Migren, tekrarlayıcı şiddetli baş ağrılarıyla karakterize nörolojik bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre dünyada 1 milyardan fazla insanı etkileyen migren, kadınlarda erkeklere oranla 3 kat daha sık görülür. Ağrı genellikle başın bir yarısında zonklayıcı tarzda hissedilir ve 4-72 saat sürebilir.
Migrenin Evreleri ve Belirtileri
Migren atakları dört evreden oluşur:
- Prodrom (Ön Belirtiler): Ataktan 24-48 saat önce yorgunluk, boyun sertliği, ruh hali değişimleri veya aşırı yemek isteği görülür.
- Aura: Hastaların %25’inde ışık çakmaları, zigzag çizgiler, uyuşma veya konuşma bozukluğu gibi nörolojik semptomlar ortaya çıkar.
- Atak Dönemi: Tek taraflı zonklayıcı ağrı, bulantı, kusma, ışık-ses hassasiyeti ve hareketle artan şiddet.
- Postdrom (Atak Sonrası): Bitkinlik, konsantrasyon güçlüğü ve "akşamdan kalma" benzeri belirtiler.
Tetikleyici Faktörler
- Besinler: Eski peynir, çikolata, kırmızı şarap, monosodyum glutamat
- Çevresel: Parlak ışıklar, yüksek ses, keskin kokular, hava basıncı değişimleri
- Fizyolojik: Uyku düzensizliği, hormonal dalgalanmalar (regl dönemi), açlık
- Psikolojik: Stres, anksiyete, depresyon
Teşhis Yöntemleri
Tanı klinik öykü ve nörolojik muayene ile konulur. Doktorlar genellikle:
- Ağrının süresi, şiddeti ve eşlik eden semptomları sorgular
- MR veya BT gibi görüntüleme yöntemleriyle beyin patolojilerini ekarte eder
- Migren günlüğü tutulmasını isteyerek tetikleyicileri belirler
Tedavi Yaklaşımları
1. Akut Atak Tedavisi:
- Hafif ataklarda: Parasetamol veya NSAİİ’ler (ibuprofen)
- Orta-şiddetli ataklarda: Triptanlar (sumatriptan) veya CGRP antagonistleri (ubrogepant)
- Bulantı için: Metoklopramid veya ondansetron
2. Koruyucu Tedaviler (Ayda 4+ atak varsa):
- Beta blokerler (propranolol), antiepileptikler (topiramat)
- Monoklonal antikorlar (erenumab – aylık enjeksiyon)
- Botulinum toksini (kronik migrende)
3. Non-Farmakolojik Yöntemler:
- Nöromodülasyon: Transcranial manyetik stimülasyon (TMS) cihazları
- Bilişsel Davranışçı Terapi: Ağrıyla başa çıkma stratejileri
- Akupunktur: Haftada 2 seans 6 hafta uygulanır
- Biofeedback: Kas gerginliğini kontrol eğitimi
Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
- Uyku Hijyeni: Her gün aynı saatte yatıp kalkmak
- Düzenli Egzersiz: Haftada 150 dakika orta tempolu yürüyüş
- Beslenme: Magnezyumdan zengin (badem, ıspanak) ve nitrat içermeyen diyet
- Stres Yönetimi: Nefes egzersizleri, yoga, mindfulness
Acil Durum İşaretleri
Aşağıdaki belirtilerde acil tıbbi yardım alınmalıdır:
- Ani başlayan "şimdiye kadarki en kötü baş ağrısı"
- Ateş, bilinç bulanıklığı veya nöbet eşliğinde ağrı
- Travma sonrası gelişen şiddetli ağrı
- 50 yaş sonrası ilk migren atağı
Migren tedavisi kişiselleştirilmelidir. Nöroloji uzmanları, hastanın yaşam kalitesini artırmak için farmakolojik ve non-farmakolojik yöntemleri kombine eder. Düzenli takip ve tetikleyici faktörlerden kaçınma, atak sıklığını %50’ye varan oranda azaltabilir.
