Laron tipi cücelik, büyüme hormonu direnciyle karakterize nadir bir genetik hastalıktır. İsrail’li endokrinolog Zvi Laron tarafından tanımlanan bu sendrom, büyüme hormonunun yeterli üretilmesine rağmen vücudun bu hormona yanıt verememesi nedeniyle ortaya çıkar. Dünya genelinde 300’den az teyit edilmiş vaka bulunmakta olup, en yüksek prevalans Ekvador’un izole bölgelerinde görülür.
Genetik Nedenler ve Kalıtım Paterni
Laron sendromuna, kromozom 5p13 üzerinde bulunan büyüme hormonu reseptör genindeki (GHR) mutasyonlar neden olur. Otozomal resesif kalıtım gösteren bu hastalıkta, her iki ebeveynden de mutasyonlu gen alan bireyler etkilenir. Reseptör yapısındaki bozukluk, büyüme hormonunun hücrelere bağlanmasını engelleyerek IGF-1 (İnsülin Benzeri Büyüme Faktörü-1) üretimini bloke eder.
Klinik Belirtiler ve Fiziksel Özellikler
- Büyüme Geriliği: Doğumda normal boyla başlayan belirgin boy kısalığı (erişkinlerde 100-130 cm)
- Yüz Görünümü: Alın çıkıntılı, burun kökü çökük, küçük çene (mikrognati)
- Obezite: Gövdede yağ dağılımında artış
- Mavi Sklera: Göz akında mavimsi renk
- Gecikmiş Puberte: Sekonder cinsiyet karakterlerinde gecikme
- Hipoglisemi: Özellikle bebeklikte şiddetli kan şekeri düşüklüğü
Tanı Yöntemleri
- Laboratuvar Testleri:
- Yüksek serum büyüme hormonu seviyeleri
- Düşük IGF-1 ve IGFBP-3 düzeyleri
- Büyüme hormonu stimülasyon testlerine yanıtsızlık
- Genetik Analiz: GHR geninde patojenik varyantların tespiti
- Radyolojik İnceleme: Kemik yaşının kronolojik yaşın gerisinde olması
Tedavi Yaklaşımları
- IGF-1 Replasman Tedavisi: Günlük subkutan rekombinant IGF-1 enjeksiyonları (Mecasermin)
- Büyüme Hızı: Tedaviyle yıllık 8-10 cm boy artışı sağlanabilir
- Yan Etki Yönetimi: Hipoglisemi, lenfoid hiperplazi ve intrakraniyal hipertansiyon riski
- Destek Tedavileri: Beslenme danışmanlığı, fizyoterapi ve psikososyal destek
Prognoz ve Komplikasyonlar
Tedavi almayan hastalarda erken mortalite riski artar. Uzun dönem komplikasyonlar:
- Kardiyovasküler problemler
- Osteopeni ve patolojik kırıklar
- Nörokognitif gelişim geriliği
İlginç olarak, Laron sendromlu bireylerde kanser ve diyabet insidansı genel popülasyona göre belirgin şekilde düşüktür.
Güncel Araştırmalar
Ekvadorlu popülasyonda yapılan çalışmalar, IGF-1 eksikliğinin yaşam süresini uzattığını ve yaşa bağlı hastalıkları azalttığını göstermiştir. Fare modellerinde, IGF-1 reseptör inhibisyonunun yaşlanma sürecini yavaşlattığı tespit edilmiştir. Gen düzenleme teknolojileri (CRISPR-Cas9) ile somatik hücre tedavileri üzerine preklinik çalışmalar devam etmektedir.
Yaşam Kalitesini Artırma Stratejileri
- Erken tanı ve tedaviye başlama (ideal olarak 2-5 yaş)
- Boy kısalığına bağlı psikososyal sorunlar için düzenli danışmanlık
- Okul ortamında fiziksel uyum sağlayıcı düzenlemeler
- Endokrinoloji, genetik ve ortopedi disiplinlerinin koordineli çalışması
Laron sendromlu bireylerin düzenli takibi, büyüme parametrelerinin yanı sıra metabolik ve kardiyak komplikasyonlar açısından hayati önem taşır. Multidisipliner yaklaşım, hastaların yaşam süresi ve kalitesinde belirgin iyileşme sağlayabilir.
