Kendine Zarar Verme

Kişinin kendi bedeninde zarara yol açacak nitelikteki bir eylemi bilinçli bir şekilde gerçekleştirmesi hali olarak tanımlanabilir. Tedavisi; bir terapist ve psikiyatristten yardım almaktır.

Kendine Zarar Verme Nedir?

Kendine zarar verme davranışı; kişinin kendi bedeninde zarara yol açacak nitelikteki bir eylemi bilinçli bir şekilde yani kasten gerçekleştirmesi hali olarak tanımlanabilir. Kendine zarar verme hastalığının niteliği, boyutu ve ciddiyeti kişiden kişiye değişiklik göstermekte olsa da her halükarda ciddi bir sorun olduğu ve aynı zamanda kişinin geleceği üzerinde negatif – olumsuz etkileri olacağı göz ardı edilmemelidir. İleriki zamanlarda bu durumun intihara kadar gitmesi söz konusu olabilir.

Kendine Zarar Verme Hastalığına Ne Ad Verilir?

Kendine zarar verme hastalığına tıp literatüründe, klinik literatürde ve özellikle psikiyatride self mutilasyon adı verilmektedir. Self mutilasyon durumu aynı zamanda self harm ya da self injury isimleriyle de anılmaktadır.

Kendine Zarar Verme Şekilleri Nelerdir?

Zor olarak nitelendirilen hislerle baş etmede kullanılan kendine zarar verme durumunun biçimleri ve yöntemleri farklılıklar göstermektedir ancak en sık tercih edilen şekiller aşağıdaki gibidir:

  • Kesici bir alet (jilet, makas, bıçak vesaire gibi.) kullanarak kendini kesmek
  • Derinin kopmasına neden olacak hareketlerde bulunmak
  • Bedeninin herhangi bir bölgesinde morluklar oluşturacak şekilde kendine zarar vermek
  • Yakıcı bir madde (mazot, benzin, alkol, kolonya vesaire gibi ) kullanarak kendini yakmak
  • Bünyenin kaldıramayacağı şekilde yüksek dozda alkol veya madde (uyuşturucu, bonzai, extacy) almak
  • Saç yolmak

Kendine Zarar Verme Durumu Nedenleri

Her insan hayatı boyunca farklı farklı birçok problem ile karşı kaşıya gelir. Bazılarının üstesinden gelmek ciddi anlamda zordur ve her bireyin de bu zorluklara karşı gelebilecek, onları alttan alabilecek veyahut göğüsleyebilecek gücü olmayabilir. Bu sebeple yaşanan olaylara tepki olarak nitelendirip düşündükleri bir hareketi, kendi kontrollerini kaybettikleri herhangi bir anda herhangi bir yer ve zaman fark etmeksizin gerçekleştirebilirler.

Kendine zarar verme durumunun farklı farklı nedenleri aşağıdaki gibidir:

  • Kişinin acı verici olduğunu düşündüğü duygulara karşı bir tepki verme isteği
  • Kişinin acı verici olduğuna inandığı düşüncelere karşı bir tepki verme isteği
  • Kişinin hayatını olumlu ya da olumsuz bir şekilde değiştirme isteği içinde oluşu
  • Kişinin zorlandığı bir olaya karşı direnememesi ve buna bağlı olarak da yaşadığı güçlüğe karşı bir tepki verme isteği içerisinde olması
  • Kişinin stres halinin üstesinden gelememesi durumu
  • Kişinin kendisini yalnız hissetmesi ve bu duruma karşı bir tepki verme isteği

Kendine Zarar Verme Durumu Yaşayan Bir Kişi için Neler Yapılabilir?

Her problemin bir çözümü vardır. Bu sebeple durumun vahameti daha da büyük ciddiyet göstermeden önce, kendine zarar veren kişinin bir şekilde güvendiği birisi (annesi, babası, öğretmeni, en yakın arkadaşı, eşi vesaire gibi.) ile bu durumu paylaşması gerekmektedir. Bu paylaşım sonucunda karşısındaki kişi onun bir şekilde kendisine zarar verdiğini anladıktan sonra ona yardımcı olabilmek için bir psikiyatrist veya terapist aracılığı ile çözüm yolları aramasını desteklemelidir. Unutulmamalıdır ki böylesi durumlarda, kötü olarak nitelendirilen kendine zarar verme olayının birisi ile paylaşılması yani sosyal destek istenmesi atılabilecek ilk, büyük ve en önemli adımdır.

