Kuadripleji Hastalığı

Kuadripleji Nedir?

Her iki bacağın ve kolun kısmi veya tamamen felç olması haline ‘Kuadripleji’ veya ‘Tetrapleji’ denir. Latincede kuadri, dört anlamına; pleji ise felç anlamına gelir. Yani 4 uzuv felci denir. Felç tamamen hareketsizlik şeklinde olmayıp kısmi güç ve hareket kaybı şeklinde de olabilir.

Kuadripleji Belirtileri Nelerdir?

Kuadripleji nedenine bağlı olarak farklı şekillerde olabilir. Ani başlangıçlı ya da yavaş şekilde ilerleyen güç kaybı olarak başlayabilir.

• Her iki kol ve bacakta güç kaybı
• Solunum güçlüğü
• Dışkı ve idrar kaçırma
• His ve duyu kaybı
• Uyuşukluk
• Kaslarda seğirmeler
• Cinsel fonksiyon bozukluğu
• Etkilenen bölgelerde ağrı
• Bası yaraları
• Kemik erimesi ve kırıkları
• Kaslarda sertlik oluşumu
• Refleks kayıpları
• Kalp ve damar hastalıklarına yatkınlık
  

Kuadripleji Nedenleri Nelerdir?

Kuadriplejide genellikle sebep omuriliğe alınan travmalardır. Travmalar dışında beyin inmeleri de kuadripleji de etkili olabilir.

Değiştirilemeyen Risk Faktörleri 

• Yaş: 55 yaşından sonra her 10 yıl için risk 2 katına çıkar.
• Cinsiyet: Kuadripleji erkek cinsiyette kadınlara göre daha sık görülür.     
• Irk: Siyah ve sarı ırkta, beyaz ırka göre daha fazla görülür.
• Aile öyküsü/genetik: Hem anne hem de babada inme varsa kuadripleji riski artmıştır. Tek yumurta ikizlerdeki çift yumurta ikizlerine göre risk 5 kat daha fazladır.
• Ailede inme ya da geçici inme öykü: Geçici İnme kuadripleji habercisidir.1 ya da daha fazla geçici inme geçiren kişide risk 10 kat daha fazladır.

Değiştirilebilir Risk Faktörleri

Kesinleşmiş Faktörler

• Hipertansiyon: Kan basıncı ne kadar yüksekse risk o kadar artmaktadır.
• Kalp Hastalıkları: Kalp damar hastalıkları, koroner damar hastalıkları kuadripleji için risk faktörleridir.
• Diyabet: Diyabet kuadripleji riskini artırır.
• Sigara: Aktif içicilik diğer faktörler tedavi edildikten sonra bile kuadripleji riskini 2 kat arttırır ilave olarak pasif sigara içiciliği de inme riskini artırır.
• Bulgusuz karotis arter (şah damarı) darlığı: Karotis arteri darlığı olan hastalarda yıllık kuadripleji riski %1-3,4 arasında değişir.
• Atrial fibrilasyon: Atriyal fibrilasyon kalbin üst odacıklarının kasılamama hastalığıdır. 
• Orak hücreli anemi: Orak hücreli anemi hastalığında damar tıkanıklıkları normal insanlara göre daha fazla gözükür.
• Kandaki yağ bozukluğu: Uyku apne hastalığında inme dolayısıyla kuadripleji riski artmaktadır.
• Yüksek yağ düzeyleri: Yüksek lipoprotein a ve kolesterol düzeyleri risk faktörüdür. 
• Obezite: Artmış kilo ve göbek çevresi yağ dokusu kuadripleji riskini artırır.
• Diyet ve beslenme alışkanlığı
• Fiziksel aktivite azlığı: Günlük aktivite azlığı ve stres gibi faktörler damar tıkanıklığına zemin hazırlar.
• Menopoz sonrası hormon tedavisi

Kesinleşmemiş Faktörler

• Metabolik hastalık tablosu
• Alkol kullanımı
• Yüksek homosistein proteini: Yaşlılarda, böbrek yetmezliği olanlarda, yüksek tansiyon ve diyabetli hastalarda homosistein protein seviyesi yüksek olup, kuadripleji riski artmaktadır.
• İlaç kullanımı ve bağımlılığı
• Damar içi pıhtılaşma hastalıkları
• Doğum kontrol hapı kullanımı
• Enfeksiyon: Bazı bakteriyel ve viral enfeksiyonlar kuadripleji riskini arttırır.
• Migren: Migren çeşitlerinden kuadriplejik migrenden migren atağıyla birlikte kuadripleji de görülebilir. Ayrıca auralı migrende de felç gözükebilir.
• Uykuda solunum bozukluğu

Kuadripleji Teşhisi

Güçsüzlüğün başlama şekli, yayılımı ve diğer özellikleri dikkatlice tanımlanmalıdır. Öykü ve fizik muayene arasında farklılık olması genellikle bulguların gerçekte ağrıya bağlı kısıtlılık veya denge kaybı gibi başka nedenlere bağlı olduğu durumlarda hastanın güçsüzlükten yakınması nedeniyledir.

