Kemik Ölçümü Nedir?

Kemik ölçümü, bireydeki kemiklerde bulunan mineral yoğunluğunun ölçülmesi için yapılan bir uygulamadır.

Kemik ölçümü, kemikte bulunan mineral yoğunluğunun yapılan bir test ile ölçülmesi işlemidir. Kemikte bulunan mineraller aslında oldukça sert bir şekilde bütün olarak bulunurlar. Ancak yaşlanma, hastalık vb. durumlar nedeniyle bu madde zaman içerisinde yumuşamaya ve sayıca da azalmaya başlar.  

Tıptaki ismi ile dual enerji X-ray absorbsiyometri olarak da bilinen kemik ölçümü, bazı durumlarda doktorlar tarafından istenmektedir. Bunlar:

Bu gibi durumlarda kemikteki mineral maddenin miktarı ölçülerek kişiye buna bağlı tedaviler uygulanabilir. Kemik ölçümü değerleri her insanda farklılık gösterir. Bu değerler;

  • Yaş
  • Kilo
  • Cinsiyet
  • Boy

Gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterse de her insanda olması gereken değerler belirlidir. Bu rakamların altına inildiğinde ise tedavi edilmesi gereken tıbbi vakalar ortaya çıkar.

Kemik Taraması

Damardan enjekte edilen bir madde ile vücutta kanser olup olmadığı kontrol edilir. Hatta bu radyoaktif özellik içeren madde, kanserli hücrenin yerini saptama konusunda da fikir vermektedir. Özellikle kadınlarda 40’lı yaşlardan sonra görülen kemik hastalıkları ile birlikte kemik taraması yapılması önemli bir durum halini almıştır.

Kemik taraması kadınlarda menopoz geçirilmesinin akabinde 2 yılda bir olarak tekrarlanmalıdır. Ancak özel durumlarda daha sık yapıldığı da bilinmekte ve ortaya çıkan değerlerin doktor tarafından takip edilmesi gereklidir. Bu sonuçlara göre özellikle kemikteki kalsiyum ve fosfor miktarı ölçülür.

Kemik ölçümü yapılması için kişinin şu belirtileri göstermesi gerekir:

  • Menopoz dönemine girmiş olan kadınlar,
  • 65 yaş üzeri kadın ve erkekler her 2 yıl içerisinde,
  • Steroid ilaçları kullanan kişiler,
  • Genetik olarak kalça kırığı ve çıkığı bulunan kişiler,
  • Genetik olarak şu hastalıkları bulunan kişiler,
    1. Böbrek hastalıkları
    2. Şeker hastalıkları
    3. Karaciğer hastalıkları
  • Hipertiroid hastalığından muzdarip olan kişiler,
  • Kemik erimesi veya kemik kırılması görülen kişiler,
  • Omurga kemiklerinde zorlanma, erime ve kırılma yaşayan kişiler,

Kemik dansitometri ölçümü öncesinde hastanın bazı şeylere dikkat etmesi gerekir:

  • Hastanın tarama öncesinde aç veya tok olmasında bir sakınca yoktur.
  • Hastaya herhangi biri ilaç verilmez.
  • Hastanın taramadan önce üzerinde demir, çelik, metal vb. maddeler olmamalıdır.
  • Vücudunda kalp pili, platin vb. maddeler bulunduran hasta bu durumu doktoruna bildirmelidir. 
  • Taramadan 24 saat öncesinde kalsiyum içeren yiyecek ve ilaçlar alınmamalıdır. Bu durum test sonucunu yanıltabilir.
  • Hasta son 1 ay içerisinde film, tomografi gibi radyolojik bir olay yaşayıp yaşamadığını doktora bildirmelidir.

Kemik taramasının yapılış şekli şöyledir:

  1. Hasta öncelikli olarak özel bir önlük giyer ve görüntüleme cihazının olduğu masaya uzanır.
  2. Kemik dansitometri cihazı hastanın üzerinde gezinmeye başlar. Bu ortalama 20 dakika sürse de taraması yapılacak alanın büyüklüğü ve çokluğuna göre değişkenlik gösterebilir.
  3. Hastaya bu tarama öncesinde herhangi bir şey verilmez. Sadece uzanması beklenir.
  4. Bazı durumlarda çekim yapan operatör hastanın durumunda değişiklik isteyebilir. Sırtını veya başka bir bölgesini desteklemek için yastık benzeri cisimler kullanılabilir.
  5. Bu süreç içerisinde makine işlemini tamamlar ve sonuçlar doktorun eline geçer.