Kendini zarar verme durumunu yaşayan bir birey, sorununu size anlatabiliyorsa aslında sizden bir şekilde yardım almaya da açık olduğunu gösteriyordur denilebilir. Bu durumda aşağıdaki maddeleri dikkate almanız sizin açınızdan iyi olacaktır ve size derdini anlatan kişiye daha kolay yardım etmenizi sağlayacaktır.

  • Ön yargılarınızı bir kenara bırakın.
  • Duyacağınız şey her ne olursa olsun, açık fikirli olun.
  • Karşınızdaki kişiyi ciddiye alın ve bunu ona hissettirin.
  • Dinlemeye zaman ayırın. Çünkü dinlendiğini hissettirmek önemlidir.
  • Farklı çözüm yolları sunmaya çalışın. Alternatifler sunulması, birçok şekilde yaşadığı kötü durumun üstesinden gelebileceğine inanmasını sağlayacaktır. 
  • Doğru bir şekilde yardım alınabilecek, alanında uzmanlaşmış kişiyi bulması için ona yardım edin.
  • Sosyal aktivitelere götürün ve onunla birlikte zaman geçirin. Böylelikle kendisini daha az yalnız hissedecektir.
  • Bazen karşınızdaki kişi sizin istediğiniz şekillere bürünmekte zorluk yaşar ve başarılı olamazlar. Bu durumlarda alınmayın veyahut gücenmeyin.
  • Dalga geçmeyin. Alay konusu olmak karşınızdaki kişinin de hoşuna gitmeyecektir. 
  • Yaptıkları olumsuz şeyler yerine olumlu noktaları görmeye ve bunu ona da hissettirmeye çalışın. Böylelikle gerekli olan motivasyon sağlanmış olacaktır.

Kendine Zarar Veren Bir Kişi Neler Hisseder?

Genellikle kendine zarar veren kişiler aşağıdaki ortak duyguları paylaşmaktadırlar:

  • İnsanların sevdiği veya istediği - niteliklere sahip birisi olamadıklarını düşündükleri için kendilerinden nefret ederler. 
  • İnsanların yaptıkları bu harekete karşın onlar hakkında ne düşüneceklerini ya da kendilerini oldukça tuhaf göreceklerini zannettiklerinden utanç içindedirler.
  • Kendilerine verdikleri zararın önüne geçemedikleri ve bu kendine zarar verme isteğini durduramadıkları için suçluluk duygusu çekerler.
  • Yaptıkları olumsuz eylemlerin bir gün ölüm gibi kötü bir sonuç doğuracağını bildikleri için korkarlar. 
  • Kendilerine verdikleri zararın nedenini tam olarak kavrayamadıkları için kontrolünü kaybetme hissi içine girerler.
  • Olaylar karşısında ne yapmaları gerektiğini bilmedikleri için çaresizlik hissine kapılırlar.
  • Etrafındaki kişilerin kendileri hakkında ilgi çekmek için yaptığını düşünecekleri zannettikleri için endişeye kapılırlar.
  • İçinde bulundukları durumu anlatacak doğru kişinin kim olduğunu, yaşadıkları acılara karşı hangi çözüm yolunu tercih edeceklerini bilmedikleri ve danışamadıkları için yalnız hissederler.
  • Hiçbir şeyin normale döneceğine inanmadıkları için tükenmiş hissederler.

Kendine Zarar Verme Durumu Yaşayan Bir Birey Kendisine Nasıl Yardım Edebilir?

