Makat Apsesi

Makat Apsesi Nedir?

Makat apsesi, makat (anüs, rektum, rektal/anal bölge) etrafındaki yumuşak doku ve kasların arasında oluşan iltihaplı küçük şişliklerin zamanla etrafındaki kas dokusuna da yayılarak kişide ateş, ağrı, halsizlik, makatta şiddetli ağrı, makatta dolgunluk hissi, dışkılamada zorluk gibi şikayetlere neden olmasıdır.

Bölgede bulunan bakterilerin çoğalarak enfeksiyona sebep olması veya dışkı partiküllerinin bölgede salgı yapan bezlerin çıkışındaki küçük kanalları tıkaması gibi çeşitli sebeplerle olabilmektedirler.

Apse oluşumu diyabet, AIDS ve Crohn gibi risk faktörü oluşturan kronik hastalıklara sahip kişilerde daha sık görülür. Yine eşlik eden diğer makat hastalıklarının (anal apse, hemoroid) varlığıyla da makat apsesi görülme sıklığı artmaktadır.

Olası travma (makat bölgesinde yabancı apse) varlığı ile birlikte de makat apsesi hastalığı daha sık görülmektedir. Makat apsesi her yaşta görülebilen bir hastalıktır. Yapılan araştırmalara bakıldığında ise erkeklerde kadınlardan daha sık oranda görüldüğü söylenebilmektedir.

Anal apseler oluşumlarına ve tam olarak buldukları noktaya göre çeşitli sınıflara ayrılmaktadırlar:

• Makat Apsesi: Makat ve etrafındaki dairesel kaslar ile o bölgede salgı yapan bezlerin çıkış kanalları arasında oluşan apselerdir.
• Perianal Apse: İntersfinkterik apsenin ilerleyerek cilt ile makat bölgesindeki kaslar arasında oluşması ile bu adı alan apselerdir.
• Suprasfinkterik Makat Apseleri: Kıl ve ter bezi köklerinden köken alan iltihaplı apsenin iç ve dış kasları tutarak yukarı yöne doğru ilerlemesi ve tüm makat bölgesindeki kaslara yayılması ile oluşan apselerdir.
• İskioanal Anal Apse: İç ve çevresel kasları tutan apsenin makat dış kasını da aşarak yayılması ile oluşan apse çeşididir. İskioanal apselerin intersfinkter apselerle birlikte makatın her iki tarafını da tutarak yayılmasına at nalı apse denilmektedir.

Makat Apsesi Belirtileri Nelerdir?

Makattaki çoğu hastalık birbiriyle benzer belirtiler vermektedir. Fakat tipik bazı bulgularla bu hastalıklar birbirinden ayrılır.

• Makat bölgesinde dolgunluk hissi
• Rahat oturamama ve rahat dışkılayamama,
• Makatta hissedilen ve ele gelen şişlik (sert veya yumuşak olabilir),
• Makatta yanma hissi
• Şiddetli ağrı (normalde ve/veya dışkılarken hissedilebilir)
• Makatta bakınca görülebilen kızarıklık
• Akıntı (iç çamaşırda kirlenme, akıntı ile ağrıda azalma olması)

Makat apsesi diğer makat hastalıklarında görülen şikayetlere ek olarak kişide vücudun tamamını etkileyen genel enfeksiyon göstergesi olan şikayetlere de yol açabilmektedir.

Bunlar;

• Yüksek ateş,
• Halsizlik,
• Titreme
• Terleme (gece terlemesi şeklinde görülebilmektedir)
• İştahsızlık, bulantı-kusma

Makat Apsesi Nedenleri Nelerdir?

Makat apseleri makat çevresindeki salgı bezlerinin çıkış kanallarının tıkanması sonucu oluşan iltihabın (enfeksiyon) küçük keselerin etraftaki yumuşak dokuya ve kaslara yayılması ile başlar ve ilerler.

Normalde bu salgı bezleri, makattan dışkının çıkışını kolaylaştırmak amacıyla tıpkı tükürük gibi kaygan bir sıvı üretmekte ve kanallar yardımıyla atmaktadırlar. Bu kanalların uç kısımları kirli dışkı ve nemli dış ortam ile temas halindedir.

Sürekli salgı halinde olmaları bu kanalları tıkanmaktan korunmaktadır. Bu salgının ve salgılama sisteminin bozulmasına sebep olabilecek hastalıklar kanalları tıkayacaktır. Kanalların tıkanması ile içlerinde kalan kirli materyaller bu enfeksiyon sürecine neden olur, tıkalı kanallar sebebiyle süreç kolaylaşır ve hızlanır.

