Midenin üst kısmında yanma hissi, sıklıkla mide asidinin yemek borusuna kaçması veya mide mukozasındaki tahrişten kaynaklanır. Bu şikayet, toplumda her 10 kişiden 3’ünde görülen yaygın bir sindirim problemidir. Yanma hissi bazen hafif rahatsızlık verirken, bazen günlük yaşamı kısıtlayacak kadar şiddetli olabilir.
Mide üstü yanmasının en yaygın sebebi gastroözofageal reflüdür. Mide kapakçığının gevşemesiyle asitli içerik yemek borusuna geri kaçar ve yanma hissine yol açar. Diğer önemli nedenler arasında gastrit, mide ülseri, safra reflüsü ve hiyatal herni yer alır. Baharatlı yiyecekler, aşırı kahve tüketimi veya stres gibi faktörler de semptomları tetikleyebilir.
Bu rahatsızlığa sıklıkla eşlik eden belirtiler arasında ağza acı su gelmesi, şişkinlik, geğirme isteği ve yemek sonrası midede ağrı bulunur. Bazı hastalarda göğüs kemiği arkasında yanma, kronik öksürük veya yutma güçlüğü gibi atipik semptomlar da gelişebilir.
Tanı sürecinde doktorlar öncelikle detaylı hasta öyküsü alır. Fizik muayenenin ardından endoskopi ile yemek borusu ve mide mukozası incelenir. Gerekli görüldüğünde pH metre ölçümü, manometri veya batın ultrasonu gibi ileri tetkikler yapılır. Helicobacter pylori enfeksiyonu şüphesinde dışkı veya nefes testi uygulanır.
Tedavi altta yatan nedene göre planlanır. Reflü ve gastritte proton pompa inhibitörleri (omeprazol, pantoprazol) asit üretimini azaltır. Antiasit şuruplar ani şikayetleri hafifletir. Helicobacter pylori varlığında antibiyotik kombinasyonları kullanılır. İnatçı hiyatal herni vakalarında cerrahi müdahale gerekebilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri tedavinin kritik parçasıdır. Yatak başının 15 cm yükseltilmesi, yemekten sonra 3 saat uzanmamak, dar kıyafetlerden kaçınmak ve sigarayı bırakmak önemli önlemlerdir. Domates, nane, çikolata, kafein ve alkol gibi tetikleyici gıdaların sınırlandırılması şikayetleri azaltır.
Acil tıbbi yardım gerektiren durumlar arasında yanma ile birlikte kanlı kusma, siyah renkli dışkılama, ani kilo kaybı veya şiddetli karın ağrısı yer alır. Bu belirtiler mide kanaması veya ülser perforasyonu gibi ciddi komplikasyonlara işaret edebilir.
Önleyici stratejiler düzenli beslenme alışkanlıkları üzerine kuruludur. Az miktarda sık öğünler, yemeklerin iyi çiğnenmesi ve gece geç saatlerde yemekten kaçınılması tavsiye edilir. Stres yönetimi için yoga veya nefes egzersizleri faydalıdır. Probiyotik içeren yoğurt ve kefir gibi besinler sindirim sistemini destekler.
Mide üstü yanması tedavi edilmediğinde kronikleşebilir. Uzun süreli asit maruziyeti, Barrett özofagusu veya yemek borusu kanseri riskini artırabilir. Bu nedenle iki haftadan uzun süren şikayetlerde mutlaka gastroenteroloji uzmanına başvurulmalıdır.