• Öykü: Hastanın doktora gelme şikayetleri sorgulanır. Travma öyküsü, inme için risk faktörleri, doğuştan gelen genetik bir hastalığın varlığı gibi nedenler belirlenir. Daha sonra hastada görülen bulgular tek tek incelenir. Güç kaybının nasıl başladığı, hangi uzuvları etkilediği beraberinde eşlik eden kas seği̇rmelerin varlığı incelenir. Özellikle bu bulgular öncesinde bir travmanın varlığıyla anlam kazanır. Dışkı ve idrar kaçırma şikayeti varsa ne zaman başladığı, ne kadar sıklıkla olduğu, günün hangi zamanında olduğu belirlenir. Bunlar dışında ailede bulunan genetik bir hastalığın varlığı özellikle çocukluk çağında görülen serebral palsi gibi konjenital hastalıkların tanısında faydalıdır. Benzer hastalık bulguların kardeşlerde varlığı, ölü doğan kardeşlerin olup olmadığı varsa ne sebeple vefat ettiği sorgulanır. Daha sonrasında fizik muayeneye geçilir. 
• Fizik muayene: Fizik muayenede genellikle güç muayenesi yapılır. Güç birçok farklı şekilde muayene edilebilir. Hastadan istenen yönde dirence karşı itmesi ya da çekmesi istenir ve her kas grubu için kuvvet Medikal Araştırma Topluluğunun yaptığı çalışmaya göre 0-5 arasında derecelendirilir. Dize kadar eğilme, tabure veya sandalye üstünde adımlama sayısı veya kolları yukarıda tutabilme süresini hesaplamada sık kullanılan testlerdir. Fonksiyonel testler seri halinde uygulandığında, zaman içinde hastanın durumundaki değişiklikler hakkında yararlı fikir verir. Hareket sistemi muayenesinde kas hacminin ve tonusun değerlendirilmesi, kas seğirmelerinin gözlenmesi de yapılır. Kas seğirmeleri en kolay istirahat halindeki uzuvları gözleyerek tespit edilebilir, ancak kastaki düşük seviyedeki seğirmeler dokunarak hissetme şeklinde muayene edilebilirler. Kasın sertliği her uzvun farklı eklem yerlerinde ve farklı hızlarda pasif hareketi ile değerlendirilir.
• Bilgisayarlı Tomografi: Bilgisayarlı tomografide erken dönemde beyne ait tıkanık damarlar ve beyinsel anormallikler tespit edilebilir
• Beynin Manyetik Rezonanslı (MR) Görüntülenmesi: MR beyin damarlarını bilgisayarlı tomografiye göre daha iyi gösterir ilaveten MR beyine ait yumuşak dokuları da iyi gösterir
• Girişimsel Anjiyografi: Girişimsel anjiyografi tanı olarak kullanılabileceği gibi tedavi olarak da tıkalı damarın açılmasına yönelik kullanılabilir ancak girişimsel işlem olduğu için pek tercih edilmez.

Kuadripleji Tedavisi

Kuadriplejinin tedavisi bulgular ve risk faktörlerine göre yapılır. Nedene yönelik tedavi de en önemlisi yaşam tarzı değişikliğidir. Bunlar dışında damar tıkanıklığına göre medikal tedaviler ve tıkanan damarı açmaya yönelik cerrahi tedaviler uygulanabilir. Felç geçiren hastaya ilk müdahale yapılmadan önce 112 aranmalıdır. Felcin ilk dönemlerinde hızlı bir inme sonrası fizik tedavi ve iyileştirme, kuadripleji egzersizleri, konuşma egzersizleri uygulanması önemlidir.

