Kör Çıban

Kör Çıban Nedir?

Kör Çıban, yer yer meydana gelen, Stafilokok Aureus isimli bakteriden meydana gelen kıl köklerini tutan bir hastalıktır. En çok saçlı deriyi tutar ancak vücuttaki kıla sahip olan herhangi bir bölgeyi tutabilmektedir sadece kafa derisini değil. Boyun, bel ve uylukta da sıkça görülmektedir. Kirpik diplerini de tutarak arpacık adı verilen hastalığa sebep olabilmektedir. 

Stafilokok Aureus isimli bakteri bu hastalığı yapar ancak bu bakteri normalde insanın vücut florasında bulunur yani bizle beraber mutualist (hem insana faydalı hem de bakteriye faydalı bir yaşama şekli) yaşayan bir mikroorganizmadır.  

Çıban ilk başta ortaya çıktığında kırmızı bir nokta olarak görülür ancak zaman ilerledikçe içi iltihaplı akıntı ile dolar ve git gide boyutu büyür. Boyutu büyüdükçe çıbanın olduğu bölge daha çok hassaslaşır ve ağrı artar. Dört ila yedi gün sonrasında bu kırmızı bölge rengini kaybeder beyaz bir renge döner bunun sebebi derinin altında iltihap birikmesindendir.  

Eğer bağışıklık sisteminiz zayıfsa yani diyabet, obezite varlığı varsa veya akciğer kanseri, mide kanseri, lösemi, lenfoma gibi hastalıklarınız varsa, ileri yaştaysanız sizin vücudunuzda Stafilokok Aureus kaynaklı çıban çıkma olasılığı fazladır. Bu şartlar altındaysanız hijyeninize olağandan fazla önem vermeniz gerekmektedir. Çünkü çıbanlar sık sık çıkıp toplanabilir ve karbonkül adı verilen çıbanlardan oluşan bir bölge ortaya çıkabilir ve oldukça ağrılı bir süreç olarak ilerler. Bu karbonküller iyileşirken yüksek ihtimalle iz bırakırlar.  

Bu bakteri doğal vücut florasında olduğundan dolayı hastalık yapabilmesi için vücudun bağışıklık sisteminin düşmesi veya kılların yoğun olduğu bölgede deri bütünlüğünün bozulması gerekmektedir. Kesik, ısırılma, yanma benzeri olaylarda deri bütünlüğü bozulur. Normal şartlarda hastalık yapmayacak olan bu bakteri böyle bir durumda çıban hastalığına neden olabilir.  

Çıban çıktığında korkuya kapılmaya gerek yoktur çoğu durumda kendiliğinden geçer eğer ki kendiliğinden geçmez veya geçmesi uzun sürerse doktora gidebilirsiniz. Kendiniz çıbanı patlatmaya çalışmayınız. Eğer doğru patlatamazsanız iltihap vücudunuzun içerisine akabilir veya tamamen iltihabı akıtamayabilirsiniz. Bu da çıbanın ilerlemesine yol açar.  

Çıban sık sık tekrar ortaya çıkabilmektedir. Bunun birçok sebebi vardır çünkü Stafilokok Aureus bakterisi vücudumuzun derisinde çokça bulunur ve fırsat bulduğu anlarda enfeksiyon yani yeni çıban ortaya çıkartabilir. Sık sık ortaya çıkan çıbanlarda genel etken çoğunlukla bağışıklık sistemine zarar veren bir hastalığın varlığıdır. Diyabet varlığında veya kemoterapi tedavisi görüyorsanız da sizde sık sık çıban görülebilir. 

Kör Çıban Belirtileri Nelerdir?

Çıban çıktığı yerde önce kırmızılık olarak başlar. Git gide bu kırmızılık büyür ve ağrılı olur. Çapı yaklaşık 1 cm civarındadır. Büyüdükçe daha yumuşak ve ağrılı bir hale geçer. Belli bir süre sonra artık iltihap birikir ve baş kısmı beyazlaşabilir. 

