Lordoz

Lordoz Nedir?

Omurga, insanın kafatası ile eklemleşerek kuyruk sokumuna kadar ilerleyen, içerisinde omuriliği barındıran otuz üç tane omur kemiğinden oluşan yapıdır. Omurlar birbiri ile eklemleşirken hepsi birbirinin altına dizilmez, bazı omurlar diğerlerine göre daha önde ya da arkada bulunmaktadır. Bundan dolayı omurga S şeklindedir. Kişinin sırtından bakıldığında omurgada içeriye doğru (girinti şeklinde) eğim oluşmasına lordoz, dışarıya doğru (çıkıntı şeklinde) eğim oluşmasına kifoz adı verilir.

Sağlıklı bir omurgada boyun ve bel omurlarında belli bir ölçüde lordoz görülürken, sırttaki omurlarda doğal bir kifoz mevcuttur. Ancak bazı durumlar sonucunda düz veya kifotik olması gereken bölgelerde lordoz görülebilir veya doğal bir lordozun eğimi artabilir. 

Lordozun geliştiği seviyenin altındaki omurlara daha çok yük binmektedir. Bu durumda omurlarda çeşitli zedelenmeler, bel ağrıları, kişide duruş bozuklukları ve çeşitli hareketlerde zorlanma görülebilir. Lordozun sağlıksız olarak arttığı durumlar; lordoz ya da patolojik lordoz olarak adlandırılabilir.

Lordoz Tipleri Nelerdir?

Bel Lordozu

Bel lordozu veya lomber lordoz, kişinin belindeki kemiklerde doğal olarak görülen girinti olabileceği gibi, bu girinti patolojik derecede artmış olabilir. Sağlıklı bir omurgaya sahip olan kişinin, düz bir zemine yattığı zaman elini belinin altından geçirebileceği kadar bir mesafe olması gerekmektedir. Kişinin düz bir zemine uzanmasıyla beli ile zemin arasında bundan daha büyük boşluklar oluşuyorsa kişide patolojik bel lordozu durumu olabilir. İleri derecede bel lordozu, kişi ayaktayken bile fark edilebilir. Bu durumda kişi ayaktayken ya da uzanırken bel bölgesi belirgin bir C şeklinde bulunmaktadır. 

Boyun Lordozu

Boyun lordozu veya servikal lordoz, kişinin başı ile göğsü arasında oluşan C şeklinden sorumludur. Bu bölgedeki kemiklerin diziliminde görülen sorunlar şunlar olabilir:

• Artmış boyun lordozu
• Boyun lordozunun düzleşmesi, hatta bazen kifoz şekline gelmesi; ters lordoz
• Eğrinin sola doğru yer değiştirmesi
• Eğrinin sağa doğru yer değiştirmesi

Lordoz Belirtileri Nelerdir?

Lordoz durumunda kişide en sık görülen şikayet kas ağrısıdır. Boyun kemiklerinin yerleşimindeki sorunlar, bu kemikler arasındaki kasların farklı bölgelere doğru çekilerek kasılmasına sebep olabilir. Boyun lordozuna bağlı ağrı; omuzlara ve sırtın üst bölgelerine yayılabilir. Hem boyun hem bel lordozunda, lordoza bağlı hareket kısıtlılığı oluşabilir.

Bel lordozunun varlığını veya derecesini kontrol etmek için, kişi düz bir zemine yatarak elini lordotik bölgelerin altından geçirmeye çalışabilir. Sağlıklı seviyelerdeki bel lordozu, elin kolaylıkla karşı tarafa geçmesine izin vermeyecek kadar dar bir boşluk oluşturacaktır. Böylece kişinin elinin rahat hareket etmesiyle eğimin arttığı anlaşılabilir.

Lordoz varlığı sebebiyle kişilerde sinir sıkışması oluşabilir. Bu durumda mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır. Lordoz sebebiyle oluşan sinir sıkışmalarında görülen belirtiler şu şekildedir:

• Uyuşukluk
• Karıncalanma
• Elektrik çarpması gibi hissedilen ağrılar
• İdrar kontrolünde azalma
• Güçsüzlük
• Kas kontrolünde azalma 

Lordoz Nedenleri Nelerdir?

