Laminektomi, omurilik veya sinir köklerine baskı yapan yapıları ortadan kaldırmak için omurganın arka kısmındaki kemik kavisinin (lamina) cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Genellikle bel fıtığı, spinal stenoz (dar kanal) veya tümör gibi sinir basısına yol açan durumlarda uygulanır. Bu ameliyatın temel amacı, hastanın ağrısını azaltmak ve nörolojik fonksiyonları korumaktır.
Hangi Durumlarda Gereklidir?
Laminektomi, konservatif tedavilere (fizik tedavi, ilaçlar, epidural enjeksiyonlar) yanıt vermeyen ve yaşam kalitesini ciddi şekilde bozan spinal problemlerde düşünülür. Ana endikasyonlar arasında yürüme mesafesinde kısalma, bacaklarda uyuşma-güçsüzlük, idrar/büyük abdest kontrol kaybı gibi nörolojik defisitler bulunur. MRG veya BT ile teyit edilen şiddetli spinal kanal darlığı veya fıtıklaşmış diskler bu ameliyatın başlıca nedenleridir.
Ameliyat Öncesi Hazırlık
Hasta öncelikle kapsamlı bir nörolojik muayeneden geçer. Kan sulandırıcı ilaçlar (aspirin, warfarin) ameliyattan 5-7 gün önce kesilir. Sigara kullanımı bırakılmalıdır çünkü yara iyileşmesini geciktirir. Diyabet veya hipertansiyonu olanlarda bu hastalıklar kontrol altına alınır. Ameliyat öncesi spinal enstrümantasyon (platin-vida) gerekliliği değerlendirilir.
Ameliyat Tekniği ve Süreci
Hasta genel anestezi altında yüzükoyun pozisyonda yatırılır. Cerrah, sorunlu bölgenin üzerinde 3-5 cm’lik bir kesi yapar. Kas dokuları kemikten sıyrıldıktan sonra laminanın bir kısmı veya tamamı özel aletlerle çıkarılır. Sinir basısına neden olan fıtıklaşmış disk materyali temizlenir veya kemik çıkıntıları (osteofit) törpülenir. İşlem mikroskop veya endoskop kullanılarak minimal invaziv teknikle de yapılabilir. Ortalama süre 1-3 saattir.
Olası Riskler ve Komplikasyonlar
- Enfeksiyon: Derin dokularda görülürse antibiyotik veya yeniden ameliyat gerekebilir.
- Kanama: Nadiren kan transfüzyonu veya hematom boşaltılması gerekir.
- Sinir Hasarı: Geçici veya kalıcı uyuşukluk, güç kaybı gelişebilir.
- BOS Kaçağı: Dura zarının yırtılması sonucu beyin omurilik sıvısı sızıntısı olabilir.
- Omurga Dengesizliği: Geniş laminektomilerde instabilite riski artar, füzyon gerekebilir.
Ameliyat Sonrası İyileşme
Hastalar genellikle 1-3 gün hastanede kalır. Ağrı ilk 48 saatte yoğundur, kontrollü ağrı kesici pompaları kullanılır. Yara yeri 10-14 günde iyileşir. İlk 4-6 hafta ağır kaldırmak, öne eğilmek ve uzun süre oturmak yasaktır. Fizik tedavi 2. haftada başlar: başlangıçta pelvik tilt, bacak germe gibi hafif egzersizler yapılır. Tam iyileşme 3-6 ay sürer, füzyon varsa bu süre 12 aya uzar.
Başarı Oranları ve Uzun Vadeli Sonuçlar
Uygun hastalarda %70-80 oranında bacak ağrısında belirgin azalma sağlanır. Nörolojik iyileşme (güç kaybı, uyuşukluk) 6-12 ay sürebilir. Ancak ameliyat bölgesinde skar dokusu oluşumu (failed back surgery syndrome) veya komşu seviyelerde dejenerasyon nedeniyle ağrı %10-15 vakada nüks edebilir. Sigara kullananlar, obez hastalar ve diyabetiklerde başarı şansı düşer.
Fizik Tedavi ve Yaşam Tarzı Önerileri
Ameliyat sonrası 6. haftadan itibaren kademeli olarak güçlendirme egzersizleri başlar:
- Kor Stabilizasyon: Plank, köprü kurma
- Esneklik: Piriformis germe, diz-göğüs çekme
- Postür Eğitimi: Dizüstü pozisyonda sırt esnetme
Günlük aktivitelerde bel korse kullanımı ilk 8 hafta önerilir. Yüzme ve sabit bisiklet gibi düşük etkili kardiyo 3. aydan sonra serbesttir.
