Minimal değişiklik hastalığı (MDH), böbreklerin filtrasyon sistemini etkileyen ve özellikle çocuklarda sık görülen bir nefrotik sendrom türüdür. Bu hastalıkta böbrek biyopsisinde ışık mikroskobunda belirgin anormallik görülmezken, elektron mikroskobunda podosit adı verilen hücrelerde ayaksı çıkıntıların kaybı tespit edilir. Hastalığın en tipik özelliği, steroid tedavisine hızlı yanıt vermesidir.
Hastalığın Nedenleri ve Risk Faktörleri
MDH’nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bağışıklık sisteminin anormal tepkisiyle ilişkili olduğu düşünülür. Lenfositlerden salınan sitokinler, böbrek filtrelerindeki podositlerin yapısını bozar. Çocuklarda vakaların %80-90’ından sorumlu olan MDH, yetişkinlerde nefrotik sendromların %10-15’ini oluşturur. Risk faktörleri arasında atopik bünye (alerji, astım), viral enfeksiyonlar ve bazı ilaçlar (NSAİİ’ler) yer alır.
Klinik Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Proteinüri: İdrarda günde 3.5 gr’dan fazla protein kaybı.
- Ödem: Yüzde, göz kapaklarında ve bacaklarda şişlik.
- Hipoalbüminemi: Kanda albümin seviyesinin 2.5 g/dl altına düşmesi.
- Hiperlipidemi: Kolesterol ve trigliserid yüksekliği.
Tanı için 24 saatlik idrarda protein ölçümü, kan biyokimyası ve böbrek fonksiyon testleri yapılır. Kesin tanı böbrek biyopsisinde elektron mikroskobik incelemeyle konur.
Tedavi Protokolleri ve Yönetim
- Kortikosteroid Tedavisi:
- Çocuklarda 4-6 hafta prednizolon (2 mg/kg/gün).
- Yetişkinlerde 16 haftalık tedavi.
- Yanıt oranı çocuklarda %95, yetişkinlerde %80-90.
- Sık Nüks Eden Hastalar İçin:
- Siklosporin, takrolimus gibi immunsupresifler.
- Rituksimab (CD20 inhibitörü).
- Destek Tedavileri:
- ACE inhibitörleri ile proteinüri kontrolü.
- Diüretiklerle ödem yönetimi.
- Düşük tuzlu, yüksek proteinli diyet.
Prognoz ve Komplikasyonlar
Çocuklarda prognoz genellikle mükemmeldir. Ancak sık nüksler büyüme geriliğine yol açabilir. Potansiyel riskler arasında:
- Tromboemboli: Antitrombin III kaybı nedeniyle.
- Enfeksiyonlar: İmmunsupresyon ve protein kaybına bağlı.
- Steroid Yan Etkileri: Kemik erimesi, glokom, kilo artışı.
Yaşam Tarzı Önerileri
- Tuz alımını günde 2 gr ile sınırlama.
- Düzenli idrar testi ile proteinüri takibi.
- Aşırı sıvı tüketiminden kaçınma.
- Enfeksiyonlardan korunmak için el hijyeni.
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
- Ani nefes darlığı (akciğer ödemi).
- İdrar çıkışında belirgin azalma.
- Bacaklarda kızarıklık ve ağrı (derin ven trombozu şüphesi).
MDH tedavisinde nefroloji uzmanı takibi kritik önem taşır. Hastaların steroid dozları kademeli azaltılırken, nüksleri önlemek için düşük doz idame tedavileri uygulanabilir.
