Kolon kanseri, kalın bağırsağın iç yüzeyini döşeyen hücrelerden köken alan ve dünyada en sık görülen kanser türlerinden biridir. Erken evrede teşhis edildiğinde tedavi başarısı %90’ın üzerine çıkarken, geç fark edildiğinde yaşam kaybı riski önemli ölçüde artar. İşte bu hastalığın tüm yönleri:

Kolon Kanserinin Nedenleri ve Risk Faktörleri
Kolon kanseri gelişiminde genetik mutasyonlar ve çevresel faktörler birlikte rol oynar. Yaşlanma en önemli risk faktörüdür; vakaların %90’ı 50 yaş üzerinde görülür. İltihabi bağırsak hastalıkları (ülseratif kolit veya Crohn), ailede kolon kanseri öyküsü, polip varlığı ve Lynch sendromu gibi genetik bozukluklar diğer önemli risklerdir. Batı tipi beslenme (yüksek kırmızı et, işlenmiş gıda, düşük lif) ve obezite de kanserojen süreci tetikleyebilir.

Belirtiler: Ne Zaman Alarm Bells Çalmalı?

• Bağırsak Alışkanlıklarında Değişim: 3 haftayı aşan ishal veya kabızlık
• Dışkıda Kan: Parlak kırmızı veya katran rengi kanama
• Karın Rahatsızlığı: Sürekli gaz, kramp veya ağrı hissi
• Açıklanamayan Kilo Kaybı: Diyet değişikliği olmadan hızlı kilo verme
• Demir Eksikliği Anemisi: Halsizlik, nefes darlığı, soluk cilt
• Tam Boşalamama Hissi: Bağırsak hareketleri sonrası rahatlayamama

Teşhis Yöntemleri

• Kolonoskopi: Altın standart yöntem. Tüm kolonun görüntülenmesi ve şüpheli lezyonlardan biyopsi alınmasını sağlar.
• Dışkıda Gizli Kan Testi: Yıllık tarama için kullanılan basit bir test.
• Sanal Kolonoskopi (BT Kolonografi): Radyolojik inceleme ile tümörleri tespit eder.
• CEA Testi: Kanda kanser belirteci ölçümü.
• Genetik Analiz: Ailesel kanser sendromu şüphesinde yapılır.

Kanser Evrelemesi

• Evre 0: Kanser sadece en iç tabakada (mukoza).
• Evre 1: Tümör bağırsak duvarının kas tabakasına ulaşmış.
• Evre 2: Tümör tüm bağırsak duvarını geçmiş.
• Evre 3: Lenf bezlerine yayılım var.
• Evre 4: Karaciğer, akciğer gibi uzak organlara metastaz.

Tedavi Yaklaşımları

• Cerrahi: Laparoskopik veya robotik yöntemlerle tümörlü bağırsak bölümünün çıkarılması.
• Kemoterapi: 5-FU, Oksaliplatin gibi ilaçlarla metastaz riskini azaltma.
• Radyoterapi: Rektum kanserinde cerrahi öncesi tümörü küçültmek için.
• Hedefe Yönelik Tedaviler: Cetuximab (EGFR pozitif tümörlerde).
• İmmünoterapi: MSI-H tümörlerde Pembrolizumab.

Önleme Stratejileri

1. Tarama Programları: 50 yaş üstü bireylerde 10 yılda bir kolonoskopi.
2. Beslenme Değişiklikleri:
   • Günde 30 gram lif (baklagiller, tam tahıllar)
   • Kırmızı eti haftada 500 gramla sınırlama
   • Turşu, salam gibi işlenmiş gıdalardan kaçınma
3. Fiziksel Aktivite: Haftada 150 dakika tempolu yürüyüş.
4. Kilo Kontrolü: VKİ’nin 25 altında tutulması.
5. Sigara ve Alkol: Tamamen bırakma.

Yeni Gelişmeler

• Sıvı Biyopsi: Kanda tümör DNA’sını tespit eden testler klinik kullanıma giriyor.
• Kişiselleştirilmiş Tedavi: Tümörün genetik profiline göre ilaç seçimi.

Hangi Durumda Hemen Doktora Başvurulmalı?
Dışkıda kan görülmesi, bağırsak alışkanlıklarında 3 haftayı aşan değişiklik veya açıklanamayan kilo kaybı durumunda gastroenteroloji uzmanına başvurmak hayati önem taşır. Ailesinde kolon kanseri olanlar ise 40 yaşından itibaren taramalara başlamalıdır.