Lenfoma, lenfatik sistemde bulunan lenfosit adı verilen beyaz kan hücrelerinden kaynaklanan bir kanser türüdür. Vücudun enfeksiyonlarla savaşma ağı olan lenfatik sistemde kontrolsüz hücre büyümesiyle ortaya çıkar. Hodgkin ve Hodgkin-dışı lenfoma olmak üzere iki ana türü bulunur.
Lenfomanın Türleri ve Özellikleri
Hodgkin lenfoma, Reed-Sternberg hücrelerinin varlığıyla tanımlanır ve genellikle genç erişkinlerde görülür. Hodgkin-dışı lenfoma ise daha yaygındır ve 60 yaş üstü bireylerde sıklıkla teşhis edilir. Her iki tür de lenf düğümlerinde büyümeye neden olur ancak farklı klinik seyir gösterir.
Belirtiler
- Boyun, koltuk altı veya kasıkta ağrısız lenf bezi şişlikleri
- Açıklanamayan ateş ve gece terlemeleri
- İstemsiz kilo kaybı (6 ayda %10’dan fazla)
- Sürekli yorgunluk ve enerji düşüklüğü
- Kaşıntı ve cilt döküntüleri
- Karında şişkinlik veya ağrı (dalak/karaciğer büyümesine bağlı)
Risk Faktörleri
Bağışıklık sistemi zayıflığı (HIV/AIDS, organ nakli sonrası), Epstein-Barr virüsü gibi enfeksiyonlar, kimyasal maddelere (böcek ilaçları, benzen) uzun süreli maruziyet ve aile öyküsü lenfoma riskini artırır. Otoimmün hastalıklar da önemli risk faktörleri arasındadır.
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Lenf düğümlerinin boyut ve kıvam değerlendirmesi
- Biyopsi: Lenf düğümünden alınan örneğin patolojik incelemesi
- Görüntüleme: PET-BT ile hastalığın yaygınlık derecesinin belirlenmesi
- Kemik İliği Aspirasyonu: Kanser hücrelerinin kemik iliğine yayılımının kontrolü
- Kan Testleri: LDH ve sedimentasyon gibi belirteçlerin ölçümü
Tedavi Yaklaşımları
- Kemoterapi: CHOP veya ABVD gibi protokollerle ana tedavi yöntemi
- Radyoterapi: Lokalize hastalıkta hedefe yönelik ışın tedavisi
- İmmünoterapi: Rituximab gibi monoklonal antikorlar
- Hedefe Yönelik Tedaviler: BTK inhibitörleri (Ibrutinib)
- Kök Hücre Nakli: Yüksek riskli veya nüks eden vakalarda
Evreleme ve Prognoz
Evre I’den IV’e kadar sınıflandırılan lenfomada, 5 yıllık sağkalım oranları erken evrede %90’lara ulaşırken, ileri evrelerde %60-70 arasındadır. IPI (Uluslararası Prognostik İndeks) faktörleri (yaş, evre, LDH seviyesi) prognozu belirlemede kritiktir.
Yaşam Tarzı Önerileri
Tedavi sürecinde enfeksiyondan korunmak için hijyen kurallarına sıkı uyulmalı, dengeli beslenme programı uygulanmalı ve düzenli hafif egzersizler yapılmalıdır. Psikolojik destek ve hasta destek grupları tedavi motivasyonunu artırır.
Takip Süreci
Tedavi sonrası ilk 2 yıl 3 ayda bir, sonraki 3 yıl 6 ayda bir kontroller yapılır. Her kontrolde fizik muayene, kan testleri ve gerektiğinde görüntüleme yöntemleri kullanılır.