Normalde ciddi bir hastalık değildir. Ama enfeksiyon büyüyebilir. Enfeksiyonun büyüdüğünü şu semptomlar varsa düşünebiliriz:

• Çıbanın etrafındaki deri dokusunda kızarıklıklar, ısı artışı, şişlik, ağrı görülüyorsa 
• Çıbanın etrafında birden fazla çıban gözleniyorsa
• Çıban varlığında ateş de görülüyorsa
• Lenf nodları hafifçe şişmeye başladıysa

Bu durum enfeksiyonun deri üzerinde kalmadığını ve geniş bir yere yayıldığının göstergesi olabilir.

Kör Çıban Nedenleri Nelerdir?

Çıbanın ortaya çıkma nedeni çoğunlukla bir mikroorganizmanın deri altına girerek oradaki kıl köklerinde enfeksiyon yapmasıdır. Bu mikroorganizmalardan en sık Stafilokok Aureus isimli bakteri çıban hastalığını yapar. Normalde Stafilokok Aureus insanın vücut florasında bulunan mutualist bir bakteridir. Her insanda bulunur ve zararsızdır. Hatta vücudumuzu diğer deri kaynaklı ortaya çıkabilecek mikroorganizma zararlarına karşı korumaktadır. Ancak bu bakteri bir şekilde vücut içerisine girerse, kesik, yara, yanma, donma gibi durumlarda hastalık yapabilmektedir. Hastalık yapabilecek durumları şöyle sayabiliriz:

• Güçsüz bağışıklık sistemi: Stafilokok Aureus bakterisi insan bağışıklık sistemi ile karşılaştırıldığında çok güçlü bir bakteri değildir ve bağışıklık sistemimizdeki akyuvarlar tarafından kolayca bastırılmaktadır. Ancak bağışıklık sistemimizin düştüğü durumlardaki bu durumlar akciğer kanseri, mide kanseri, kolon kanseri, lösemi, lenfoma, kemoterapi tedavisi görmek, radyoterapi tedavisi görmek, ileri yaşta olmak gibi durumlardır. Böyle durumlarda Stafilokok Aureus kaynaklı çıban görülebilir ve tam iyileşme olmadığı için veya bakteriye karşı vücudun güçlü bir bağışıklık sistemi olmadığı için tekrar eden çıban hastalığı görülebilir.
• Diyabet: Diyabet hastalığında derimizdeki yaralar zor iyileşmektedir. Bunun için doğal floramızda bulunan Stafilokok Aureus bakterisi derimizin altına girer ve kıl köklerine tutunarak çıban hastalığı yapabilir.
• Egzama: Özellikle kış ve yaz aylarında cildin kuru kalması ile egzama görülebilir. Egzama da döküntüler ve cilt yaraları görülür. Bu durum da Stafilokok Aureus kaynaklı çıban hastalığına zemin hazırlamaktadır. Eğer egzamanız varsa alerjen ürünlerden uzak durmalısınız. Polen, parfüm, kozmetik ürünler çok kullanmamalısınız. Doğru sabun seçimi yapmalısınız ve ellerinizi yıkadığınızda iyi duruladığınızdan emin olmalısınız. Soğuk kış günlerinde veya ellerinizi kuru hissettiğinizde ellerinize nemlendirici krem sürmeniz Stafilokok Aureus kaynaklı çıban hastalığı için önleyici bir yöntemdir.
• Hijyen yetersizliği: Eğer hijyeninize yeterince önem vermezseniz ölü dokular derinizin üzerini kaplar ve derinin kendine ait savunma mekanizmasını yerine getiremez. Uzun süre terli durup yıkanmamanız veya başkasına ait kişisel bakım ürünleri, jiletler kullanmanız da bu hastalığı tetikleyebilir. Kötü hijyene bağlı olarak başka bir bakteriyel veya mantar enfeksiyonunun ortaya çıkması Stafilokok Aureus için kolaylaştırıcı etkendir. Jilet kullanımına bağlı olarak ciltte gözle görülemeyen yaralar ortaya çıkabilir. Bu da yine Stafilokok Aureus’a sebep olabilecek etkenler arasındadır. 