Lordoz, bir kişiyi hayatının herhangi bir döneminde etkileyebilir. Patolojik lordoz gelişimi riskini artıran durumlar sıklıkla şunlardır:  

Spondilolistezis: Spondilolistezis, omurlardan birinin öne doğru kaymasıdır. Bel bölgesinde görülür. Genellikle ağırlık kaldıran, jimnastik yapan veya futbol oynayan kişilerde, yapılan hareketlere bağlı olarak gelişmektedir. Ancak, doğumsal kusur halinde doğuştan ortaya çıkabilir. Genetik yatkınlığı olan kişiler spondilolistezis gelişimine daha eğilimli olabilir, hızlı büyümenin gerçekleştiği ergenlik döneminde kişilerde spondilolistezis gelişme riski artmaktadır.  

Akondroplazi: Akondroplazi, vücut oranlarının korunmadığı cüceliklerin en sık sebebidir. Özellikle uzuvları etkilediği için normal bir gövde boyu ve kısa bacakların gelişimiyle cüceliğe sebep olur. Bacakların boyundaki uygunsuzluk vücut postürünü ve özellikle bel bölgesini etkileyebilir ve kişilerde bel lordozu gelişebilir. 

Osteoporoz: Osteoporoz, kemiklerdeki mineral yoğunluğunun azalması ile kemiklerin daha dayanıksız hale gelmesidir. Osteoporoz durumunda kişilerin omurlarında baskıya bağlı olarak ufak kırıklar oluşabilir. Bu durum kişinin omurlarının diziliminin değişmesinde ve kişinin boyunun kısalmasında etkilidir. Omurların yerleşiminin değişmesi ve omurlarda baskı kırıkları görülmesi omurgada lordoza yol açabilir. 

Osteosarkom: Osteosarkom, bir çeşit kemik kanseridir. Kemikte yarattığı yıkım sebebiyle vücutta şekil bozukluklarına sebep olabilmektedir. Bu durumda kişide lordoz ortaya çıkabilir. 

Obezite: Obezite durumunda, kişinin omurgasına binen yük artar ve omurgada şekil bozuklukları oluşur. Özellikle, üzerine basınç uygulayan kütlenin daha fazla olması sebebiyle, bel bölgesinde şekil bozuklukları görülme riski daha yüksektir.

Travma: Yüksekten düşme ya da trafik kazaları gibi durumlar omurgada yarattıkları travma ile özellikle çocuklarda lordoza sebep olabilir. 

Lordoz Teşhisi

Lordoz teşhisi için kişiye uygulanabilecek çeşitli tetkikler bulunmaktadır. Öncelikle kişinin şikayetleri ve lordoz ile ilişkili olabilecek hastalıkları sorgulanır. Kişinin şikayetlerine ve hastalıklarına göre lordozun derecesi ve sebepleri üzerine genel bir fikir elde edilir. Sonrasında kişinin muayenesi gerçekleştirilir.

Fizik Muayene

Fizik muayene sırasında kişinin omurgası değerlendirilirken dikkat edilecek bazı durumlar şunlardır:

• Eğriliğin esnek olup olmadığı, lordozun derecesinin değişmeye ne kadar müsait olduğu belirlenir.
• Kişinin omurgasındaki hareket yeteneği değerlendirilir, eklemlerinin hareket açıklığı ölçülür. 
• Omurların hizası değerlendirilir. Özellikle, kişinin öne eğilmesi ve omurların çıkıntılarının sırtta belirginleşerek görünür hale gelmesi değerlendirmede kolaylık sağlar. 
• Kişide, lordoza sebep olabilecek, obezite gibi bir durumun varlığı araştırılır. 

Kişinin durumunun değerlendirilmesi için kişiye rahatsızlığı ile ilgili çeşitli sorular sorulabilir:

• Sırtınızdaki lordozu ne zaman ve nasıl fark ettiniz?
• Eğrilik zaman içerisinde artıyor mu yoksa fark ettiğinizden beri sabit mi?
• Eğriliğin şeklinde herhangi bir değişim fark ettiniz mi?
• Ağrı hissediyorsanız vücudunuzun hangi bölgelerinde hissediyorsunuz?

