Kemik Ağrısı

Kemik Ağrısı Nedir?

Kemik ağrısı, bir veya birden fazla kemikte veya kemiğin bulunduğu bölgede gelişen ağrı, hassasiyet veya rahatsızlık hissidir. Kemik ağrısı, çok çeşitli hastalıkların ve/veya fiziksel travmaların bir sonucu olarak ortaya çıkabilir ve kişilerin yaşam kalitesini ciddi bir şekilde düşürebilir.  

Kas veya eklem ağrısından farklı olarak kemik ağrısı, hastaların hareketli veya hareketsiz (istirahat, uyku vb.) olmasından bağımsız şekilde varlığını sürdürebilen bir ağrıdır. Kemik ağrısı genellikle kemiğin anatomik yapısını veya hareket alanını etkileyen hastalıklardan kaynaklanmaktadır. 

Kemik ağrısının karakteri (keskin, iğneleme şeklinde veya hafif/orta şiddetli) ve kemik ağrısına eşlik eden diğer belirtiler, ağrının nedeni hakkında ipuçları verebilir; ancak teşhisi kesinleştirmek için görüntüleme ve/veya kan testleri gerekli olmaktadır. Kemik ağrısına neden olan durum teşhis edildikten sonra, ağrının şiddetini hafifletmek için ilaç veya destek tedavisi ile birlikte cerrahi müdahale seçenekleri arasından en uygun olanı tercih edilir. 

Kemik ağrısının nedeni ne olursa olsun her zaman ciddiye alınmalıdır. Kemik ağrısı yaşayan kişilerin tıbbi yardım alması çok önemlidir. 

Kemik Ağrısı Belirtileri  

Kemik ağrısının en göze çarpan belirtisi, kişilerin her zaman ağrı hissetmesidir. Kişiler hem hareket hem de istirahat halindeyken kemik ağrısından şikayet edebilirler. Kemik ağrısına eşlik eden diğer belirtiler ise altta yatan nedene bağlı olarak karakterize olurlar. Kemik ağrısı nedenleri ve bu nedenlerin kemik ağrısına eşlik eden belirtileri şu şekildedir: 

Kemik bölgesinde gelişen yaralanmalar neticesinde bu bölgede şişlik, gözle görülebilen kemik kırıkları ve ciddi kemik ağrısı hissedilebilir. 

Kemik erimesi (osteoporoz) olan hastalarda kemik ağrısana ek olarak sırt ağrısı, kambur duruş ve zamanla boy kısalması hastaların şikayetleri arasındadır. 

Mineral eksikliği yaşayan hastalar kas ağrısı, uyku bozuklukları, ansızın giren kramplar, yorgunluk ve halsizlik yaşayabilirler. 

Metastaz yapmış kanser (metastatik kanser) vakalarında kanserin yayıldığı organ ve sistemlere bağlı olarak çok çeşitli belirtiler yaşanabilir. Göğüs ağrısı, kolay kıralan kemikler, nöbet geçirme, nefes darlığı, karın bölgesinde şişlik, baş ağrısı ve sarılık görülebilir. 

Kemik kanseri hastalarında kemik ağrısına ek olarak artan kemik kırıkları, deri altında gelişen kitleler, uyuşma veya karıncalanma (kanser dokusunun sinire baskı yapması) görülebilir. 

Paget hastalığı, kemiklerin anormal bir şekilde yeniden şekillendiği mikrobik olmayan kemik iltihabıdır. Kemik ağrısı, paget hastalığının en belirgin belirtisidir. Vücutta herhangi bir kemiği etkileyebilir; ancak kalça kemiği ağrısı, kafa arkasında kemik ağrısı, pubik kemik ağrısı ve kulak arkası kemik ağrısı ile karakterize olabilir. 

Kemik dokusunun yeterli kan ile buluşamaması nedeniyle (osteonekroz) hastalar kemik ve eklem ağrısı yaşayabilirler. Ayrıca eklemlerin hareket aralığında daralmalar ve genel halsizlik görülebilir. 