Kemik dansitometri esnasında hastaya çok az miktarda radyasyon verilmektedir. Bu radyasyon hastanın bünyesi için zararlı bir miktar değildir.

Kemik Ölçümü Sonuçları

Kemik ölçümü sonuçları, hastanın tıbbi durumunun değerlendirilmesi için önemlidir. Kadınlarda menopoz döneminin ilk 10 yılında ortalama %15 oranında kemik kaybı yaşanmaktadır. Aynı durum erkeklerin tüm hayatı boyunca %20 - %30 oranında kemik kaybı yaşadığı gerçeği ile eşdeğerdir.

Kemik ölçümü normal değerleri için bazı sonuçların elde olması gerekir. Test sonucunda yazan durumlara göre şu değerler takip edilmelidir.

  • T Skoru: Hastada ortaya çıkan değerlerin aynı cinsiyette ancak 30 yaşında bulunan başka bir kişi ile karşılaştırılmasıdır. Bu durumda karşılaştırma yapılan kişinin sağlıklı olması sonuca direkt etki eder.
  • Z Skoru: T skorunda 30 yaşında bir birey ile karşılaştırma yapılırken bu testte aynı yaş ve cinsiyetteki sağlıklı bir başka kişi ile karşılaştırma yapılır. Böylelikle kısa zaman içerisinde hastanın durumu değerlendirilmiş olunur.
  • Osteoporoz: Bazen test sonuçlarında görülen kemik dansitometri değerleri ile kişiye bu teşhis konulabilmektedir. Bu teşhis konulan kişilerde T skoru -1.0 / -2.5 civarında bulunur.

Kemik ölçümü düşük risk barındıran hastalarda 5 yılda bir yapılabilir. Bu sonuçlar bir önceki ile karşılaştırılması gerektiğinden dolayı mümkün mertebe aynı doktor kontrolünde olunması veya sonuçların saklanması önem arz eder. Bu süreç içerisinde özellikle şu kemiklerin takibi yapılır.

  • Kalça kemiği
  • Omurgalar

Vücutta bulunan kemiklerin zaman içerisinde erimesi öncelikli olarak bu bölgede bulunan kemiklerden başlar. O nedenle doktorların tarama esnasında ilk baktıkları yer buralardır.

Kemik Ölçümü Yapan Hastaneler

Kemik taraması yapan hastaneler, özelde ve devlette yeterli miktarda bulunmaktadır. Ülkenin her yerinde bulunan bu hastanelerde hastalara kemik ölçümü, kemik dansitometri gibi değerlerin yoğunluğu ölçülebilir.

Kemik ölçümü fiyatları özelde ve devlette elbette farklılıklar gösterir. Devlet hastanesinde bu ölçümler SGK güvencesi altında yapabilirken özel hastanelerde ise dışarıdan yaptırılan sigortaların kapsamında bu ölçümler yapılabilir.

Özellikle yaşları 40 ve üzerinde olan bayanların muhakkak bu testi yaptırması, erkeklerde ise 45 – 50 yaşlarından sonra testin yapılması gerekmektedir.

Makaleyi faydalı buldun mu?
4
0
Makeleyi Paylaşın

Kemik Ölçümü ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Kemik ölçümü, taraması nasıl yapılır?

Kemik taraması için öncelikli olarak belirli bir semptom gözükmesi gerekir. Kemik erimesi ve diğer kemik hastalıkları bu taramanın yapılmasını sağlar. Doktor tarafından taramaya gerek görüldüğü zaman kişi hasta önlüğü giyerek dansitometri cihazının altında 20 dakika gibi bir süre boyunca görüntü alınmasını sağlar.

Özellikle şüphelenilen bir durum var ise bu süreç 20 dakika içerisinde tamamlanabilmektedir. Ancak genel tarama ve kontrol muayenelerinde vücudun her tarafı tarandığı için bu süreç daha da uzamaktadır.

Dr. Berna Babacan

Kemik ölçümü hangi doktor, hangi bölümde yapılır?

Menopoz dönemine giren kadınlarda hastanelerin kadın doğum ve hastalıkları bölümleri kemik ölçümü yapmaktadır. Ancak rahatsızlık sonucunda hastanelerin fizik tedavi ve ortopedi bölümleri de test yapmaktadır.

