Metanefrin, adrenal bezlerde üretilen epinefrin (adrenalin) ve norepinefrin hormonlarının metabolik yıkım ürünleridir. Bu bileşiklerin kandaki veya idrardaki seviyelerinin ölçülmesi, özellikle feokromositoma adı verilen nadir ancak ciddi bir adrenal tümörün teşhisinde kritik rol oynar. Bu tümörler, aşırı miktarda stres hormonu üreterek hipertansiyon, çarpıntı ve ani ataklara yol açabilir.
Metanefrin Testi Neden İstenir?
Doktorlar, kontrol edilemeyen yüksek tansiyon, kalp çarpıntısı, şiddetli baş ağrısı, terleme veya panik atak benzeri semptomların varlığında bu testi talep eder. Özellikle tansiyon ilaçlarına direnç gösteren hastalarda, feokromositoma şüphesini doğrulamak veya ekarte etmek amacıyla kullanılır. Ayrıca genetik risk taşıyan bireylerde tarama için de uygulanabilir.
Test Nasıl Yapılır?
- 24 Saatlik İdrar Testi: En güvenilir yöntemdir. Hastadan 24 saat boyunca tüm idrarını özel bir kapta toplaması istenir. Örnek, metanefrin ve normetanefrin düzeyleri açısından analiz edilir.
- Plazma Testi: Kan örneği alınarak yapılır. Hastanın test öncesi 30 dakika istirahat etmesi ve stres faktörlerinden uzak durması gerekir.
Hangi Faktörler Sonuçları Etkiler?
Test sonuçları; stres, kafein tüketimi, sigara, trisiklik antidepresanlar veya beta bloker gibi ilaçlardan etkilenebilir. Bu nedenle test öncesi 48 saat:
- Kafeinli içecekler (kahve, çay, kola) tüketilmemeli
- Stresli aktivitelerden kaçınılmalı
- Hekim onayı olmadan ilaç kesilmemeli
Anormal Sonuçlar Ne Anlama Gelir?
Normal metanefrin değerleri laboratuvara göre değişmekle birlikte genellikle:
- İdrar Metanefrin: 24 saatte <320 mcg
- Plazma Metanefrin: <0,5 nmol/L
Değerlerin yüksek çıkması durumunda:
- Feokromositoma: Adrenal bez tümörü (%90 iyi huylu)
- Paraganglioma: Sinir sistemi kaynaklı tümörler
- Böbrek Yetmezliği veya Kalp Krizi gibi akut durumlar
- İlaç Etkileşimleri düşünülür.
Teşhis Sonrası Adımlar
Yüksek metanefrin seviyeleri tespit edilirse, tanıyı doğrulamak için:
- Görüntüleme Yöntemleri: BT veya MRI ile adrenal bezler incelenir.
- MET-PET Scan: Metastatik tümörlerin taranmasında kullanılır.
- Genetik Testler: Ailesel sendromlar (MEN2, VHL) araştırılır.
Tedavi Yaklaşımları
Feokromositoma tedavisinde altın standart cerrahi eksizyondur. Ameliyat öncesi:
- Alpha-Blokerler: Fenoksibenzamin ile 2-3 hafta tansiyon kontrolü
- Beta-Blokerler: Taşikardi kontrolü için eklenir
Malign tümörlerde radyoterapi veya kemoterapi kombinasyonları uygulanabilir.
Prognoz ve Takip
Erken teşhis edilen feokromositomalı hastaların %95’inde cerrahi sonrası tam iyileşme sağlanır. Ancak:
- Tümör nüks riski (%10) nedeniyle yıllık metanefrin testi
- Genetik geçişli vakalarda aile taraması
- Yaşam boyu tansiyon takibi önerilir.
Metanefrin testi, nadir görülen ancak hayatı tehdit edebilen hormonal bozuklukların teşhisinde vazgeçilmez bir araçtır. Test öncesi hazırlık kurallarına uyulması, yanlış pozitif sonuçları önlemek açısından kritik önem taşır.
