler sayesinde kalan içerik dışkıya dönüştürülür. Bu dışkı da kalın bağırsağın son kısmı olan rektum ve anüs ile dışarı atılır.

Kalın bağırsağın hem su ve mineral emiliminde hem de dışkı oluşumunda görev alması; bu yapının oldukça önemli olduğunu göstermektedir. Kalın bağırsakta gelişen herhangi bir hastalıkta hem emilimde hem de dışkı oluşturulmasında sorun oluşacağı için, hastada pek çok semptom ortaya çıkar.

Nonspesifik kolitte; hastanın kalın bağırsağı döşeyen ve mukus salgılayarak dışkının atılımını kolaylaştıran mukoza hücrelerinde enfeksiyon durumu vardır. Var olan enfeksiyon hastada pek çok semptoma neden olabilir.

Nonspesifik kolit; toplumda fast food ve sokak kültürü beslenmesinin artışı ile paralellik gösteren ve giderek artan bir durumdur. Erkek cinsiyette daha sık rastlanan bu durum; nadiren de olsa bebek ve çocuklarda da rastlanılabilir.

Nonspesifik Kolit Belirtileri Nelerdir?

Kalın bağırsak; hem vücut için gerekli olan su ve minerallerin emilimi; hem de dışkı oluşturulmasında görevli olduğu için; nonspesifik kolite sahip kişilerde bu sistemlerin bozukluğuna bağlı semptomlar meydana gelir. Nonspesifik kolite sahip hastalarda en sık gözlemlenen semptomlar şöyle özetlenebilir:

• Mukuslu Dışkılama: Mukus; kalın bağırsağın en iç kısmında bulunan mukoza hücreleri tarafından üretilen ve dışkının kolayca dışarı atılmasını sağlayan bir yapıdır. Nonspesifik kolitte; mukoza hücreleri enfekte olur. Bunun sonucunda hastada yoğun miktarda mukus üretilir. Bu mukus hastada dışkının yüzeyinde de görünür bir hal alır. Buna mukuslu dışkılama denir. 
• İshal: İshal; nonspesifik kolitte görülen bir diğer semptomdur. Nonspesifik kolitte; var olan enfeksiyona bağlı olarak kişide hem su emilimi azalır hem de mukus üretimi artar. Bu durumda hastanın dışkısı yumuşar ve dışkılama sayısı artar. Bu duruma ishal adı verilir.
• Kabızlık: Nonspesifik kolitte bazen kişinin dışkısı sertleşebilir. Bu durum hastanın dışkılamasını zorlaştırarak kabızlık oluşumuna neden olur.
• Karın Ağrısı: Karın ağrısı hem ishal hem kabızlıkla seyreden nonspesifik kolit vakalarında gözlemlenebilen bir durumdur. Kişide var olan enfeksiyon; bağırsak hareketlerini bozar. Bu durum aralıklı kasılmalara neden olarak karın ağrısı oluşumuna yol açar.
• Ateş: Nonspesifik kolit; kalın bağırsakların enfeksiyon etkenleri ile enfekte olması sonucu gelişir. Bu durumda hastada bağışıklık sistemi harekete geçer ve vücut sıcaklığının yükselmesine yol açarak enfeksiyon etkeninin çoğalmasını önler. Bu durum hastaya ateş oluşumu olarak yansır.
• Dışkıda Kan Görülmesi: Nonspesifik kolitte bazı enfeksiyon etkenleri; yoğun bir şekilde bağırsak invazyonuna(yayılımına) neden olabilir. Bu durumda hastanın bağırsak dokusu kanar. Bu kanama dışkıya yansır.
• Tenesmus: Tenesmus; kişide dışkılama sonrası tam boşalamama hissi, sanki hala dışkılama ihtiyacı varmış gibi hissetmesidir. Kişide enfeksiyona bağlı var olan bağırsak kasılmaları; kişide tam boşalamama hissine neden olur.
• Halsizlik: Nonspesifik kolitte görülen ishal ve sıvı kaybı; kişide halsizlik oluşumuna neden olur.
• Baş Ağrısı: Nonspesifik kolitte ishalle beraber var olan sıvı kaybı; kişide baş ağrısı oluşumuna neden olur.
• Bulantı ve Kusma: Nonspesifik kolitte bazen; kalın bağırsak tutulumu ile birlikte mide ve ince bağırsaklarda da enfeksiyon görülebilir. Bu durum hastada bulantı ve kusma oluşmasına neden olur.