Enfeksiyona (osteomiyelit) bağlı kemik ağrısı yaşayan kişiler, enfeksiyon bölgesinde kızarıklık, boyuna çizgilenmeler, şişlik, bölgesel ısı artışı, mide bulantısı ve iştahsızlık yaşayabilirler. 

Lösemi hastalarında ise yorgunluk, vücutta morluk, kilo kaybı, kemik ağrısı, kansızlık, nefes darlığı ve gece terlemeleri görülebilir.  

Kemik Ağrısı Nedenleri 

Kemik ağrısı, yaralanmalar veya çeşitli hastalıklar nedeniyle ortaya çıkmaktadır. En yaygın kemik ağrıdı nedenleri şunlardır: 

Kemik kırıkları: Kemik kırıklıkları, kemik ağrısının en belirgin nedenidir. Kemik kırılması genellikle fiziksel bir kaza veya düşmenin sonucu oluşmaktadır. Osteoporoz (kemik erimesi) etkisindeki kemik diğer sağlıklı kemiklere göre daha kırılgan yapıya sahip olduğu için kırılma riski daha yüksektir. 

Kemik iltihabı (osteomiyelit): Kemik iliği ve çevre dokunun iltihaplanması kemik hücrelerini öldürebilir ve hastaların kemik ağrısı yaşamasına neden olabilir.

Orak hücreli anemi: Sağlıklı kan hücrelerinin yuvarlak (elips) şekilde olması onların damarlar içinde rahat bir şekilde hareket etmesini sağlamaktadır. Kan hücrelerinin orak haline gelmesi ile özellikle ince damarlarda tıkanma yaşanmaktadır. Tıkanan damarlar nedeniyle kemiklere giden kan akışı engellenir. Kan ile beslenemeyen kemik dokusu ölmeye başlar ve bu da kemik ağrısına neden olabilir.

Kemik kanseri: Kemik kanseri kemiklerde ortaya çıkıp bu kemiklerdeki dokularda yıkım yapabilen (kötü huylu) tümörlerdir. Kemik kanseri, kemiğe metastaz yapmış kanserlere göre çok nadir gelişmektedir. Kanser dokusu, kemik yapısına hasar vermesinden ötürü kemik ağrısına sebep olur. 

Lösemi: Lösemi, kemik iliği kanseri veya kan kanseri olarak da bilinmektedir. Özellikle hastalarda kol, bacak veya ayak kemik ağrısı gelişir. Lösemiler ayrıca kemikleri zayıflatarak osteoporoza yol açabilir. 

Özellikle göğüs, akciğer, tiroid ve prostat kanserleri kemiğe en sık metastaz yapan kanser tipleridir. Kemiğe sıçrayan kötü huylu tümörler kemiğin yapısını zayıflatır ve kemikleri ağrılı hale getirir. 

Kemik Ağrısı Teşhisi 

Kemik ağrısının teşhisi genellikle ayrıntılı bir hasta öyküsü, kapsamlı fiziksel muayene ve görüntüleme yöntemleri neticesinde konulmaktadır. Yapılan muayene ve testler halen doktorların şüphesini ortadan kaldıramadıysa kan testleri ve biyopsi örneği gibi ek tanı yöntemlerine başvurulabilir. 

Fiziksel muayene sırasında, ağrının olduğu bölgedeki hassasiyet, renk değişikliği, ısı değişimi, kitle ve kemiklerdeki şekil bozuklukları doktor tarafından yakından incelenir. Ayrıca fiziksel muayene sırasında etkilenen kemiğin çevresinde bulunan kas ve eklem sistemi incelenir ve kemiğin hareket açıklığı veya kemiğin ağırlık taşıma kapasitesi değerlendirilir.

