Mesane taşları, idrar kesesinde mineral birikimi sonucu oluşan sert kitlelerdir. Erkeklerde özellikle prostat büyümesi olanlarda daha sık görülür. Tedavi edilmezse idrar yolu enfeksiyonları, mesane hasarı ve böbrek fonksiyon kaybına yol açabilir.

Mesane Taşı Neden Oluşur?
Mesane tamamen boşalmadığında idrardaki mineraller kristalleşerek taşa dönüşür. Temel sebepler şunlardır:

• İdrar Çıkış Tıkanıklığı: Prostat büyümesi, üretra darlığı veya mesane sarkması.
• Nörolojik Sorunlar: Omurilik yaralanması sonucu mesane kaslarının çalışmaması.
• Enfeksiyonlar: Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları.
• Beslenme Alışkanlıkları: Yüksek tuz, oksalat veya proteinden zengin diyet.
• Yabancı Cisimler: Mesanede kalıcı sonda veya dikiş materyali varlığı.

Belirtiler ve Şikayetler
Taşlar idrar yolunu tahriş ederek karakteristik semptomlara neden olur:

• İdrar yaparken yanma hissi ve kesik kesik idrar akışı
• Alt karında kemirici ağrı (özellikle hareketle artan)
• İdrarda kan görülmesi (hematüri)
• Sık idrara çıkma ihtiyacı ancak az miktarda idrar çıkışı
• İdrar renginde koyulaşma veya bulanıklık

Teşhis Yöntemleri
Tanı için fizik muayene ve görüntüleme teknikleri kullanılır:

• İdrar Tahlili: Enfeksiyon, kan veya kristal varlığını araştırır.
• Ultrason: Taşların boyutunu ve konumunu gösterir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): 3 mm’den küçük taşları bile tespit eder.
• Sistoskopi: Kameralı ince tüple mesanenin içinin direkt incelenmesi.

Tedavi Seçenekleri
Tedavi taşın boyutuna, bileşimine ve hastanın durumuna göre değişir:

• Kendiliğinden Düşürme: 5 mm’den küçük taşlar bol su ve ilaçlarla düşürülebilir.
• Sistolitolapaksi: Üretradan sokulan cihazla taşın kırılıp çıkarılması.
• Şok Dalga Litotripsi (ESWL): Vücut dışından gönderilen ses dalgalarıyla taşın parçalanması.
• Açık Cerrahi: Nadiren, çok büyük taşlarda uygulanır.

Komplikasyon Riskleri
Tedavi edilmeyen taşlar ciddi sorunlara yol açar:

• Tekrarlayan ve antibiyotiğe dirençli idrar yolu enfeksiyonları
• Mesane duvarında kalıcı hasar ve ülserler
• İdrarın böbreklere geri kaçışı (vezikoüreteral reflü)
• Kronik böbrek yetmezliğine kadar ilerleyebilen böbrek hasarı

Korunma Stratejileri

• Günde 2-3 litre su tüketerek idrarı seyreltin.
• Tuz alımını günde 5 gramın altında tutun.
• Oksalat içeren ıspanak, çikolata gibi besinleri sınırlayın.
• Prostat büyümesi veya idrar yolu darlığı gibi altta yatan sorunları tedavi ettirin.
• D vitamini takviyesi taş oluşumunu %30 azaltabilir.

Ne Zaman Doktora Gitmeli?
İdrar yaparken şiddetli ağrı, idrarda kan veya ateş varsa acil başvurun. Taş düşürme sürecinde ağrı kesiciye yanıt vermeyen ağrı veya idrar çıkışının tamamen durması acil müdahale gerektirir. Üroloji uzmanı tanı ve tedaviyi yönetir.