Eğer ki kendi kendine zarar veren bir bireyseniz;

  • Kendinize ne amaçla zarar verdiğinizi ya da hangi acılarınızı dindirmek için bu yöntemi tercih ettiğinizi düşünün. Aslında bu durumu yaşamanıza neden olan şeyi öğrenmekten korkuyor da olabilirsiniz ama nedenini iyi bilirseniz kendinizle baş etmenin bir yolunu bulabilirsiniz ve kendine zarar verme durumunun üstesinden gelebilir, bu durumu tekrar yaşamanıza engel olabilirsiniz.
    Bu yüzden kendi kendinize şu soruları sorun;
  • Kendinize ilk olarak ne zaman zarar verdiniz?
  • Kendinize ilk zararı verdiğinizde neler oldu?
  • Sizi bu duruma sürükleyen neden nedir?
  • Sürekli olarak zaman geçirdiğiniz bir yer var mı?
  • Sürekli olarak bir arada olduğunuz kişiler kimler?
  • Korkutucu olduğunu düşündüğünüz duygularınız veya anılarınız var mı? Eğer var ise kimse ile paylaştınız mı ya da paylaşabilir misin?
  • Kendinize zarar vermenizi önleyecek nitelikte meşgaleler bulun. Örneğin bazı insanlar kafalarındaki onları olumsuz yönde etkileyen düşüncelerinden kurtulmak için resim yaparlar, yazı yazarlar, müzik dinlerler, telefon ile sevdikleri – güvendikleri birisi ile konuşurlar, spor yaparlar veya yürüyüş yaparlar.
  • Bazen kendinize zarar vermeyi durdurabilirsiniz ama aklınızdaki düşüncelere engel olamayıp ya da düşüncelerinizi kontrol altına alamayıp bunun üstesinden gelemediğiniz anlar da olabilir. Böylesi bir zamanda olduğunuzu hissettiğinizde güvendiğiniz ya da yanında olmaktan keyif aldığınız birisi ile konuşmayı deneyin. Böylelikle karşınızdaki kişinin sizi dinliyor olması rahatlamanıza yardımcı olabilir.

Kendine Zarar Verme Durumu Tedavisi

Kendine zarar verme durumunun tedavisinde uygulanabilecek en doğru ve etkili yöntem alanında uzmanlaşmış bir terapist veya psikiyatristin sunacağı psikoterapi ve buna ek olarak destekleyici ilaç takviyesinin birlikte uygulanmasıdır. Doğru bir hekim tercihi ile bu durumun zaman içerisinde çözülmesi olasıdır. Alternatif nitelikte olumlu davranışlar belirlenecek ve kişi içinde bulunduğu zorlu süreçten çıkarılacaktır. Psikolojide kendine zarar verme durumu self mutilasyon olarak bilinmektedir.

İmgeleme olarak adlandırılan tedavi yöntemi, son zamanlarda sıklıkla kendine zarar verme durumu için kullanılmaktadır. Bu yöntem aracılığı ile daha önceki zamanda yaşanmış ve kendine zarar verme durumu ile son bulmuş bir olayın anısı canlandırılmakta ve hastanın bu olay karşısında verdiği tepkiler gözlemlenerek taklit edilmektedir. Yine aynı zamanda EMDR terapisi (göz hareketleri ile duyarsızlaştırma ve yeniden işleme) olarak bilinen yöntem ile de tedaviye olumlu yönde katkılar sağlanması mümkündür. Oldukça kısa süreli fakat etkili bir terapi yöntemidir.

Kendine Zarar Verme Durumu İlaçları

Bu durumun tedavisi için kullanılabilecek özel bir ilaç yoktur ancak obsesif kompulsif bozukluk, anksiyete – asabiyet bozukları, depresyon ve uyku bozuklukları tedavilerinde kullanılan ilaçlar terapiye ek olarak hekim tavsiyesinde ve kontrolünde kullanılabilir.

Kendine Zarar Verme için Hangi Doktora Gidilir?

Kendine zarar verme durumu, kişi için hayatının stresle baş etme yöntemi haline gelmiş ise zaman kaybetmeden bu olumsuz durumdan kurtulmanın sağlanması hedeflenmeli ve çözülmesi gereken problemler kısa sürede ortadan kaldırılmalıdır demektir. Bu sebeple herhangi bir sağlık kuruluşunda, alanında uzmanlaşmış bir terapist ya da Psikiyatrist ile iletişime geçilerek tedaviye başlanmalıdır.

Makaleyi faydalı buldun mu?
3
0
Makeleyi Paylaşın