Kan tahlili: Birçok kemik hastalığının teşhisinde kan tahlilleri çok önemli yer tutmaktadır. Örneğin paget hastalığı teşhisini doğrulamak için kandaki alkalen fosfataz seviyesine bakılır. Kemik kanseri veya kemik metastazı durumlarında onkoloji doktorları hastalarından belirli kan testleri isteyebilir. 

Biyopsi: Kemik kanseri, enfeksiyon veya Paget hastalığının teşhisinde kemik biyopsi örneği alınır. Multipl miyelom veya lösemi gibi kemik iliği kanseri vakalarını teşhis etmek için de kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi yapılabilir.

Görüntüleme (radyoloji) testleri: Kemik ağrısı teşhisinde aşağıdaki görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.  

• Röntgen 

• Kemik tarama testi

• Bilgisayarlı tomografi 

• Pozitron emisyon tomografisi (PET-CT) 

• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG 

Kemik Ağrısı Tedavisi 

Tedavide uygulanacak seçenekler kemik ağrısının nedenine göre değerlendirilir. Kemik ağrısı tedavisinde birçok tedavi birbirine koordineli bir şekilde hastalara verilebilir. 

Evde uygulanabilir bazı yöntemler ile kemik ağrısı (kırık dışlandıktan sonra) hafifletilebilir. Burada unutulmaması gereken evde yapılacak basit önlemler ile 2-3 gün içersinde geçmeyen kemik ağrısı durumunda uzman bir doktordan destek alınmasıdır. 

• Dinlenme: Dengeli iyileşmenin gerçekleşmesi için etkilenen kemiğin dinlendirilmesi son derece önemlidir.
• Buz uygulaması: Şişmiş ya da morarmış kemik bölgesine uygulanacak buz torbası, kemik ağrısı ve şişliği azaltabilir. Örneğin ayak baş parmak ağrısını hafifletmek için bu bölge üstüne buz torbası uygulanabilir.
• Destek: Hasar almış kemik bölgesi dizlik veya sargı malzemeleri ile hem desteklenir hem de stabilitesi artırılır. 

Kemik ağrısının hafifletilmesi için hastalara altta yatan nedenlere bağlı olarak çeşitli ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlar, altta yatan nedeni tedavi etmeden sadece belirtilerin hafifletilmesi için hastalara verilmektedir. Ayrıca kemik iltihabı (osteomyelit) tedavisinde güçlü antibiyotikler tedaviye eklenebilir. 

Kemik ağrısının diğer bir nedeni olan kemik yumuşaması (osteomalazi) tedavisi altta yatan nedene bağlıdır. D vitamini eksikliğinde gelişen kemik yumuşaması vakalarında agresif D vitamini takviyesi çok önemlidir. D vitamini tedavisi ile haftalar içinde kemik ağrısı şikayetinde hafifletme yaşanmaktadır. 

Kemoterapi, akut löseminin ana tedavisini oluşturmakta ve aynı zamanda kemik kanseri tedavisinde de uygulanmaktadır. Kemik metastazı tedavisinde radyoterapi (ışın tedavisi) uygulanmaktadır.

Orak hücreli anemi tedavisi ömür boyu sürebilir. Ağrı kesici ilaçlara ek olarak hastalara, enfeksiyondan koruyucu veya enfeksiyonu tedavi edecek antibiyotik desteği verilebilir.  

Kemik Ağrısı Tedavi Edilmezse  

Tedavi ile kontrol altına alınmayan paget hastalığında hastalar ciddi komplikasyonlar yaşayabilirler. Paget hastalığı, kemik, kıkırdak ve eklem yapılarına zarar verebilir. Eklemlerdeki kıkırdak yapılarının zamanla zayıflaması veya parçalanması sonucunda hastalarda osteoartrit (kireçlenme) gelişebilir. Ayrıca paget hastalığı nedeniyle zayıflayan kemikler kolayca kırılabilir. Kırıklar en çok uyluk kemiği (femur), kol ve sırt (omurga) bölgesinde görülür. 