• Kronik hastalıklar (özellikle diyabet, AIDS) makat apsesi oluşma riskini artırmaktadır.
• Bağışıklık sisteminin düşük olması (bağışıklık baskılayıcı kemoterapi/ilaç tedavisi alıyor olmak) makat apsesi oluşma riskini artırmaktadır
• Kronik ishal, kronik kabızlık gibi normal dışkılama alışkanlığını bozan bulgularla seyreden hastalıklar makat apsesi oluşma riskini artırmaktadır
• Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi kronik bağırsak hastalıkları makat apsesi oluşma riskini artırmaktadır.
• Travma (makat bölgesinde yabancı cisim) öyküsü varsa makat apsesi oluşma riski artmaktadır.
• Bölgeye diğer sebeplerle uygulanmış ameliyatlar ve cerrahi girişimler makat apsesi oluşma riskini artırmaktadır
• Anal fissür varlığında makat apsesi oluşma riski artmaktadır.

Makat Apsesi Teşhisi

Makat apsesi teşhisi doktorunuzun şikayetlerinizi dinlemesi ile başlar. Doktorunuza mevcut tıbbi durumunuz, kullandığınız ilaçlar, geçirdiğiniz hastalıklar ve yaşam tarzınız hakkında detaylı bilgileri vermeniz gerekmektedir.

Makat apsesinin kesin tanısının koyulabilmesi için fiziksel muayene edilmeniz gerekmektedir. Doktorunuz muayene masasında makat bölgenizi ve çevresini yayılımı gözlemlemek adına gözlemleyecek ve elle muayene edecektir.

Makat apsesinin yayılımı ve sınıflandırılması uygun tedaviyi belirlemek açısından önemlidir.

Doktorunuz uygun görürse sizden Pelvik MR ve 3D EAUS (Endoanal Ultrasonografi) görüntülemelerini yaptırmanızı isteyebilir.

Pelvik MR: Bir görüntüleme yöntemi olup herhangi bir yan etkisi olmayan bir işlemdir. Uygun görüntüleme merkezlerinde veya hastane bünyesinde var ise Radyoloji bölümünde gerçekleştirilmektedir. MR görüntülemesinde magnetik dalgalar kullanıldığı için radyasyon dozu içermez.

3D EAUS (Endoanal Ultrasonografi): Makat bölgesinin ve çevredeki dokunun ultasonografi ile incelenmesidir. Bir radyoloji uzman doktoru tarafından gerçekleştirilmektedir ve raporlanarak doktorun görüşleri ve incelemeleri doktorunuza iletmeniz için size verilmektedir. Ultasonografi cihazının prob şeklindeki ucu makat bölgenize zorlamadan yerleştirilerek inceleme yapılır.

İnceleme ile makat bölgesi çevresindeki dokular ve kaslar , apsenin yayılımı açısından detaylıca incelenir. Gerektiğinde probun ucundaki balon su ile şişirilebilmektedir. İşlem ortalama 5-10 dakika sürmektedir. İşlem sırasında uyanık olmaktasınız. Öncesinde anestezik ilaç almanız ve sonrasında istirahat etmeniz gerekmemektedir.

Makat Apsesi Tedavisi

Makat apsesinin tedavisi uzman genel cerrah tarafından gerçekleştirilecek drenaj (apsenin boşaltılması) işlemidir. Makat apsesi tanı koyulduğunda ve/veya rahatsızlık vermeye başladığı andan itibaren yayılmadan acil olarak cerrahi operasyonla tedavi edilmelidir. Tedavinin ertelenmesi ve gecikmeler yayılımı artırmasına ek olarak kişide daha kronik seyreden anal fistül oluşumuna da sebebiyet vermektedir.

Ev veya benzeri ortamda enjektör ile yapılan boşaltma işlemi kısa süreli rahatlama sağlasa da uzun süreli sorunu çözememekte ve yayılımı engellememektedir. Antibiyotik tedavisi ise ancak cerrahi işlem ile birlikte gündemde olup tek başına antibiyotik kullanımı var olan apsenin boşalmasını sağlamamaktadır.

Apse operasyonlarının süresi ve sonrasındaki takip süreniz tamamen operasyonun öncesindeki muayene bulgularınız ve gerekli görülen tetkik sonuçları sonrası, genel cerrahi uzmanı tarafından uygun görülen şekilde planlanması sonucu belirlenmektedir.

Mevcut sağlık durumunuz ve var olan ek hastalıklarınız bu sürelerde ve operasyon hakkında çeşitliliklere sebep olabilmektedir. Bu konuda en doğru bilgiyi operasyonu gerçekleştirecek olan doktorunuzdan muayeneniz ve tetkikleriniz sonrasında alabilirsiniz.