Nonspesifik Kolit Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

Nonspesifik kolit; bağırsağın herhangi bir enfeksiyon etkeni ile enfekte olup iltihaplanması sonucu gelişen; buna bağlı semptomların oluşmasına neden olan bir hastalıktır. Hastalık çoğunlukla bakteri kaynaklı gelişmekte olsa da virüsler ve mantar adı verilen mikroorganizmalar da nonspesifik kolit oluşumundan sorumludur. Nonspesifik kolit oluşumuna yol açan etkenler şöyle sıralanabilir:

• Fast Food ve Sokak Ürünleriyle Beslenme: Fast food ve sokak ürünleri genellikle steril koşullarda hazırlanmayan ve sindirim sistemini yoracak maddeler içeren gıdalardır. Bu gıdaların sık tüketimi kişide nonspesifik kolit gelişimi için risk oluşturur.
• Besinlerin Yeterince Temizlenmeden Tüketimi: Özellikle meyve ve sebzelerin yeterince temizlenmeden tüketilmesi; kişide nonspesifik kolite yol açabilecek enfeksiyon etkenlerinin vücuda alımı için risk oluşturur.
• Bağırsak Parazitleri: Bazı bağırsak parazitlerinin bağırsaklara yerleşip çoğalması hem parazitin yarattığı enfeksiyon ile, hem de parazitin bağırsaktaki yararlı bakterilerin sayısını azaltması sonucu nonspesifik kolit gelişimi için risk yaratır.
• Bağırsak Fıtıkları: Bağırsak fıtığı; karın ön duvarında gelişen herhangi bir defekte bağlı olarak bağırsakların öne doğru ilerlemesi ve hastada semptomları meydana getirmesi durumudur. Bağırsak fıtığına sahip hastalarda; bağırsağın kanlanmasında sorun oluşacağı için bu bölgede enfeksiyon etkenlerinin çoğalma ihtimali artar. Bu durum nonspesifik kolit gelişimi için risk oluşturur.
• Divertiküller: Divertiküller; bağırsak iç katmanının dışa doğru cep şeklinde kese oluşturması durumudur. Tıpkı bağırsak fıtıklarında olduğu gibi divertiküllerde de bağırsağın kan dolaşımı bozulur ve bu durum enfeksiyon etkenlerinin çoğalmasına yol açarak nonspesifik kolit için risk oluşturur.
• Bazı İlaçların Kullanımı: Bazı ilaçlar(özellikle kontrolsüz kullanılan antibiyotik ilaçlar) kişide bağırsaklarda bulunan yararlı bakterilerin ölmesine neden olur. Bu durum bağırsak için zararlı enfeksiyon etkenlerinin çoğalmasına neden olur. Çoğalan bu enfeksiyon etkenleri kişide nonspesifik kolit oluşumuna yol açar.
• İmmunsupresyon(Bağışıklık Sisteminin Baskılanması): Bağışıklık sisteminin baskılandığı kişilerde vücutta enfeksiyon oluşma riski artar. Bu enfeksiyonlara nonspesifik kolit enfeksiyonları da dahildir.
• Diyabetes Mellitus(Şeker Hastalığı): Şeker hastalığı; vücutta kan şekerini dengeleyen insülin adlı hormonun yetersizliğine bağlı gelişen bir durumdur. Yapılan araştırmalar diyabetes mellitusa sahip hastalarda nonspesifik kolit görülme sıklığının arttığını göstermektedir. Bu durum diyabetes mellitusta bağışıklık sisteminin baskılanması sonucu enfeksiyon etkenlerinin artışı ile açıklanabilir.

Nonspesifik Kolit Teşhisi

Nonspesifik kolitte gözlemlenen semptomlar kalın bağırsağı etkileyen pek çok hastalıkta da görülebildiği için; hastalarda detaylı muayene ve görüntüleme yöntemleri ile hastalığın diğer bağırsak hastalıklarından ayırt edilmesi gerekmektedir. Nonspesifik koliyim teşhisinde kullanılan teşhis yöntemleri;

• Anamnez: Anamnez; hastanın hastalığı hakkında yaşadığı semptomları dile getirmesi durumudur. Nonspesifik kolite sahip hastalar sıklıkla; dışkıda mukus ya da kan görülmesi, karın ağrısı, ishal, kabızlık, tenesmus, ateş, halsizlik gibi semptomlardan yakınırlar. Hekim hastanın şikayetlerini dinler, şikayetleri arttıran ve azaltan etkenleri, hastanın kullandığı ilaçları ve ek hastalıkları sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede; hekim hastanın karın bölgesini inceler. Ardından eliyle bağırsakları muayene eder. Gerekli gördüğünde stetoskop yardımıyla hastanın bağırsak seslerini dinler.
• Kan Tahlili: Kan tahlili; kişiden alınan kan örneği ile kan hücrelerinin sayımının yapılarak Hastalıkları destekleyici bulguları sağlayan bir teşhis yöntemidir. Nonspesifik kolite sahip hastalarda kan tahlilinde beyaz kan hücresi(WBC) sayısında artış gözlemlenir. Ayrıca hastanın kanında sedimentasyon hızı ve CRP adlı kimyasalın da artışı söz konusudur.
• Dışkı Analizi: Dışkı analizi; hastadan alınan dışkı örneğinin laboratuvar koşullarında incelenmesini sağlayan bir teşhis yöntemidir. Nonspesifik kolite sahip hastaların laboratuvar incelemesinde; dışkıda kan, enfeksiyon etkeni(bakteri, mantar veya parazit) rastlanılabilir. Dışkı analizi ile teşhis edilen enfeksiyon etkenine göre tedavi planlanır.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): Bilgisayarlı tomografi; X ışını yardımıyla görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem özellikle nonspesifik kolitte diğer hastalıklardan ayırt edilmesinde kullanılan oldukça etkili bir görüntüleme yöntemidir.

