Kolanjit, safra yollarının ani veya kronik iltihaplanmasıyla ortaya çıkan ciddi bir sindirim sistemi hastalığıdır. Safra akışının tıkanması sonucu bakterilerin çoğalmasıyla gelişen bu durum, acil müdahale gerektiren tıbbi bir acildir. Özellikle safra taşı olanlar, pankreatit geçirenler veya karaciğer hastalığı bulunanlarda risk yüksektir.
Kolanjit Nedenleri
- Safra taşlarının ana safra kanalını tıkaması (%70 vakadan sorumlu)
- Safra yolu darlıkları (tümörler, ameliyat sonrası skarlar)
- Paraziter enfeksiyonlar (karaciğer kelebekleri gibi)
- Otoimmün kaynaklı primer sklerozan kolanjit
- ERCP gibi tanısal girişimler sonrası komplikasyon
Belirtiler ve Klinik Tablo
Klasik Charcot üçlüsü olarak bilinen bulgular:
- Yüksek ateş (39°C üzerinde titreme ile birlikte)
- Sarılık (gözlerde ve ciltte belirgin sararma)
- Sağ üst kadranda şiddetli karın ağrısı
İlerlemiş vakalarda Reynolds pentadı eklenir: - Tansiyon düşüklüğü (hipotansiyon)
- Bilinç değişiklikleri (konfüzyon veya letarji)
Tanı Sürecinde Kullanılan Yöntemler
-
Laboratuvar Tetkikleri:
- Lökositoz (beyaz küre yüksekliği)
- Artmış karaciğer enzimleri (ALP, GGT)
- Yüksek bilirubin düzeyleri
- CRP ve prokalsitonin yükselmesi
-
Görüntüleme Teknikleri:
- Abdominal ultrason (safra yolu genişlemesi ve taş tespiti)
- MRCP (manyetik rezonans kolanjiopankreatografi)
- BT tarama (apse veya tümör şüphesinde)
-
Endoskopik Yöntemler:
- ERCP (tanı ve tedavi amaçlı altın standart)
- Safra kültürü alınması
Tedavi Yaklaşımları
Acil Müdahale:
- Hastane yatışı ve sıvı resüsitasyonu
- Geniş spektrumlu antibiyotikler (piperasilin-tazobaktam veya sefepim)
- Hemodinamik takip
Definitif Tedavi:
-
Endoskopik Girişimler:
- ERCP ile sfinkterotomi ve taş çıkarılması
- Stent yerleştirilmesi (darlık varlığında)
-
Perkütan Yöntemler:
- PTD (perkütan transhepatik drenaj)
-
Cerrahi Seçenekler:
- Kolesistektomi (safra kesesi alınması)
- Safra yolu drenaj prosedürleri
Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
- Sistemik Yayılım: Sepsis ve çoklu organ yetmezliği
- Karaciğer Apsesi: Acil drenaj gerektirir
- Böbrek Yetmezliği: Hepatorenal sendrom gelişimi
- Tekrarlayan Kolanjit: Kronik karaciğer hasarı riski
Korunma Stratejileri
- Safra taşı oluşumunu engelleyecek diyet (düşük yağ, yüksek lif)
- Otoimmün kolanjitte ürsodeoksikolik asit kullanımı
- Paraziter enfeksiyonlardan korunma (iyi pişmemiş balık tüketmeme)
- ERCP sonrası profilaktik antibiyotik uygulaması
Hangi Durumlarda Acile Başvurulmalı?
- 38.5°C üzeri ateşle birlikte sarılık
- Şiddetli karın ağrısı ve kusma
- Bilinç bulanıklığı ve tansiyon düşüklüğü
- Dışkı renginin kil rengine dönmesi
Gastroenteroloji uzmanları tarafından yönetilen bu hastalıkta erken tanı hayat kurtarıcıdır. Tedavi sonrası düzenli karaciğer fonksiyon testleri ve ultrason takipleri önerilir.