Makat Apsesi Tedavi Edilmezse

Makat apsesi tedavi edilmezse enfeksiyonun çevre dokulara yayılması ile ilerleyebilir. Bu ilerleyiş sonucunda anal fistül oluşabilmektedir. Anal fistül, apseye göre daha ciddi daha ağrılı ve uzun vadede daha kronik seyreden bir hastalıktır.

Makat apsesi sebebiyle oluşan enfeksiyon sadece çevre dokulara değil çevre organlara ve vücuda da yayılabilir. Var olan ateş, halsizlik, terleme gibi enfeksiyon belirtileri artış gösterebilir ve kişide genel durum bozukluğuna yol açabilir

Makat Apsesine Ne İyi Gelir?

Makat apsesi operasyonu geçiren hastalara operasyon sonrasında bölgede enfeksiyonun tekrarlamasını önlemek amacıyla ılık/sıcak su ile makat bölgesinin özellikle dışkılama sonrası temizliğini titizlikle yapması önerilmektedir. Bu konuda duş balığından yardım alınabilmektedir.

Kişinin dışkı kıvamı ve dışkılama alışkanlıkları önem taşıdığı için kabızlıktan kaçınılması ve bol lifli beslenme şekli önerilir. Kişinin su tüketimine dikkat etmesi, besin çeşitliliğinin sağlanması, dengeli ve düzenli beslenilmesi tedavide ve sonrasında büyük önem taşır.

Makat Apsesine Ne İyi Gelmez?

Makat apsesi zaman zaman daha şiddetli rahatsızlık verip, zaman zaman daha sakin seyredebilir. Sakin seyretmesi iyileşme belirtisi olmayıp apse daha derin dokulara yayılmaya devam edebilmektedir.

• Tedavinin ertelenmesi ve tedaviden kaçınılması makat apsesine iyi gelmez. Fistül oluşumuna sebebiyet verebilmektedir.
• Uzun süre tuvalette oturmak, bölgenin temizliğine dikkat edilmemesi ve dışkı artıklarının kalması enfeksiyonu tetikleyebilmektedir. Kabızlık, uzun süren ishal-kabız atakları makat apsesi oluşumuna sebep olabileceği gibi operasyon sonrasında da tekrarlamalara sebep olabilmektedir.

Makat Apsesi İlaçları

Makat apsesinde temel tedavi cerrahi olduğu için belirlenmiş düzenli bir ilaç tedavi düzenlemesi yoktur. Tedaviniz süresince ağrılarınız için ağrı kesici (aneljezik) grubu ilaçlar, gerekli görülürse operasyon öncesi ve/veya sonrasında antibiyotik ilaçlar reçete edilebilir.

Operasyon sonrasında kabız olmamanız için laksatif (kabızlık önleyici) ilaçları doktorunuz reçete edebilir ve gerekli durumlarda bu ilaçları kullanmanızı isteyebilmektedir.

Makat Apsesi Ameliyatı

Makat apsesi ameliyatında drenaj işlemi uygulanır. Drenaj, apse içindeki sıvı iltihaplı dokunun boşaltılması demektir. Bu işlem sırasında apse üzerindeki cilde ufak bir kesi atılır ve sıkılarak içindeki iltihaplı kısmın boşaltılması sağlanır.

Sonra iltihaplı iç kısım pek çok kez steril su ile enjektör yardımıyla temiz su gelene dek yıkanır. Sadece sıvı kısım boşaltılabildiği gibi çevre dokudan iltihabın ilerleyişine sebep olacağı düşünülen cilt ve kas dokusu küçük de olsa alınarak çıkarılabilmektedir.

Makat apsesi ameliyatla drenaj işlemi ile tedavi edilir. Drenaj apse içindeki sıvı iltihaplı dokunun boşaltılması demektir. Bu işlem sırasında sadece sıvı kısım boşaltılabildiği gibi çevre dokudan iltihabın ilerleyişine sebep olacağı düşünülen cilt ve kas dokusu küçük de olsa çıkarılabilmektedir.

Büyük alanlara yayılmış ve kas dokularında ilerleyişi fazla olan makat apseleri muhakkak hastane ve ameliyathane koşullarında ve uygun anestezi eşliğinde hastanın hissetmeyeceği şekilde anestezi verilerek veya tamamen uyutularak (genel anestezi) boşaltılmaktadır. Apsenin boşaltılması ardından, apse kesesine uygun drenler yerleştirilir.