Nonspesifik Kolit Tedavisi 

Nonspesifik kolitin tedavisi; nonspesifik kolite yol açan enfeksiyon etkeninin bulunarak buna yönelik uygulanan Medikal Tedavi ile sonuçlanır. Bu durumda hastaya semptomları gidermek amacıyla da yine medikal tedavi uygulaması yapılabilir. 

Nonspesifik kolite sahip hastaların tedavisinde ayrıca Yaşam Stili Düzenlemesi de yapılmalıdır. Bu kişiler lifli gıdalarla beslenmeye özen göstermeli, bol du tüketmeli, besinleri doğru ve temiz bir şekilde yıkamalı ve fast food gıdalardan uzak durmalıdır.  

Nonspesifik Kolit Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Nonspesifik kolit; bağırsak yüzeyinde enfeksiyon etkenlerinin çoğalması ve bu enfeksiyon etkenlerinin çoğalması sonucu pek çok semptomun ortaya çıkması ile meydana gelen bir hastalıktır. Bu kişilerde eğer tedavi uygulanmazsa; enfeksiyon etkeninin yarattığı invazyona (yayılıma) bağlı olarak kişide bağırsak delinmesi, bağırsak kanaması, sepsis (kana mikrop karışması) gibi birçok komplikasyon meydana gelebilir. Ayrıca bu kişilerde var olan ishale bağlı olarak şiddetli sıvı kaybı oluşur. Oluşan bu sıvı kaybı kişide baş ağrısı, bulantı, kusma, halsizlik gibi pek çok semptoma yol açabilir. Bu yüzden nonspesifik kolit tanı konulduğunda mutlaka tedavi uygulanması gereken bir hastalıktır.

Nonspesifik Kolitte Kullanılan İlaçlar

Nonspesifik kolitte kullanılan ilaçlar; kişide var olan enfeksiyon etkenlerinin ortadan kaldırılmasını ve hastada var olab semptomların düzeltilmesini sağlayan medikal tedavi uygulamasıdır. Nonspesifik kolit hastalarında kullanılan ilaçlar şunlardır:

• Antibiyotik İlaçlar: Bu ilaçlar hastada var olan enfeksiyon etkenlerini yok etmek için kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak amoksisilin, klavulanik asit, siprofloksasin, ofloksasin, moksifloksasin, amitriptilin gibi maddeleri barındıran bu ilaçların yan etkileri arasında bulantı, kusma, baş sönmesi, baş ağrısı gibi semptomlar bulunur. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında hekime başvurulmalıdır.
• Antiparazitik İlaçlar: Bu ilaçlar hastada var olan parazitlerin yok edilmesine yönelik kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak mebendazol, albendazol, metronidazol, ornidazol, hidroksiklorokin gibi maddeleri barındırır. Bu ilaçların en sık görülen yan etkisi bulantı, kusma, kaslarda güçsüzlük ve tansiyon düşüklüğüdür. İlaç alımından sonra bu semptomlardan yakınan Hastalar hekime başvurmalıdır.
• Ağrı Kesici İlaçlar: Bu ilaçlar hastada var olan karın ağrısının giderilmesine yönelik kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen, diklofenak gibi maddeleri barındıran bu ilaçların en sık görülen yan etkisi halsizlik, iştahsızlık ve baş dönmesidir. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştırsa hekime başvurulmalıdır. 

Nonspesifik Kolitte Hangi Doktora Gidilir?

Nonspesifik kolit ile esas olarak ilgilenen; hastalığa tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm İç Hastalıkları (Dahiliye) ya da İç Hastalıkları bölümünün yan dalı olan Gastroenteroloji bölümüdür. İç hastalıkları ya da gastroenteroloji hekimi hastayı muayene eder, gerekli tetkikleri uygular. Hastada var olan semptomlar ve teşhis yöntemleri ile birlikte hastalığa tanı koyar. 

Nonspesifik kolite sahip hastalar; karın ağrısı, mukuslu dışkılama, ishal, kabızlık, bulantı, kusma, ateş, dışkıda kan görülmesi, tenesmus, halsizlik, baş ağrısı gibi semptomlar yaşadığında vakit kaybetmeden hekime başvurmalı ve tedavi altına alınmalıdır.