Kızıl hastalığı, A grubu beta hemolitik streptokok bakterilerinin neden olduğu bulaşıcı bir enfeksiyondur. Özellikle 5-15 yaş arası çocuklarda görülen bu hastalık, boğaz ağrısı, ateş ve karakteristik kırmızı döküntülerle kendini gösterir. Tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Kızıl Hastalığı Nedir?
Streptokok bakterilerinin salgıladığı toksinlerin neden olduğu akut bir enfeksiyondur. Boğaz enfeksiyonu (streptokokal farenjit) ile başlar, ardından deride tipik kırmızı lekeler gelişir. Çocukluk çağının yaygın hastalıklarından olmakla birlikte, bağışıklığı düşük yetişkinlerde de görülebilir.
Bulaşma Yolları
- Hava Yolu: Öksürük ve hapşırıkla yayılan damlacıklar
- Direkt Temas: Enfekte kişilerin tükürük veya burun salgıları
- Yüzeyler: Oyuncak, kapı kolu gibi kontamine nesneler
Kuluçka süresi 2-5 gündür ve antibiyotik başlandıktan 24 saat sonra bulaşıcılık kaybolur.
Belirtiler ve Seyir
Hastalık üç evrede ilerler:
- Başlangıç: Ani yükselen ateş (39-40°C), titreme, şiddetli boğaz ağrısı, bademciklerde beyaz iltihap
- Döküntü Evresi: 12-48 saat içinde gövdeden başlayıp kol-bacaklara yayılan zımpara kağıdı dokusunda kırmızı lekeler. Dil başta beyaz paslı, sonrasında "çilek dili" görünümü alır.
- Soyulma Evresi: 1 hafta sonra el-ayak derisinde soyulmalar
Teşhis Yöntemleri
- Boğaz Kültürü: Streptokok varlığını doğrulamak için altın standart
- Hızlı Antijen Testi: 5 dakikada sonuç verir, ancak kültür kadar hassas değildir
- Kan Tahlili: Lökosit ve CRP yüksekliği, ASO antikor pozitifliği
Tedavi Protokolü
- Antibiyotikler:
- Penisilin (10 gün oral veya tek doz intramüsküler)
- Penisilin alerjisinde eritromisin veya sefalosporinler
- Semptomatik Tedavi:
- Ateş düşürücüler (parasetamol)
- Boğaz ağrısı için tuzlu su gargarası
- Evde Bakım:
- Bol sıvı tüketimi, yumuşak gıdalarla beslenme
- 24 saat ateşsiz döneme kadar okula gönderilmemeli
Komplikasyonlar
Tedavi edilmezse ciddi sorunlar gelişebilir:
- Erken Dönem: Sinüzit, orta kulak iltihabı, peritonsiller apse
- Geç Dönem: Romatizmal ateş (kalp kapak hasarı), akut glomerülonefrit (böbrek iltihabı)
Korunma Stratejileri
- Hijyen: Ellerin sık yıkanması, ortak eşya kullanımından kaçınma
- İzolasyon: Hastaların antibiyotik başlandıktan 24 saat sonrasına kadar toplumdan uzak durması
- Profilaksi: Tekrarlayan enfeksiyonlarda uzun etkili penisilin iğneleri
Ne Zaman Acil Doktora Başvurulmalı?
- Nefes almada güçlük veya yutkunamama
- 48 saatten uzun süren yüksek ateş
- Deride morarma, şiddetli baş ağrısı, ense sertliği
- İdrar renginde koyulaşma veya göz kapaklarında şişme
Risk Grupları
- 5 yaş altı çocuklar ve 65 yaş üstü yetişkinler
- Dalak fonksiyonu bozuk bireyler
- Kronik kalp-akciğer hastaları
Kızıl hastalığında erken antibiyotik tedavisi komplikasyon riskini %90 azaltır. Bu nedenle belirtiler ortaya çıkar çıkmaz çocuk enfeksiyon uzmanına veya aile hekimine başvurulmalıdır.
