KPA Aşısı Nedir?

Çocukların ve yetişkinlerin pnömokok hastalığından korunması KPA aşısı ile mümkündür. Açılımı konjuge pnömokok aşısıdır. Pnömokok hastalığı bakteriler nedeniyle yayılmaktadır. Hastalığa neden olan bakteriler yakın temas olması durumunda kişiden kişiye yayılabilir. Kulak enfeksiyonları görülebileceği gibi menenjit, bakteriyemi ve zatürre gibi daha ciddi enfeksiyonlara da neden olabilmektedir. Sadece ülkemizde yılda yaklaşık 250 çocuk pnömokok nedeniyle menenjit geçirmektedir.  Menenjit ve zatürre gibi hastalıkların önlenmesinde etkili aşılar arasında yer almaktadır. KPA aşısı ülkemizde aşı takvimine alınmıştır ve ücretsiz olarak sağlık ocakları tarafından uygulaması gerçekleştirilmektedir.

Ülkemizde 2008 yılı itibariyle KPA-7 aşı uygulamaları başlamıştır. 2,5 yıl süren aşı uygulamaları sonrasında gerekli hazırlıkların tamamlanmasıyla birlikte Nisan 2011 itibariyle tüm sağlık ocaklarında KPA -13 aşılaması başlamıştır. Ulusal aşı takviminde yer alması nedeniyle ücretsiz olarak yapılmaktadır. PCV 13 adıyla da ifade edilen aşı uygulaması kişinin yaşına bağlı olarak koldan kas içerisine veya bacak üzerinden gerçekleştirilebilir. Uygulamanın PCV13 adıyla anılmasının sebebi kişiyi 13 farklı tip pnömokok bakterisine karşı koruyor olmasıdır.

Zatürre yetişkinlerde yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Pnömokok bakterisi nedeniyle görülen menenjit ise beyin hasarına ve sağırlığa neden olabilmektedir. Bakterilerin yol açtığı menenjit vakalarında yaklaşık 10 çocuktan 1 tanesi ölmektedir. Pnömokok hastalığına herkes yakalanabiliyor olsa da genel olarak 2 yaşın altındaki çocuklar ve 65 yaş üstü yetişkinlerin riskinin daha çok olduğu bilinmektedir. Ayrıca sigara içenler ve bazı özel tıbbi durumu oranların riski daha fazladır.

Aşı bulunmasından sonra menenjit vakalarında, kan ve kulak enfeksiyonlarında, bunlara bağlı olarak görülen ölümlerde % 88 oranında azalma görülmüştür. Geçmişte pnömokok enfeksiyonlarının tedavisinde etkili olan penisilin ve diğer ilaçlar günümüzde eskisi kadar etkili değildir. İlaçların ve penisilinin etkisini hastalığa neden olan bakterilerin kazandıkları bağışıklık azaltılmıştır. Bu durum aşılama yapılmasının hastalığın önlenmesindeki önemini artırmıştır.

Aşı Takviminde KPA Aşısı Zamanı

Aşı uygulaması bebeklerde 2. aylarında, 4. aylarında, 6. aylarında, 12. aylarında gerçekleştirilir. Bahsi geçen 4 dönemde gerçekleştirilen aşılama birer doz olarak uygulanmalıdır. Aşı takviminde yer almasına rağmen bazı nedenlerden dolayı iki yaş altı çocuklarda aşılama dönemi kaçırılmış olabilir. Bu durumda kişinin hekim tarafından farklı uygulamalara yönlendirilmesi mümkündür. Daha önceden eksik aşılama yapılan veya hiç aşılanmamış çocuklara 2 - 5 yaş aralığında tek doz KPA aşısı yapılması uygundur.

