Kontüzyon, halk arasında "çürük" veya "morarma" olarak bilinen, darbeye bağlı doku zedelenmesidir. Deri altındaki kılcal damarların yırtılması sonucu kanın dokular arasına sızmasıyla karakterizedir. Genellikle spor yaralanmaları, düşmeler veya kazalarla ortaya çıkar.
Kontüzyon Türleri ve Nedenleri
- Deri Kontüzyonu: Yüzeysel morluklar (cilt altı kanama)
- Kas Kontüzyonu: Darbe alan kas liflerinde ezilme ve şişme
- Kemik Kontüzyonu: Kemik zarı (periost) hasarı
- Organ Kontüzyonu: Karaciğer, dalak gibi iç organlarda iç kanama riski
Başlıca nedenleri arasında trafik kazaları, temas sporları (futbol, boks), sert cisim çarpmaları ve yüksekten düşmeler yer alır.
Belirtiler ve Evreler
Kontüzyonun tipik semptomları şunlardır:
- Darbe sonrası aniden gelişen mor-kırmızı renk değişimi
- Hassasiyet ve dokunmayla artan ağrı
- Şişlik ve sertlik hissi
- Hareket kısıtlılığı (kas/eklem kontüzyonlarında)
Renk değişim evreleri:
- Kırmızı (ilk 24 saat)
- Mor-mavi (2-3 gün)
- Yeşil (4-7 gün)
- Sarı-kahverengi (7-14 gün)
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Palpasyonla ağrılı bölgenin sınırlarının belirlenmesi
- Ultrason: Yumuşak doku hasarının değerlendirilmesi
- MRG: Kas içi kanama ve kemik ödeminin tespiti
- Röntgen: Kırık ekarte edilmesi
Tedavi Protokolleri
- Akut Dönem (İlk 48 saat):
- Buz uygulaması (20 dakika, 2 saat aralıklarla)
- Kompresyon bandajı
- Etkilenen bölgenin kalp seviyesinden yüksekte tutulması
- İyileşme Dönemi:
- Fizik tedavi (ultrasonoterapi, kinezyolojik bantlama)
- NSAİİ’ler (ağrı ve inflamasyon kontrolü için)
- Yumuşak doku masajı (3. günden sonra)
Komplikasyonlar ve Riskler
- Kompartman Sendromu: Şişliğe bağlı dolaşım bozukluğu
- Hematom: Kan birikimine bağlı kitle oluşumu
- Miyozitis Ossifikans: Kas içinde kemikleşme
- Enfeksiyon: Açık yara eşlik ediyorsa
Evde Bakım Önerileri
- Arnikalı merhemlerle günde 3 kez masaj
- Epsom tuzu ile ılık kompres (72 saat sonra)
- C vitamini ve K vitamini içeren besinler (turunçgiller, ıspanak)
- Alkol tüketiminden kaçınma (kan sulandırıcı etki)
Ne Zaman Hastaneye Başvurulmalı?
- Nefes darlığı veya karın ağrısı (iç organ kontüzyonu şüphesi)
- Uyuşma veya güç kaybı
- Morluğun 2 haftada küçülmemesi
- 38°C üzeri ateş
Korunma Stratejileri
- Kontakt sporlarda koruyucu ekipman kullanımı
- Denge egzersizleri (düşme riskini azaltmak için)
- İş yerinde güvenlik önlemleri (özellikle inşaat alanları)
İyileşme Süreci
Yüzeysel kontüzyonlar genellikle 2 haftada iyileşir. Derin kas kontüzyonlarında tam iyileşme 6-8 haftayı bulabilir. İyileşmeyi geciktiren faktörler arasında sigara kullanımı, diyabet ve kortizon tedavisi sayılabilir.