Bu şekilde oluşabilecek akıntı dışarı verilerek tekrar apseleşme önlenmeye çalışılır. İşlem sonrasında yaklaşık 1 gün gözetim altında hastanede kalmak gerekebilmektedir. İşlemden önce ve/veya sonra doktorunuz uygun görürse antibiyotik ve ağrı durumunuza göre uygun ağrı kesici ilaçlarınızı size reçete edecektir.

Daha sınırlı seyreden ve küçük makat apseleri özellikle erken evrede tanı koyulduğunda lokal anestezi ile sadece o bölge iğne yardımıyla uyuşturularak uygun servis ortamında ameliyata gerek kalmaksızın tedavi edilebilmektedir.

İşlem sonrası birkaç saat gözlem altında kalınmasının ardından hasta doktoru tarafından uygun görülürse taburcu edilmektedir. Apse ameliyatlarının süresi ve sonrasındaki takip süreniz tamamen operasyonun öncesindeki muayene bulgularınız ve gerekli görülen tetkik sonuçları sonrası genel cerrahi uzmanı tarafından uygun görülen şekilde planlanması sonucu belirlenmektedir.

Mevcut sağlık durumunuz ve var olan ek hastalıklarınız bu sürelerde ve operasyon hakkında çeşitliliklere sebep olabilmektedir. Bu konuda en doğru bilgiyi operasyonu gerçekleştirecek olan doktorunuzdan muayeneniz ve tetkikleriniz sonrasında alabilirsiniz.

Hamilelikte Makat Apsesi

Makat apseleri özellikle gebelik dönemindeki kilo alımı sonrası gebelerde de görülebilmektedir. Tedavi yaklaşımı yine cerrahi operasyon ve uygun görülen grupta antibiyotik kullanımı olabileceği gibi gebelik dönemine ve mevcut risklere göre değerlendirilme takibinde olduğunuz kadın hastalıkları ve doğum uzmanının görüşü de alınarak genel cerrahi uzmanı doktor tarafından kararlaştırılmaktadır.

Yine gebelikte şeker hastalığı (gestasyonel diyabet) makat apseleri için risk faktörüdür.

Makat apsesi ameliyatı sonrasında uygun doğum yöntemine ve operasyonla ilgili diğer detaylara doktorunuz mevcut tıbbi durumunuzu ve apsenin durumunu değerlendirerek karar vermektedir.

Çocuklarda Makat Apsesi

Çocukluk döneminde de makat apsesi sık görülen bir hastalıktır. Çocuklarda makat apsesi muhakkak altında yatan hastalıkla birlikte değerlendirilmelidir.

Çocukta bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen hastalıkların varlığı, şeker hastalığı, Crohn gibi bağırsak hastalıkları makat apsesi oluşma riskini artırmaktadır. Bazen bu hastalıklar bilinmese de makat apsesi bu hastalıkların ilk belirtisi olarak görülebilmekte ve hastalığın ortaya çıkmasında rol alabilmektedir.

İlerleyen çocukluk döneminde özellikle ergenlikte artan ter ve salgı miktarı sonrası çocuklarda da aynı bulgularla görülebilmektedir. Çocukta sebebi bulunmayan ateş, halsizlik, titreme gibi durumlarda çocuk makatla ilgili şikayetini dile getiremese de muhakkak akla gelmelidir.

Tedavi yaklaşımları ise yine genel cerrah tarafından uygun görülen cerrahi tedavi ve sonrasında uygun görülen ilaç tedavisi olarak belirlenmektedir.

Erken çocukluk döneminde makat apsesi ile Çocuk Cerrahisi ilgilenebildiği gibi Genel Cerrahi polikliniğine de başvurulabilir.

Bebeklerde Makat Apsesi

Bebeklik döneminde makat apsesi sık görülmemektedir. Eşlik eden genetik hastalıkların varlığı ile makat apsesi hem hastalığın bulunmasına ön ayak olabilmekte hem de var olan hastalığın bir sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir.

Bebeklerde makat apsesinden şüphelenildiğinde cerrahi tedavi gerektiği için vakit kaybetmeden Çocuk Cerrahisi polikliniğine muayene olunarak tedavinin planlanması gerekmektedir.

Makat Apsesi için Hangi Doktora Gidilir?

Makatta ağrı, kızarıklık, şişlik, halsizlik, ateş gibi belirtileriniz varsa hastanelerin Genel Cerrahi polikliniklerine başvurmalısınız. Makat apsesi tedavi gerektirdiği ve ilerleyebileceği için fazla geciktirmeden Genel Cerrahi uzmanı tarafından muayene ve tedavi edilmesi gerekmektedir.

Erken çocukluk döneminde ve bebeklerde ise makat apsesi varlığından şüphelenildiğinde Çocuk Cerrahisi polikliniğine başvurulmalıdır.