Hastanelerde ilgili testleri yapanlar kadın hastalıkları uzmanı veya fizyoterapi uzmanlarıdır. Bu testlerin yapılmasından sonra gerek görüldüğü takdirde diğer doktorlarında fikirleri alınabilmekte hatta bazı zamanlarda onkologlardan da yardım istenebilmektedir.

Dr. Berna Babacan

Kemik ölçümü kaç yaşında yapılır?

Kemik ölçümü sağlıklı insanlar tarafından dahi yapılması gereken bir testtir. Bu test;

  • Kadınlar: 40 yaşından sonra zamanla 2 yılda bir yaptırılmalıdır. Ancak menopoz döneminde doktorların tavsiyesi üzerine bu süreç kısaltılabilir. Bazı özel hastalıklarda ise zaman aralığı çok daha sık olacak şekilde ayarlanabilir.
  • Erkeklerde: 40 yaşından sonra yapılması tavsiye edilse de çoğu durumda bu yaş sınırı 45 – 50 olarak kabul edilebilir. Sağlıklı bir kişide her 2 yılda bir bu test yapılmalıdır. Test değerleri karşılaştırılarak hastanın durumunun nasıl değiştiği görülebilir.
Dr. Berna Babacan

Kemik ölçümü nedir?

Kemik ölçümü, hastaların kemiklerinde bulunan fosfor ve kalsiyum miktarlarının ölçülmesidir. Kemik yapısının ana etkeni olan bu minerallerin kemikteki oranı bu test ile belirlenmektedir. Testin sonucu, aynı cinsiyet ve aynı yaş grubundaki sağlıklı insanlar ile karşılaştırılarak hastanın kemik değerlerinin normal olup olmadığı karşılaştırılabilir.

Kemik ölçümü, kimi zaman kanserli olan dokuyu bulmak içinde yapılır. Bu süreçte vücuda radyoaktif özellik taşıyan şırınga enjekte edilir. Sağlık için zararı bulunmayan az miktardaki bu madde, kanserli dokunun testlerde görülmesini sağlar.

Dr. Berna Babacan

Kemik ölçümü değerleri nasıl olmalı?

Kemik ölçümü değerleri, kemik ölçümü yapılan kişinin değerleri sağlıklı olan diğer bireyler ile kıyaslanarak ortaya çıkar. Bu değerler kişilerin yaş, boy, cinsiyet ve kilo gibi faktörler ile değişkenlik gösterebilir.

Test sonucunda ortaya çıkan T ve Z skorları kişinin kemik yapısının olması gereken değerleri ifade eder. Karşılaştırma yöntemi kullanılarak T skorunda aynı cins, sağlık ve 30 yaşında olan bir kişi kullanılırken Z skorunda ise aynı cins, sağlıklı ve aynı yaştaki başka bir birey kullanılır.

Dr. Berna Babacan

Kemik ölçümü, taraması neden yapılır?

Kemik taraması, özellikle kemik erimesi vakalarından şüphelenilen durumlarda yapılan bir testtir. Kemik erimesi hastalığı sonrasında görülen kemiklerin kırılması gibi durumlarda gereken bu test, hastayı bilgilendirme ve kemiklerinin kırılma riski konusunda doktora bilgi verme konusunda önemli bir kanıt niteliğindedir. Aynı zamanda kanserli olan bölgeyi bulmak içinde kemik taraması yapılabilir.

Dr. Berna Babacan

Kemik dansitometri nedir, nasıl çekilir?

Her insanın kemiklerinde bulunması gereken mineral oranı bellidir. Bu oran çok düşük gelirse kemik sağlam değildir ve kemik erimesi hastalığına işaret olarak kabul edilir. Kemik ölçümü sonucu düşük olan kişilerde kemik kırılmaları gibi pek çok farklı durum ortaya çıkabilir. Kemik dansitometri, kemikte bulunan bazı minerallerin değerlerini ölçer. Görüntüleme cihazı ile birkaç dakikada yapılan ölçümler sonrasında hastanın kemik yapısı doktor tarafından gözetlenebilir.

Dr. Berna Babacan

Kemik ölçümü hangi hastanelerde yapılır?

Kemik ölçümü özel veya devlet hastanelerinde yapılabilir. Hastanelerde bulunan fizik tedavi veya kadın doğum ve hastalıkları bölümü bu testin yapılmasına gerek görebilir. Bu durumda hemen hemen her bir hastanede bulunan kemik dansitometri cihazı ile hastaların kemik ölçümleri yapılabilmektedir.

Dr. Berna Babacan