Kör Çıban Teşhisi

Doktorunuz çıbanı teşhisi fizik muayene ile koyar. Ek bir görüntüleme veya laboratuvar testine gerek yoktur. Eğer tanıdan emin olmak isterse ve çıbanınız iltihaplanmışsa iltihap örneğini laboratuvarda inceleyebilir. Bu inceleme çoğunlukla gereksiz olmakla beraber eğer tekrar tekrar çıban oluşumu gözleniyorsa enfeksiyonu önlemeye yönelik tedavi vermek için oldukça kullanışlıdır. Stafilokok Aureus kaynaklı çıban oluşumu gözlendiğinde eğer ki bu bakterinin dirençli olduğu antibiyotikler varsa o antibiyotikleri değil de Stafilokok Aureus’un duyarlı olduğu antibiyotikler reçete edilir. 

Kör Çıban Tedavisi

Çıbanın tedavisi çıbanın tipine, nerede olduğuna, boyutuna göre değişir. Çoğunlukla doktor tarafından tedaviye gerek kalmadan çıbanınız iyileşir. Özellikle çıbanınız küçükse, küçük bir alanı kapsıyorsa kendi kendine iyileşir. Bu iyileşmesine yardımcı olmak için kendiniz de birkaç tedavi yöntemi uygulayabilirsiniz. Küçük çıbanlar için kendinizin yapabileceği tedaviler:

• Çıban bölgesinin üzerine gün içerisinde birden fazla olmak şartı ile ılık, sıcağa yakın temiz bir bez koyabilirsiniz. Bezin çıbana hafifçe baskı yapması daha yararlı olur. Ancak burada şuna dikkat etmelisiniz ki çok fazla baskı olursa çıbanın patlamasına ve iltihabın kontrolsüz bir şekilde dağılmasına neden olabilirsiniz. Kullandığınız bezlerin temiz olmasına dikkat ediniz yoksa fırsatçı bir enfeksiyonu yol açabilirsiniz.
• Sakın kendiniz çıbanı patlatmayınız. Çıban patlatma işlemi doktorunuzun kontrolünde yapılmalıdır.
• Eğer çıban kendi kendine patlarsa o bölgeyi temiz bir bezle veya gazlı bezle temizleyiniz ve üzerini yine başka bir temiz bezle kapatınız. Böylelikle iltihabın başka yerlere yayılıp oralarda da enfeksiyona yol açmasını önlemiş olursunuz. 
• Çıbanla ilgili herhangi bir işlem yapmadan ve yaptıktan sonra ellerinizi iyi yıkamanız enfeksiyonun başka yerlere yayılmasını önlemektedir.

Eğer ki çıbanınız büyükse veya etrafında sayıca çok çıbanlar varsa doktorunuzun tedavi uygulaması gerekmektedir. Doktorunuz çıbanın durumuna baktıktan sonra nasıl bir tedavi yapılması gerektiğine karar verir. Doktorunuz çıbanı kontrollü bir şekilde patlatıp intihabını akıtabilir. Eğer gerekiyorsa Stafilokok Aureus’a yönelik antibiyotik tedavisi başlayabilir. Enfeksiyonun ciddiliğine göre ağızdan antibiyotik veya enjektör yardımıyla antibiyotik verebilir.  

Çıbanınız cerrahi bir yöntemle alınacaksa işlemden sonra enfeksiyonun kontrol altına alındığından emin olmak için ultrason yöntemi ile enfeksiyonun vücut işine yayılıp yayılmadığını kontrol edebilir. Ultrason işlemi çok kolay bir işlemdir sadece ses dalgaları kullanılarak enfeksiyondan kaynaklı dokularda şişme, sertleşme gibi değişiklikleri algılayarak doktorunuza enfeksiyonun olduğu bölgeyi anlamada yardım eder.  

Kör Çıban Tedavi Edilmezse

Çıban tedavi edilmez ve kendi kendine iyileşmezse eğer bazı durumlar ortaya çıkabilir. Bunlardan bir tanesi iz bırakmasıdır. Çıban doğru tedavi edilmezse geçmeyen çirkin bir iz bırakabilir. Eğer Çıbanınız yanlış bir şekilde patlarsa enfeksiyon kan dolaşımınıza girer ve hayatı tehdit eden bir sepsis (kan dolaşımının iltihaplanması) görülebilir. Sepsis, organ yetmezliğine sebep olabilir.  

