Kayısı çekirdeği zehirlenmesi, özellikle alternatif tedavi arayışındaki bireylerde görülen ciddi bir sağlık sorunudur. Çekirdekte bulunan amigdalin adlı bileşenin vücutta siyanüre dönüşmesi sonucu ortaya çıkan bu durum, hayati tehlike yaratabilir. İşte kayısı çekirdeği tüketimiyle ilgili kritik bilgiler:
Zehirlenme Nasıl Oluşur?
Kayısı, elma ve şeftali gibi meyvelerin çekirdeklerinde doğal olarak bulunan amigdalin, vücuda alındığında enzimlerle temas ederek hidrojen siyanür açığa çıkarır. Siyanür, hücresel düzeyde oksijen kullanımını bloke ederek dokuların oksijensiz kalmasına neden olur. Yetişkinlerde 50-60 adet çiğ kayısı çekirdeği tüketimi ölümcül olabilirken, çocuklarda bu miktar çok daha düşüktür.
Belirtileri Nelerdir?
Zehirlenme belirtileri genellikle 30 dakika ile 2 saat arasında ortaya çıkar:
- Hafif Belirtiler: Baş dönmesi, bulantı, kusma, baş ağrısı, terleme
- Ciddi Belirtiler: Bilinç bulanıklığı, nöbetler, solunum durması, metabolik asidoz
- Fiziksel İşaretler: Deride kiraz kırmızısı renk değişimi, tansiyon düşüklüğü
Kimler Risk Altında?
- Kanser tedavisi için "B17 vitamini" adı altında kayısı çekirdeği tüketenler
- Çocuklar (merakla yutma olasılığı yüksek)
- Doğal ürün takviyelerini kontrolsüz kullananlar
Teşhis Yöntemleri
- Kan Testleri: Arteriyel kan gazında laktik asit yüksekliği, siyanür düzeyi
- Fizik Muayene: Nörolojik bulgular ve vital bulguların değerlendirilmesi
- Öykü: Hastanın son 24 saatte çekirdek tüketim bilgisi
Acil Müdahale ve Tedavi
- İlk Adımlar:
- Bilinç açıksa kusturulmamalı (aspirasyon riski)
- Acil servise başvurulmalı
- Tıbbi Tedaviler:
- Hidroksokobalamin: Siyanürü nötralize eden ilk seçenek
- Sodyum tiyosülfat: Toksini idrarla atmaya yardımcı
- Oksijen Tedavisi: %100 oksijen desteği
- Destekleyici Tedavi:
- Nöbet kontrolü için antikonvülzanlar
- Sıvı-elektrolit dengesinin sağlanması
Önleme Stratejileri
- Çekirdeklerin çiğ olarak tüketilmemesi (pişirme toksisiteyi azaltır)
- Günde maksimum 1-2 adet ile sınırlandırma
- Çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklama
- "B17" iddialı ürünlerin doktor onayı olmadan kullanılmaması
Yasal Durum ve Uyarılar
Türkiye’de satılan kayısı çekirdeği ürünlerinin üzerinde "siyanür riski" uyarısı bulunması zorunludur. Sağlık Bakanlığı, güvenli dozun 60 mg/kg‘ı geçmemesi gerektiğini belirtmektedir. 10 adet çekirdek (~10 gr) yetişkinlerde risk sınırına yaklaşır.
Hangi Durumlarda Hastaneye Gidilmeli?
- 5’ten fazla çekirdek yutulduysa
- Kusma, bilinç değişikliği veya nefes darlığı gelişirse
- Çocukların herhangi bir miktarda çiğ çekirdek yemesi durumunda
Bu zehirlenme, evde tedavi edilemez. Belirtiler ortaya çıkmadan önce acil servise başvurmak hayat kurtarıcıdır. Toksikoloji uzmanları, zehirlenme vakalarında en doğru müdahaleyi planlar.