Ücretsiz olarak sağlık ocakları bünyelerinde bulunan KPA Aşısı, 2 – 64 yaş aralığında ve hatta 65 yaş üstü bireylerde de kullanılabilir. 19 – 64 yaş aralığında KPA aşısı 1 doz uygulanırken 65 yaş üzerinde aşılama yapılacağı zaman hekim yönlendirmeleri dikkate alınmalıdır. 65 yaş üzerinde aşılamada hekim tarafından dikkat edilecek husus daha önceden KPA – 13 aşısı uygulanıp uygulanmadığı ve daha önceden PPA-23 aşısı uygulanıp uygulanmadığı olacaktır. Bu bilgilerle aşılama planlaması hekim tarafından yapılacaktır.

Risk grupları dâhil edilse dahi ülkemizde erişkin aşılama oranlarının olması gereken düzeyde olmadığı bilinmektedir. Oysa erişkin dönemi aşılamaların çocukluk aşılamalarının devamı niteliğinde görülmesi ve aşı kartlarının ömür boyunca kullanılması gerekmektedir.

KPA Aşısı Yan Etkileri

Ülkemizde önceki yıllarda uygulanan PCV7 aşısına hayatı tehdit eden bir reaksiyon gösteren kişilere KPA aşısı uygulaması yapılmamalıdır. Ayrıca PCV13 aşısı içeriğinde yer alan herhangi bir bileşene karşı şiddetli alerjisi olanlara uygulanmamalıdır. Aşının daha önce yapılan dozlarında ağır alerjik reaksiyon gösteren kişilerde uygulama gerçekleştirilmemelidir. Aşıların her ilaç kullanımında olduğu gibi çeşitli yan etkiler gösterme riski vardır. Etkilerin geneli hafif derecede gözlemlenmektedir. Ayrıca çoğunluğu herhangi bir müdahaleye ihtiyaç olmadan kendiliğinden kaybolmaktadır. Ciddi reaksiyonlar ile karşılaşılma ihtimali aşı yapılmaması gereken durumlara dikkat edildiği zaman bir hayli düşüktür.

KPA aşısı yan etkileri aşının hangi dozunun yapıldığına ve kişinin yaşına göre değişiklikler göstermektedir. Çocuklarda KPA aşısı yan etkileri arasında en çok;

• Huysuzlanma, mızmızlanma durumu,
• Hafif ateş
• Geçici iştahsızlık
• Enjeksiyon sonrasında uyku hali
• Enjeksiyon yapılan yerde şişlik
• Enjeksiyon yapılan yerde hassasiyet
• Enjeksiyon yapılan yerde kızarıklık gözlemlenecektir. 

KPA aşısının yetişkinlerde görülebilecek yan etkileri arasında enjeksiyon yapılan yerde şişlik, ağrı ve kızarıklık sayılabilir. Bunlara bazen ek olarak titreme, baş ağrısı, yorgunluk ve hafif ateş eşlik edebilir. İnaktif grip aşılarının KPA aşısı ile aynı anda uygulanması durumunda özellikle küçük çocuklarda ateş kaynaklı nöbet geçirme riski artabilmektedir. Uygulamanın yapıldığı yaş fark etmeksizin beklenmeyen bir belirti ile karşılaşılması durumunda vakit kaybedilmeden doktora gidilmelidir.

Kişiye herhangi bir aşı uygulaması yapılması sonrasında karşılaşılabilecek yan etkiler arasında bayılma riski de vardır. Aşı sonrasında 15 dakika boyunca oturma veya uzanma bayılma kaynaklı oluşabilecek riskleri ortadan kaldıracaktır. Uygulama sonrasında karşılaşılacak görme değişiklikleri, baş dönmesi, kulak çınlaması ve normalden uzun süren omuz ağrıları mutlaka önemsenmelidir. Aşı sonrasında düşük ihtimalle karşılaşılabilecek ciddi alerjik reaksiyonlar hızlı kalp atışı, boğaz ve yüz bölgesinin şişmesi, kurdeşen, nefes darlığı, güçsüzlük ve sersemlik gibi durumlar ile kendisini gösterecektir. Genelde uygulamanın 1 - 2 dakika veya 1 - 2 saat sonrasında karşılaşılabilecek bu durumlar ihmal edilmemelidir.