Kemik kanseri vakalarında ciddi kemik ağrıları yaşanabilir. Kemik kanseri vakalarında gelişebilecek komplikasyonlar ise şunlardır:  

• Vücuttaki kalsiyum seviyesinde artış (hiperkalsemi)

• Ağrı ve kırıklar

• Kemik iltihabı riskinde artış

• Metastaz  

Kemik Ağrısına Ne İyi Gelir? 

• Günlük gerekli miktarda kalsiyum ve D vitamininin alınması. 

• Doktor veya uzman diyetisyenlerin gerekli görmesi halinde günlük kalsiyum ve D vitamini takviyesi almak

• Kemiklere yüklenen veya kemikleri sıkıştıran egzersizler hem kemik gücünü hem de yeni kemik hücre oluşumunu destekler.

• Sigara ve alkol içmemek

• Belirli periyotlarla yapılacak kemik ölçümü ile osteoporoz (kemik erimesi) teşhisi erkenden yapılabilir.

• Günde en az 5-10 dakika güneş ışığı alınmalıdır

• Yeterli miktarda sebze tüketimi kemiklerde kalsiyum emilimini desteklemektedir

• Dengeli ve sağlıklı beslenme şekli ile hem kemik sağlığı hem de kilo dengesi korumaktadır

• Çinko, magnezyum ve omega 3 yağı bakımından zengin gıdalar tüketilmelidir

• Ayak üstündeki kemik ağrısı için ortopedik veya yapılan egzersizlere uygun ayakkabılar tercih edilmelidir. 

Kemik Ağrısına Ne İyi Gelmez? 

• Fazla kilolu veya obezite tanısı almış olmak

• Yeterli kalsiyum ve D vitamini almamak

• Sebze ağırlıklı bir diyetten uzak yaşamak

• Gün içinde yeterli miktarda güneş ışığı almamak 

• Aşırı stres 

• Kaloriden zayıf diyet yapmak

• Günlük diyetin magnezyum, çinko ve omega 3’ten zayıf olması

• Spor yapmayı yaşamın bir parçası haline getirmemek

• Aile üyelerinden birinde kanser öyküsü bulunması

• Çevresel risk faktörlerine (asbest, radon, hava kirliliği) aşırı maruz kalmak 

Kemik Ağrısı İlaçları 

Nonsteroid antienflamatuar ilaçlar (NSAİİ): Kemik ağrısını hafifletmek için ibuprofen veya asetaminofen (parasetamol) gibi ilaçlar hastaların tedavisine eklenmektedir. Kanser, kırık veya orak hücreli anemi vakalarında yaşanan ciddi ağrı krizleri için daha farklı ağrı kesiciler (opioid ilaçlar) reçete edilebilir. 

Antibiyotikler: Kemik iltihabına (osteomiyelit) bağlı kemik ağrılarının tedavisinde antibiyotiklerin önemli bir yeri vardır. Klindamisin, siprofloksasin ve vankomisİn doktorlar tarafından sıklıkla reçete edilmektedir. 

Bifosfonatlar: Osteoporoz (kemik erimesi), paget hastalığı ve kemik kanserinin kemiğe verdiği hasarın tedavisinde bifosfonatlar, kemik yıkımını engellediği için hastalara reçete edilmektedir.  

Kemik Ağrısı Ameliyatı 

Kemik ağrısı tedavisinde cerrahi seçenekler gerekli durumlarda hastalara uygulanmaktadır. Cerrahi yöntemler ile yapılacak işlemler şunlardır: 

• Kemik kırıklarının düzeltilmesi

• Enfeksiyon nedeniyle hasar alan kemik ve çevre dokuların cerrahi yöntem ile çıkarılması

• Kemik yapısını zayıflatan kanser dokusunun bölgeden uzaklaştırılması

• Osteonekroz (kemik kuruması) vakalarında, kemik ve çevre dokunun kan ile daha fazla beslenmesi için ölü kemik dokusunun çıkarılması  

