Köpek memesi hastalığı (Hidradenitis Suppurativa), ter bezlerinin yoğun olduğu bölgelerde tekrarlayan ağrılı şişlikler ve iltihaplı yaralarla karakterize kronik bir cilt rahatsızlığıdır. Genellikle koltuk altı, kasık, kalça ve göğüs altında görülür. Erken teşhis ve doğru tedavi, yaşam kalitesini korumak için kritik öneme sahiptir.
Hastalığın Nedenleri ve Risk Faktörleri
Hastalığın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, kıl köklerinin tıkanması ve sonrasında bakteriyel enfeksiyon gelişimi temel mekanizmadır. Genetik yatkınlık önemli bir rol oynar; ailesinde HS olanlarda risk 4 kat artar. Obezite, sigara kullanımı ve hormonal dengesizlikler (özellikle androjen fazlalığı) tetikleyici faktörlerdir. Bağışıklık sistemi bozuklukları ve Crohn hastalığı gibi inflamatuar durumlarla da ilişkilidir.
Belirtiler ve Evreleme
Hastalık üç klinik evrede sınıflandırılır. Evre 1’de tekrarlayan tek nodüller veya apse oluşumu görülür. Evre 2’de birden fazla bölgede geniş lezyonlar ve tünel benzeri fistüller gelişir. Evre 3’te tüm vücut bölgesini kaplayan yaygın enfeksiyon, skar dokusu ve sürekli akıntı mevcuttur. Lezyonlar hareketle şiddetlenen keskin ağrıya yol açar ve iyileşme sürecinde ciltte çöküntülü izler bırakır.
Teşhis Yöntemleri
Tanı klinik muayene ve hasta öyküsüyle konulur. Dermatologlar lezyonların tipik dağılımını (sütyen askısı izi, kasık oluğu gibi) değerlendirir. Ayırıcı tanı için kültür testi (enfeksiyon ajanını belirlemek), ultrason (fistül derinliğini ölçmek) veya MR (kemik tutulumunu incelemek) kullanılır. Biyopsi, kanser veya diğer cilt hastalıklarından ayırt etmek için gerebilir.
Tedavi Seçenekleri
Tedavi evreye ve şiddete göre kişiselleştirilir. Evre 1-2’de topikal klindamisin veya resorsinol kremler uygulanır. Ağızdan antibiyotikler (klindamisin + rifampisin) 3 aylık kürler halinde verilir. Hormonal tedaviler (doğum kontrol hapları, spironolakton) androjen etkisini azaltır. İleri evrelerde biyolojik ajanlar (Adalimumab) haftalık enjeksiyonlarla kullanılır. Cerrahi olarak lezyonların tam çıkarılması (wide excision) veya lazer drenaj kalıcı çözüm sağlayabilir.
Yaşam Tarzı Önerileri
Kilo kontrolü (VKİ <25), sigaranın bırakılması ve dar giysilerden kaçınmak atak sıklığını %50 azaltır. Lezyonlu bölgeleri antiseptik solüsyonlarla (klorheksidin) temizlemek enfeksiyon riskini düşürür. Sıcak kompres ağrıyı hafifletirken, hidroterapi ve yoga stres yönetimine yardımcı olur. Beslenmede glisemik indeksi düşük gıdalar (tam tahıllar, yeşil sebzeler) inflamasyonu baskılar.
Hangi Durumlarda Acil Doktora Başvurulmalı?
Ateşin 38.5°C üzerine çıkması, lezyonlardan sarı-yeşil renkli kötü kokulu akıntı gelmesi veya ağrının ağrı kesicilerle kontrol edilememesi durumunda acil müdahale gerekir. Gebelikte HS alevlenmesi, ilaçlara direnç veya yutma güçlüğü gibi sistemik belirtiler de uzmana başvurmayı gerektirir.
Psikolojik Destek ve Sosyal Etki
Kronik ağrı ve görünüm değişiklikleri depresyon riskini 3 kat artırır. Psikoterapi ve hasta destek gruplarıyla duygusal yük hafifletilebilir. Türkiye’de HS Derneği, ücretsiz danışmanlık hizmeti sunmaktadır. İş gücü kaybını önlemek için dermatoloji raporuyla engelli kimlik kartı başvurusu yapılabilir.
