Makat hastalıkları, anüs ve rektum bölgesini etkileyen, yaşam kalitesini önemli ölçüde düşüren yaygın sağlık sorunlarıdır. Toplumda gizlenme eğiliminde olmalarına rağmen, erken teşhis ve doğru tedavi ile tamamen kontrol altına alınabilirler. İşte en sık görülen makat hastalıkları ve yönetim stratejileri:
Yaygın Makat Hastalıkları Türleri
Hemoroitler, anüs çevresindeki damarların genişlemesi sonucu oluşur. İç ve dış hemoroit olarak ikiye ayrılır. Kabızlık ve uzun süreli ıkınma başlıca nedenleridir. Anal fissür, anüs mukozasında oluşan çatlak veya yırtıklardır. Dışkılama sırasında şiddetli ağrı ve parlak kırmızı kanama ile kendini gösterir. Anal fistül, anüs çevresindeki cilt ile bağırsak arasında oluşan anormal tünellerdir. Genellikle apse sonrası gelişir ve akıntıya neden olur. Perianal apse, anüs çevresindeki enfekte olmuş iltihaplı keselerdir. Ateş, şişlik ve zonklayıcı ağrıyla seyreder.
Makat Hastalıklarının Belirtileri
- Dışkılama sırasında veya sonrasında ağrı
- Tuvalet kağıdında veya klozette parlak kırmızı kan
- Makatta şişlik, ele gelen kitle hissi
- Sürekli kaşıntı ve tahriş hissi
- İltihaplı akıntı veya kötü koku
- Otururken artan rahatsızlık hissi
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Anal bölgenin görsel ve dijital (parmakla) incelenmesi
- Anoskopi: Özel bir aletle anal kanalın detaylı incelenmesi
- Rektosigmoidoskopi: Alt bağırsak bölümlerinin kameralı sistemle değerlendirilmesi
- MR veya Endoanal Ultrason: Fistül yollarının ve apse derinliğinin tespiti
Tedavi Seçenekleri
-
Hemoroitler:
- Lifli diyet ve sıvı tüketimi
- Topikal kremler (kortizonlu veya anestezikli)
- Lastik bant ligasyonu veya infrared koagülasyon
- İleri evrelerde cerrahi (hemoroidektomi)
-
Anal Fissür:
- Nitrogliserinli merhemler
- Botoks enjeksiyonları
- Kronikleşen vakalarda sfinkterotomi
-
Anal Fistül ve Apse:
- Apse drenajı (acil cerrahi)
- Fistül tract’ın cerrahi eksizyonu (fistülotomi)
- Seton yerleştirilmesi
Önleme Stratejileri
Kabızlığı önlemek için günde 25-30 gram lif tüketimi ve 2 litre su içilmesi kritiktir. Tuvalette uzun süre kalmamak, ıkınmaktan kaçınmak ve düzenli egzersiz yapmak basıncı azaltır. Hijyen için parfümlü sabunlar yerine pH nötr temizleyiciler kullanılmalı, tuvalet sonrası sert kağıt yerine ıslak mendil tercih edilmelidir.
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
Dışkıda kan görülmesi, iki haftadan uzun süren anal ağrı, ateş eşlik eden şişlik veya akıntı durumlarında acilen proktoloji uzmanına başvurulmalıdır. Özellikle 50 yaş üstü bireylerde rektal kanama, kolorektal kanserler açısından mutlaka değerlendirilmelidir.
Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
Tuvalet alışkanlıklarını düzenlemek için her gün aynı saatte tuvalete gitmek önemlidir. Bisiklet sürme veya at binme gibi aktivitelerden akut dönemde kaçınılmalıdır. Uzun süre oturmayı gerektiren mesleklerde, özel yastıklar kullanarak basıncın azaltılması gerekir.