Hamilelikte Kemik Ağrısı 

Pelvik ağrı (iki kalça kemiği ile göbek deliği arasındaki ağrı), hamilelik döneminde sıklıkla yaşanmaktadır. Göbek deliği altında, kalça kemiği ve kasıklarda yaşanılan ağrı kronik bir hal alabilir. Kalça kemiklerinde ve bu kemiklerin eklemleştiği bölgede (pubik kemiği) sertlik ve ağrı hissedilebilir. Bu ağrılar, doğum sonrasında dahi görülmektedir. Hamile kadınlar bu dönemde diz altı kemik ağrısı da yaşayabilirler. Destek tedavisi ile kemik ağrıları belli bir derecede kontrol altına alınabilir. 

Tedavi seçenekleri arasında şunlar vardır: 

• Eklem hareketliliğini artıracak egzersizler

• Fizik tedavi

• Su içinde yapılacak egzersizler

• Pelvik taban kaslarını güçlendirecek egzersizler 

Egzersiz ve destekleyici tedaviler sonucunda hafiflemeyen kemik ağrılarında uzman bir doktor ile görüşülmelidir. Uzman doktorlar, kemik ağrısına neden olan fiziksel yaralanmalara veya hastalıklara yönelik tedavi belirlemektedirler. 

Çocuklarda Kemik Ağrısı

Çocuklarda yaygın görülen kemik ağrısının birçok nedeni olabilir. Çocuklar, genellikle geceleri kemik ağrısından şikayet ederler. Ağrı genellikle künt, sürekli ve çocukları uykudan uyandıracak şekilde karakterize olabilir. Çocuklarda kemik ağrısı fiziksel bir aktiviteden veya yaralanmalardan sonra da görülebilir. Çocuklar, herhangi bir travma veya yaralanmaya bağlı olmadan 3 günden uzun süren kemik ağrılarında uzman bir doktor tarafından muayene edilmesi gereklidir. 

Aşağıdaki gibi durumlarda da çocukların uzman bir doktor tarafından muayene edilmesi gereklidir: 

• Yaralanmalara bağlı olarak günlük hareketlerde azalma yaşanması

• Geceleri yaşanan kemik ağrıları bir haftadan uzun sürüyorsa

• Hasar almış kemik bölgesinde gelişen şişlik, kızarıklık ve ısı artışı

• Yüksek ateş 

• Her iki ayağın veya tek ayağın üstüne ağırlık verirken ağrı veya huzursuzluk hissedilmesi

• Genel yorgunluk veya halsizlik 

Kemik Ağrısı için Hangi Doktora Gidilir?

Birçok ciddi tıbbi hastalık veya fiziksel travmalar kemik ağrısının nedenidir. Hafif kemik ağrısı bile acil bir tıbbi duruma işaret edebilir. Bu nedenle kemik ağrısı yaşayan kişiler sağlık kurumlarının Ortopedi bölümünden randevu alarak Ortopedi ve Travmatoloji (ortopedist) uzmanı doktor tarafından muayene edilmelidir. Ortopedi doktorunun fiziksel muayenesi ve ardından yapacağı tahliller neticesinde hastasını diğer bölümlere sevkini gerçekleştirebilir. 

Kemik ağrısına eşlik eden şu belirti ve bulgular varlığında hastaların en kısa sürede uzman bir doktor tarafından muayene edilmesi gereklidir: 

• Evde alınan önlemlere rağmen 2 gün içinde geçmeyen kemik ağrısı varsa

• Kemik ağrısı olan bölgede şişme, ısı artışı ve kızarıklık gelişmişse

• Genel ateş ve kilo kaybı yaşanıyorsa

• Kemik veya eklem bölgesinde kitle veya yumru varsa

• Yeni ve giderek şiddetini artıran sırt ağrısı durumunda

• Bacaklarda uyuşma ve karıncalanma varlığında

• İdrar kaçırma

• Kilo kaybı, iştahsızlık ve genel halsizlik durumlarında