Maloklüzyon, dişlerin düzgün kapanmaması durumunu ifade eden ortodontik bir bozukluktur. Çiğneme, konuşma ve yüz estetiğini doğrudan etkileyen bu sorun, nüfusun yaklaşık %60’ını farklı şiddet derecelerinde etkiler. İşte maloklüzyonun tüm yönleri:
Maloklüzyon Nedenleri
Maloklüzyon genetik ve çevresel faktörlerin bileşimiyle ortaya çıkar. Kalıtsal çene boyutu uyumsuzluğu en yaygın nedendir. Çocuklukta uzun süreli emzik kullanımı, parmak emme alışkanlığı veya erken süt dişi kayıpları da diş ark formunu bozar. Ağız solunumu yapan bireylerde dil pozisyonunun değişmesi, üst çenenin daralmasına yol açarken; tümörler veya çene kırıkları ise edinsel maloklüzyonlara neden olabilir.
Belirtiler ve Şikayetler
- Çiğneme sırasında ağrı ve yemek birikimi
- Konuşmada pelteklik (özellikle /s/, /ş/ sesleri)
- Yüz asimetrisi veya çene ucu önde/geride durması
- Diş sıkma (bruksizm) ve buna bağlı baş ağrıları
- Alt-üst ön dişler arasında belirgin açıklık
- Sürekli ağız solunumu ve dudak kapatmada zorluk
Maloklüzyon Tipleri
- Sınıf II (Distoklüzyon): Üst dişlerin alt dişlere göre aşırı önde konumlanması. "Örtülü çene" olarak bilinir.
- Sınıf III (Meziyoklüzyon): Alt çenenin üst çeneden belirgin şekilde önde olması. "Prognati" adı verilir.
- Açık Kapanış: Arka dişler temas ederken ön dişlerin kapanmaması.
- Derin Kapanış: Üst ön dişlerin alt dişlerin %50’sinden fazlasını örtmesi.
- Çapraz Kapanış: Üst dişlerin alt dişlerin iç tarafında konumlanması.
Teşhis Yöntemleri
Klinik muayenede dişlerin kapanış ilişkisi, çene simetrisi ve yüz profil değerlendirilir. Panoramik röntgen ve sefalometrik filmlerle kemik yapısı analiz edilir. Dental modeller üzerinde ölçümler yapılarak diş boyutu-çene büyüklüğü uyumsuzluğu tespit edilir. 3 boyutlu CBCT görüntüleme ise şiddetli vakalarda cerrahi planlama için kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
- Ortodontik Tedavi: Sabit braketler veya şeffaf plaklarla diş hareketi. Hafif vakalarda 6-12 ay, kompleks vakalarda 24+ ay sürer.
- Ortopedik Cihazlar: Büyüme dönemindeki çocuklarda çene gelişimini yönlendiren apareyler (Headgear, Twin Block).
- Cerrahi Müdahale: İleri çene uyumsuzluklarında ortognatik cerrahi (Le Fort I, BSSO).
- Destek Tedaviler: Diş eksikliklerinde implant, aşırı diş kaybında protez uygulamaları.
Komplikasyonlar ve Riskler
Tedavi edilmeyen maloklüzyonlar diş çürüklerini %40 artırır. Dişeti çekilmesi ve kemik erimesi riski 3 kat yükselir. Temporomandibular eklem (TME) bozukluklarına bağlı kronik ağrı gelişebilir. Şiddetli açık kapanış vakalarında beslenme bozuklukları görülür.
Korunma ve Erken Müdahale
- Çocuklarda 7 yaş öncesi ilk ortodontik muayene
- Parmak emme alışkanlığının 3 yaş öncesi bıraktırılması
- Süt dişi kayıplarında yer tutucu uygulanması
- Burun tıkanıklıklarının erken tedavisi
- Bruksizm vakalarında gece plağı kullanımı
Hangi Uzmana Başvurulmalı?
Ortodonti uzmanları teşhis ve tedaviden sorumludur. Cerrahi gerektiren vakalarda çene cerrahisi (oral cerrahi) uzmanları devreye girer. Erken dönem çene darlıklarında pedodontistler de önleyici tedaviler uygular.
