Lenfoid folikül, bağışıklık sisteminin antijenlere karşı organize yanıt oluşturduğu özel yapılardır. Lenf düğümleri, dalak, bademcikler ve mukoza ilişkili lenfoid dokuda (MALT) yoğun şekilde bulunurlar. Bu yapılar, vücudun enfeksiyonlarla mücadelesinde merkezi bir rol üstlenir.
Lenfoid Folikül Yapısı
Lenfoid foliküller dinamik bir organizasyona sahiptir. İki temel bölümden oluşurlar:
- Germinal Merkez: B lenfositlerin hızla çoğaldığı ve antijen sunan hücrelerle (dendritik hücreler) etkileşime girdiği aktif bölge.
- Mantel Bölgesi: Olgunlaşmamış B hücrelerinin ve hafıza hücrelerinin yerleştiği dış kısım.
İşlevleri ve Bağışıklık Sürecindeki Rolü
- Antijen Tanıma: Dendritik hücreler tarafından sunulan antijenler, B hücrelerini aktive eder.
- Antikor Üretimi: Aktive olan B hücreleri plazma hücrelerine dönüşerek antikor üretir.
- Hafıza Oluşumu: Uzun süreli bağışıklık için antijene özgü hafıza hücreleri geliştirilir.
Vücuttaki Lokalizasyonları
- Lenf düğümleri: Koltuk altı, kasık ve boyun bölgelerinde kümelenir.
- Mukoza dokuları: Bağırsak (Peyer plakları), solunum yolu ve tonsiller.
- Dalak: Beyaz pulpa bölgesinde yoğunlaşır.
Patolojik Durumlar
- Reaktif Hiperplazi: Enfeksiyonlara bağlı büyüme (örneğin tonsillit).
- Foliküler Lenfoma: B hücreli malignite, genellikle belirgin germinal merkezler gösterir.
- Otoimmün Hastalıklar: Romatoid artrit gibi durumlarda anormal aktivasyon.
Tanısal Önemi
- Biyopsi Değerlendirmesi: Patolojik incelemede folikül büyüklüğü ve yapısı tanıya yardımcı olur.
- İmmünohistokimya: CD20, CD21 gibi belirteçlerle hücre tiplerinin ayırt edilmesi.
- Görüntüleme: BT/MR’da büyümüş lenf düğümlerinde foliküler yapıların değerlendirilmesi.
Klinik Belirtiler
Lenfoid foliküllerin patolojik durumları şunlara yol açabilir:
- Ağrısız lenf nodu şişlikleri
- Gece terlemeleri ve açıklanamayan kilo kaybı
- Tekrarlayan enfeksiyonlar veya otoimmün semptomlar
Tedavi Yaklaşımları
- Reaktif Genişlemeler: Altta yatan enfeksiyonun tedavisi.
- Lenfomalar: Rituksimab içeren immünoterapi protokolleri veya radyoterapi.
- Otoimmün Kaynaklılar: İmmünomodülatör ilaçlar ve kortikosteroidler.
Araştırma ve Yenilikler
Son çalışmalar, foliküler T yardımcı hücrelerin (Tfh) germinal merkez reaksiyonlarını düzenlemedeki kritik rolünü vurgulamaktadır. Yeni hedefe yönelik tedaviler, bu hücrelerin aktivasyonunu modüle etmeyi amaçlamaktadır.