Görüntüleme

Kişinin omurgasında şekil bozukluğundan şüphelenildiği durumlarda görüntüleme yöntemleri ile omurgadaki şekil bozukluğunun detaylı olarak değerlendirilmesi gerekir. Omurların şeklinin belirlenmesi için direkt grafi kullanılabilir. Sinir sıkışmalarından şüphelenildiği durumlarda omurilik kanalının ve çevredeki kasların daha iyi değerlendirilmesi için manyetik rezonans görüntülemesinden yararlanılabilir. Kişinin kemik yoğunluğunun ölçüldüğü kemik dansitometresi (DEXA) yöntemi ile omurgadaki şekil bozukluğunun sebebi olabilecek osteoporoz değerlendirilebilir.   

Lordoz Tedavisi

Lordoz, çoğu durumda tedavi gerektirmemektedir. Kişinin düzenli egzersiz yapması, kilosuna ve oturuş pozisyonuna dikkat etmesi, lordoz durumunun iyileşmesini veya daha az sıkıntıya sebep olmasını sağlayabilir.

Lordozda uygulanabilecek tedavi yaklaşımları şu şekildedir:

• Ağrı ve şişlik için ağrı kesici ve iltihap giderici ilaçlar kullanılabilir.
• Günlük olarak uygulanan fizik tedavi, kişinin kaslarının güçlenmesini ve hareket yeteneğinin artmasını sağlayabilir.
• Duruşun düzelmesi ve omurgaya binen yükün azaltılması için kişinin, gerekliyse kilo vererek ideal kilosunu koruması önemlidir.
• Gelişme çağında olan çocuk ve ergenlerde omurganın düzgün şekillenmesini sağlayacak korseler kullanılabilir.
• Özellikle; kişinin durumu, sinirleri ile ilgili sorun yaşanması endişesine sebep olduğunda ve şiddetli lordoz durumlarında, cerrahi uygulanabilir.
• Özellikle osteoporoza bağlı geliştiği düşünülen lordozda veya kişinin osteoporoz açısından risk altında olması halinde vitamin D ve benzeri ek vitaminler ve mineraller kullanılabilir. 

Patolojik Lordozun Önlenmesi

Kişinin lordoz gelişimi açısından risk altında olması veya hafif düzeyde patolojik lordozunun olması halinde lordozun oluşumunun ve ilerlemesinin önlenmesi için uygulanması önerilen çeşitli yöntemler bulunmaktadır. 

Kişinin fazla kilolarından kurtulması ve kilo kontrolünü sağlaması, omurgasına binen yük sebebiyle omurgasında şekil bozuklukları görülmesini engelleyebilir. Dengeli ve düzenli beslenme, kişinin yeterli D vitamini alması ve gerekirse D vitamini takviyesi kullanması, osteoporozu ve osteoporoza bağlı lordozu önleyebilir. Uzun süre ayakta durmanın lordozda ilerlemeye sebep olabildiği gösterilmiştir. Çalışma koşulları veya kişinin alışkanlıkları uzun süreler boyunca ayakta kalmaya sebep oluyorsa, kişinin mümkün olduğunca mola verip bir süre oturması lordoz gelişim riskini azaltmaktadır.

Kişide gelişebilecek lordozun önlenmesi için uygulanabilecek çeşitli egzersizler bulunmaktadır:

• Bir ağırlık kaldırma egzersizi olan omuz silkme, boyun ve omuzdaki kasların geliştirilmesini sağlayarak boyun lordozunun gelişimini önleyebilir.
• Boynun yanlara eğilmesi ve çevrilmesi, hareket açıklığının korunmasını ve geliştirilmesini sağlar.
• Yoga, kişinin vücudundaki kasların geliştirilmesini ve hareket açıklıklarının artırılmasını sağlar. Özellikle kedi ve köprü pozisyonları lordoz gelişimini önleyebilir ve kişinin rahatsızlıklarının azaltılmasında yararlı olabilir.
• Pelvik tilt egzersizi ve bacakların kaldırılması kişinin bel pozisyonunun geliştirilmesini sağlayabilir ve lordozu önleyebilir. 

Lordoz Tedavi Edilmezse

Lordoz, bazı durumlarda; kişinin genel sağlığını iyileştirmesi, ideal kilosunu koruması, dengeli ve düzenli beslenerek yeterli D vitaminini tüketmesi, vücut pozisyonuna dikkat etmesi ve kaslarını geliştirmesi ile kendiliğinden iyileşebilir. 

Ancak osteoporoz gibi, omurların yapısını bozan ilerleyici durumların tedavi edilmemesi halinde kişinin şikayetleri ilerleyebilir ve lordozun sebebi, kişinin genel sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sebep olabilir. Eğrilik derecesinin çok yükselmesi halinde kişide ciddi ağrılar oluşabilir, yürüme bozuklukları görülebilir ve kişinin hareketleri kısıtlanabilir. 

