Menisküs yırtığı, diz ekleminde şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açan yaygın bir ortopedik sorundur. Dizdeki şok emici görevi gören kıkırdak yapılar olan menisküsler, ani dönüşler veya travmalarla yırtılabilir. Bu yazıda menisküs ağrısının nedenleri, tedavi seçenekleri ve rehabilitasyon sürecini detaylıca ele alıyoruz.
Menisküs Anatomisi ve İşlevi
Her dizde iç (medial) ve dış (lateral) olmak üzere iki adet C şeklinde menisküs bulunur. Bu fibrokıkırdak yapılar, eklem yüzeylerindeki yük dağılımını dengeler, stabilite sağlar ve sürtünmeyi azaltır. Medial menisküs daha sık yırtılır çünkü hareket açıklığı daha kısıtlıdır ve çevresel bağlarla sabitlenmiştir.
Menisküs Yırtığının Yaygın Nedenleri
- Ani diz bükme veya dönme hareketleri (futbol, basketbol gibi sporlar)
- Dize doğrudan darbe alınması
- Yaşlanmayla bağlı menisküs dokusunun yıpranması
- Diz çökme veya ağır yük kaldırma gibi tekrarlayıcı zorlamalar
- Obezite nedeniyle ekleme binen aşırı yük
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Menisküs yırtığı olan hastalarda şu semptomlar görülür:
- Dizde lokalize keskin ağrı (özellikle iç/dış eklem hattında)
- Şişlik ve hareket kısıtlılığı
- Takılma veya kilitlenme hissi
- Merdiven inip çıkarken zorlanma
- Çömelme sırasında artan ağrı
Tanı için ortopedi uzmanı önce fizik muayene yapar. McMurray testi ve Apley sıkıştırma testi gibi özel manevralarla menisküs yırtığı değerlendirilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) %90 doğrulukla yırtığın konumunu ve boyutunu gösterir. Direkt röntgen ise kireçlenme gibi ek sorunları tespit eder.
Tedavi Seçenekleri
Konservatif Tedavi:
- Akut dönemde PRICE protokolü (Koruma, Dinlenme, Buz, Kompresyon, Yüksekte tutma)
- NSAİİ ilaçlar (ibuprofen) ve topikal ağrı kesiciler
- Fizik tedavi: Diz çevresi kasları güçlendiren egzersizler
- Enjeksiyonlar: Hyaluronik asit veya PRP
Cerrahi Tedavi:
- Artroskopik menisektomi: Yırtık kıkırdak parçalarının çıkarılması
- Menisküs dikimi: Genç hastalarda ve kanlanan bölgedeki yırtıklarda tercih edilir
- Menisküs transplantasyonu: İleri derecede hasarda donör menisküs nakli
Rehabilitasyon Süreci
Cerrahi sonrası rehabilitasyon kritik öneme sahiptir:
- 0-2 Hafta: Dizlik kullanımı, eklem hareket açıklığı egzersizleri
- 3-6 Hafta: Quadriseps ve hamstring kuvvetlendirme
- 7-12 Hafta: Propriosepsiyon çalışmaları ve fonksiyonel egzersizler
- 3-6 Ay: Spora dönüş antrenmanları
Koruyucu Önlemler
- Diz çevresi kasları güçlendiren düzenli egzersiz
- Spor öncesi ısınma ve germe hareketleri
- Ani yön değiştirmelerden kaçınma
- Uygun ayakkabı seçimi ve zemin kontrolü
- Vücut ağırlığının kontrol altında tutulması
Evde Uygulanabilecek Egzersizler
- Düz Bacak Kaldırma: Sırtüstü pozisyonda bacakları düz şekilde 10 saniye kaldırıp indirme
- Duvar Squatı: Sırt duvara dayalı, dizler 30° bükülü pozisyonda 15 saniye tutma
- Topuk Kaydırma: Otururken topuğu yavaşça kaydırarak diz bükme/açma
Menisküs yırtıkları tedavi edilmezse kıkırdak hasarı ve erken kireçlenmeye yol açabilir. Bu nedenle diz ağrısı şikayeti olanların vakit kaybetmeden ortopedi uzmanına başvurması önemlidir.
