Kolobom, gözün yapısal bileşenlerindeki doğuştan gelen bir gelişim kusurudur. Embriyonik dönemde göz yarığının (optik çatı) tam kapanmaması sonucu ortaya çıkar. İris, retina, koroid veya göz kapağı gibi bölgelerde "anahtar deliği" benzeri bir boşlukla karakterizedir. Her 10.000 doğumda 1-2 sıklıkta görülen bu durum, tek başına veya sendromlarla birlikte ortaya çıkabilir.
Kolobom Tipleri ve Görülme Bölgeleri
- İris Kolobomu: En sık görülen tiptir. İriste aşağı yönde genişlemiş pupilla şeklinde belirir.
- Retina/Koroid Kolobomu: Retina tabakalarında defekt; görme kaybına yol açabilir.
- Göz Kapağı Kolobomu: Alt göz kapağında üçgen şeklinde doku eksikliği.
- Optik Sinir Kolobomu: Optik diskin çökmesi (morfoloji bozukluğu).
Nedenleri ve İlişkili Sendromlar
Temel neden, gebeliğin 4-15. haftalarında PAX6 gibi genlerin mutasyonu veya çevresel faktörlerdir:
- Genetik: Otozomal dominant CHARGE sendromu (%70 kolobomla ilişkili)
- Teratojenler: Gebelikte alkol, talidomid veya antiepileptik kullanımı
- Diğer Sendromlar: Cat-Eye sendromu, Trisomi 13
Klinik Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Görme Problemleri: Miyopi, fotofobi, periferik görme kaybı
- Fiziksel Bulgular: Pupillada asimetri, göz bebeğinde yırtık görünüm
- Tanı:
- Detaylı oftalmolojik muayene (biomikroskopi)
- OCT (Optik Koherens Tomografi) ile retina tabakalarının incelenmesi
- Elektroretinografi (ERG) fonksiyonel değerlendirme
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi kusurun tipine ve komplikasyonlara göre planlanır:
- Kozmetik Düzeltme: Renkli kontakt lenslerle iris defektinin kamufle edilmesi
- Cerrahi: Şiddetli göz kapağı kolobomunda rekonstrüktif cerrahi
- Görme Rehabilitasyonu: Düşük görme yardımcıları (teleskopik lensler)
- Komplikasyon Yönetimi: Retina dekolmanı riski için argon lazer fotokoagülasyon
Olası Komplikasyonlar
- Nistagmus: Titreyen göz hareketleri
- Makula Ödemi: Santral görmede bulanıklık
- Glokom: Artmış göz içi basıncı
Hasta Yönetimi ve Öneriler
- Çocuk Hastalar: Yıllık ERG takibi ve görme terapis
- Gebelik Planlaması: Aile öyküsü varsa genetik danışmanlık
- Güneş Koruma: %100 UV korumalı güneş gözlüğü kullanımı
İlişkili Sağlık Sorunları
Kolobomlu bireylerde eşlik edebilen durumlar:
- İşitme kaybı (özellikle CHARGE sendromunda)
- Konjenital kalp defektleri
- Yarık damak/dudak