• Medikal tedavi: Medikal tedavi nedene göre düzenlenir. Kuadriplejinin sebebi damar tıkanıklığıysa buna yönelik damar açıcı tedaviler, travma ise buna yönelik ilaçlar, genetik sebepler ise buna yönelik spastisite azaltıcı ilaçlar kullanılır.
• Fizik tedavi ve rehabilitasyon: Kuadriplejinin tedavisinde fizik tedavi çok önemli yer tutar. Özellikle travma hastalarında görülen felç duruma fizik tedaviye bağlı olarak giderek azaltılabilir. Yürüme egzersizleri, konuşma egzersizleri gibi çeşitli tedaviler uygulanır.
• Cerrahi tedavi: Cerrahi tedavi hastada hareketsizliğe bağlı gelişen istenmeyen durumlarda yapılır. Komplikasyonlar dışında genetik nedenlere bağlı ise sertliği azaltmaya yönelik cerrahi işlemler yapılır.

Kuadripleji Tedavi Edilmezse

Kuadripleji tedavi edilmezse felç ilerleyip tüm vücuda yayılabilir. 

Tıkanıklık ilerleyip körlük, işitme kaybı hatta ölüme kadar ilerleyebilir. 

İnme, birkaç saniye ile birkaç dakika arasında değişen zaman içinde kan akımında azalma ile gelişir. 

Kuadriplejiye Ne İyi Gelir?

Kuadriplejide en önemli faktörlerden biri yaşam tarzını düzenlemektir.

• Düzenli uyku
• Egzersiz
• Sebze ve meyveden zengin yiyecekler
• Doymamış bitkisel yağlar
• Kilo vermek
• Yeme alışkanlığı düzenlemek

Kuadripleji Ne İyi Gelmez?

Vücuttaki stres hormonlarını yükselten her şey kuadriplejiye iyi gelmez.

• Stres
• Uyku bozuklukları    
• Yağlardan zengin yemekler    
• Yüksek tansiyon    
• Aşırı kilolu olmak    
• Sedanter yaşam    
• Diyabet    
• Sigara, alkol kullanımı    
• Madde kullanımı    
• Doğum kontrol hapları    
• LDL yüksekliği (kötü kolesterol)    
• HDL düşüklüğü (iyi kolesterol)

Kuadripleji İlaçları

Tıkanmalarda değişik tedavi yöntemleri vardır. Kuadriplejinin nedenine yönelik değişik tedaviler uygulanır. Kuadriplejide damar tıkanıklığına bağlı olarak kullanılan bazı medikal tedaviler:

• Rekombinant Doku Plazminojen Aktivatörü: Bulgular ortaya çıktıktan sonra ilk 3 saat içinde faydalıdır.
• Aspirin
• Heparin
• B-blokerler
• Tiklopidin
• Klopidogrel
• Dipiridamol

Bu makaledeki yazılar bilgilendirme amaçlıdır. Eğer kuadripleji şikâyetiniz varsa vakit kaybetmeden doktora başvurunuz!

Kuadripleji Ameliyatı

Kuadriplejide yapılan ameliyatlar kişide gelişen hareketsizliğe bağlı komplikasyonlarda yapılır. Kalça kırık çıkıkları, ayak kırıkları ve şekil bozuklukları gibi. 

Bunlar dışında kuadriplejiye sahip olan serebral palsili hastalarda selektif dorsal rizotomi ameliyatı yapılır. 

Bu ameliyat:

• Hasta genel anestezi eşliğinde uyutulur.
• Omuriliğin arka kısmında ilgili organa giden duyusal sinirler kesilir.
• Kaslarda fazladan bulunan sertlik azaltılır.
• İlgili bölüm kontrol edilerek kapatılır.
• Hastanın yaşamsal değerleri takip edilerek yoğum bakıma alınır.

Çocuklarda Kuadripleji

Çocuklarda görülen kuadriplejinin birçok sebebi bulunur. Çoğunluğu doğuştan gelen genetik anormallikleridir. Genetik hastalıklardan dolayı meydana gelen kuadriplejiye spastik tetrapleji de denmektedir. 

Genetik hastalıklar, erken doğum, annenin hamilelikte madde ve sigara kullanımı, enfeksiyonlar, travmalar, beyin kanamaları çocuklardaki kuadriplejinin yaygın görülen sebeplerinden sayılabilir.

Tanı ve tedavi olarak öykü, fizik muayene, genetik testler, ultrason gibi yetişkinlerdeki tanı ve tedavi araçları kullanılabilir.

Kuadri̇pleji için Hangi Doktora Gidilir?

Kuadripleji için bir ‘Nöroloji Bölümüne’ ve doktor olarak da bir ‘Nöroloji Uzmanına’ başvurulmalıdır.

Bir travmadan sonra vücutta güç veya duyu kaybı, gece dışkı ve idrar kaçırma, refleks kayıpları, cinsel fonksiyon bozukluğu, yaygın kaslarda seğirmeler gibi belirtileriniz varsa vakit kaybetmeden doktora başvurunuz.