Gebelikte Lordoz

Gebelikte bel lordozunda artış görülmesi fizyolojik bir durumdur ve ağırlık merkezinin düzenlenmesini sağladığı düşünülmektedir. Gebelikte görülen lordoz, bel ağrılarına yol açabilmektedir. Ancak gebelikte sırtın genelinde görülen ağrı, vücuttaki kan akışının değişmiş olmasından da kaynaklanabilir. Gebelikte ortaya çıkan sırt ağrısı genellikle doğumun gerçekleştirilmesiyle diner ve lordoz eski haline döner.

Çocuklukta Lordoz

Çocuklarda, sıklıkla sebebi bulunamayan lordoz ortaya çıkmaktadır. Bu durum iyi huylu çocukluk lordozu olarak bilinmektedir. Kalça çevresindeki kasların güçsüzlüğü veya gerginliğinden kaynaklanır. İyi huylu çocukluk lordozu genellikle çocuğun yaşının ilerlemesiyle kendiliğinden düzelme gösterir.

Çocukların yüksekten düşme veya trafik kazası geçirmesi durumunda oluşabilen kalça çıkıkları lordoza yol açabilmektedir. 

Çocuklarda ortaya çıkan lordozun diğer sebepleri genellikle sinir sistemi ve kaslarla ilgili sorunlardan kaynaklanır. Bu sağlık sorunları genellikle nadir görülmektedir. Çocuklarda görülen lordozun nadir sebeplerinden bazıları şunlardır:

• Serebral palsi (beyin felci)
• Myelomeningosel; omuriliğin ve omuriliği çevreleyen zarların, omurların arasına sıkışması ile görülen kalıtsal bir bozukluk
• Müsküler distrofiler; kaslarda zayıflığa sebep olan bir grup hastalık
• Spinal müsküler atrofi; kaslarda zayıflığa ve istemsiz hareketlere sebep olan, birkaç farklı alt tipi bulunan hastalık 
• Artrogripozis; bebeğin, anne karnındaki hareketlerinin kısıtlanmasına bağlı olarak ortaya çıkan, eklemlerdeki gelişim bozukluğudur. Çoğunlukla eklemlerdeki bozukluğun yanı sıra kasların yerini yağ ve bağ dokusunun aldığı görülür. Kaslardaki ve eklemlerdeki bu bozukluk lordoza ve farklı duruş bozukluklarına yol açabilir.

Lordoz için Hangi Doktora Gidilir?

Kişide bel ağrıları, hareket güçlüğü gibi yaşam kalitesini düşüren belirtilerin görülmesi halinde doktora başvurulması gerekmektedir. Çocuklarda görülen lordozda pediatri kliniklerine, gebelikte lordozdan kaynaklı sorunlar yaşanması üzerine kadın hastalıkları ve doğum kliniklerine, lordoz sebebiyle sinir sıkışması gelişiminden şüpheleniliyorsa nöroloji kliniklerine başvurulması uygundur. Kişide osteoporoz görülüyorsa veya kişi osteoporoz gelişimi için risk faktörlerine sahipse (ileri yaş, kadın cinsiyet vb.) dahiliye klinikleri kişiyi osteoporoz açısından değerlendirebilir. 

Kişinin omurgasında; hayat kalitesini, iç organlarının işlev ve sağlığını etkileyecek düzeyde şekil bozukluğu olması halinde cerrahi tedavi gerekebilmektedir. Bu durumda ortopedi bölümü ile ortopedi bölümünün üst uzmanlık alanı olan omurga cerrrahisi bölümleri tedaviyi gerçekleştirebilir.

Kişinin hayat kalitesini ve iç organlarının sağlığını ciddi anlamda etkileyen omurga bozuklukları acil teşhis ve tedavi gerektirebilirken, çocuklarda görülen bel lordozu zaman içerisinde kendiliğinden düzelebilmektedir. Lordoz durumunda tıbbi yardıma başvurma kararı; lordoz ile birlikte farklı sağlık sorunlarının görülmesi, lordozun ağrılara ve farklı şikayetlere neden olarak hayat kalitesini ve sağlığı etkilemesi, travma sonrası meydana gelmesi gibi durumlara bağlı olarak alınabilir.