Çıbana uygulanan tedavinin sonuçsuz kalmasının sebeplerinden birisi de Stafilokok Aureus’un metisilin tipi antibiyotiklere dirençli olmasıdır. Bundan kaynaklı çıban oluşumundan şüpheleniliyorsa doktorunuz iltihaptan laboratuvar incelemesi ile ona uygun tedavi vermelidir.  

Kör Çıbana Ne İyi Gelir?

Çıban görülen yer hassas ve ağrılıdır. Bu bölgelere sıcak temiz bir bezle hafif bir baskı yapmanız ağrıya iyi gelecektir. Eğer doktorunuz reçete ettiyse bölgeye uygun ağrı kesici veya antibiyotikli merhemler uygulayabilirsiniz. Eğer çıban daha yeni oluşmaya başladıysa düzenli olarak temiz bezle bölgeyi hafifçe silmek ve bölgeyi kapatmak çıbanın büyümesini önleyebilir. Bunları yaparken dikkat etmeniz en önemli nokta ise çıbanı patlatmamanızdır. 

Kör Çıbana Ne İyi Gelmez?

Çıbanın olduğu bölgeyi sertçe kaşımanız veya sıkı kıyafetler giymeniz çıbanın patlama ihtimalinden dolayı tehlikelidir. Çıbanı kendiniz patlatmaya çalışmamalısınız eğer kontrollü bir şekilde yapmazsanız çıbandan yayılan enfeksiyon daha büyük çıbanlara, tekrarlayıp iyileşmeyen çıbanlara sebep olabilir.  

Kör Çıban Ameliyatı

Eğer doktorunuz uygun gördüyse çıban için cerrahi ameliyat uygulayabilir. Bu cerrahi ameliyat çıbanın kontrollü bir şekilde patlatılıp enfeksiyonun vücut dışına akıtılması ile yapılır. Enfeksiyonun nerede toplandığını daha iyi anlamak için ameliyattan önce ve sonra ultrason işlemi yapılabilir. Ameliyat sonrası ise yara bakımı çok önemlidir. Eğer doğru bir şekilde yara bakımı uygulanmazsa tekrardan çıban oluşumu gözlenebilir veya daha kötü enfeksiyonlar ortaya çıkabilir. 

Kör Çıban için Hangi Doktora Gidilir?

 Stafilokok Aureus kaynaklı çıban hastalığı için çoğunlukla doktora gitmeye gerek yoktur. Kendiliğinden bir hafta içinde iyileşir. Ancak bağışıklık sistemini baskılayan altta yatan bir hastalık olması, ileri yaş, diyabet gibi durumlarda çıban hastalığı tam iyileşmeyebilir veya iyileşmesi çok uzun sürüp çok rahatsız edici bir durum ortaya çıkabilir. Kendi kendine iyileşmesi zor veya daha büyük bir hastalığa sebep olabilecek durumlarda doktora gidilmesi gerekmektedir. O durumlardan bazıları bunlardır:

• Ateş: Çıban hastalığında ateş ortaya çıkmaz ancak Stafilokok Aureus eğer kan dolaşımına geçerse ve orada enfeksiyon yaparsa ateş ortaya çıkar. Ciddi bir enfeksiyondur doktorun görmesi zorunludur. 
• Ürperme hissi veya soğuk terleme
• Çıbanın çok hızlı büyümesi, dokundurtmayacak kadar ağrılı olması veya çapının dört, beş santimden daha büyük olması
• Çıbanın yüzde ortaya çıkması: Çıban eğer yüzde çıkarsa enfeksiyonun yayılması durumunda kanlanma fazla olduğu için ciddi bir enfeksiyona yol açabilecek bir şekilde yayılabilir. 

Eğer ki çıbanınız kendiliğinden iyileşmiyor veya patlamıyorsa ve özellikle ağrısı git gide artıyorsa doktora başvurmanız gerekmektedir. Doktorunuz çıbanın durumuna göre size çıbanı çıkartmak için cerrahi tedavi, çıbanı boşaltma veya enfeksiyona yardımcı olması için antibiyotik tedavisi başlatabilir. Çıban teşhisini pratisyen hekim koyabilmektedir. Hekiminiz gerekli gördüğünde size hastanenin Dermatoloji (Cildiye) bölümüne gitmenizi isteyebilir.