Karaciğer biyopsisi, karaciğer dokusundan küçük bir örneğin alınıp mikroskop altında incelenmesi işlemidir. Bu yöntem, karaciğer hastalıklarının tanısında altın standart kabul edilir ve hepatit, siroz, karaciğer yağlanması gibi patolojilerin evrelendirilmesinde kritik rol oynar. İşlem genellikle 15-30 dakika sürer ve çoğunlukla lokal anestezi altında uygulanır.
Hangi Durumlarda Gereklidir?
- Kronik Karaciğer Hastalıkları: Hepatit B/C, otoimmün hepatit veya alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı (NASH) tanısı
- Anormal Karaciğer Testleri: Açıklanamayan ALT/AST yüksekliği veya bilirubin artışı
- Kitle Şüphesi: Ultrason/BT’de tespit edilen lezyonların benign/malign ayrımı
- Nedeni Belirsiz Siroz: Hastalığın altta yatan nedeninin tespiti
- Tedavi Yanıtının İzlenmesi: Antiviral tedavi veya immünsüpresif ilaçların etkinliğinin değerlendirilmesi
Biyopsi Çeşitleri
- Perkütan İğne Biyopsisi: En yaygın yöntemdir. Ciltten karaciğere ultrason eşliğinde ince iğne ile girilir.
- Transvenöz Biyopsi: Kanama riski yüksek hastalarda boyun veya kasıktan damar yoluyla karaciğere ulaşılır.
- Laparoskopik Biyopsi: Karın içine kamera ile girilerek hedef dokudan örnek alınır.
Hazırlık Süreci
Hastalar işlem öncesi 6-8 saat aç kalmalıdır. Kan sulandırıcı ilaçlar (aspirin, warfarin) 3-7 gün önce kesilir. Pıhtılaşma testleri (INR, trombosit) ve karaciğer ultrasonu yapılır. Alerji öyküsü olanlarda kontrast madde kullanılacaksa önlem alınır.
İşlem Basamakları
- Hasta sırtüstü pozisyonda yatırılır.
- Ultrasonla karaciğer lokalizasyonu belirlenir.
- Cilt antiseptikle temizlenir ve lokal anestezi uygulanır.
- Özel biyopsi iğnesiyle hızlı bir şekilde doku örneği alınır.
- İşlem sonrası 4-6 saat sağ yan üzerine yatarak gözlem yapılır.
Riskler ve Komplikasyonlar
- Minör Komplikasyonlar: İşlem yerinde ağrı (%20), geçici hipotansiyon
- Majör Komplikasyonlar: Kanama (%0.3), safra kaçağı (%0.1), enfeksiyon (%0.01)
- Nadir Görülenler: Pnömotoraks, bağırsak perforasyonu
Kanama riski yüksek olan sirozlu hastalarda transvenöz yöntem tercih edilir.
Sonrasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Hastalar 24 saat ağır fiziksel aktiviteden kaçınmalıdır. İlk 6 saat vital bulgular (tansiyon, nabız) takip edilir. Şiddetli karın ağrısı, nefes darlığı veya baş dönmesi durumunda acile başvurulmalıdır. Sonuçlar genellikle 3-7 iş gününde patoloji raporuyla bildirilir.
Patolojik Değerlendirme
Alınan doku örnekleri;
- Histokimya: Demir/bakır birikimi analizi
- İmmünohistokimya: Tümör belirteçleri (AFP, CK7)
- Fibrozis Evrelemesi: Metavir veya Ishak skorlaması
- Yağlanma Oranı: Steatoz derecelendirmesi (%5-30-60)
gibi kriterlerle incelenir.
Alternatif Yöntemler
- Fibroscan: Karaciğer sertliğini ölçen non-invaziv teknik
- MR Elastografi: Fibrozis derecesini değerlendiren görüntüleme
- Kanda Fibrozis Belirteçleri: APRI, FIB-4 skorlamaları
Ancak bu yöntemler biyopsinin yerini tam olarak alamaz.
Sık Sorulan Sorular
- Ağrılı mıdır? Lokal anestezi sayesinde hafif basınç hissi dışında ağrı duyulmaz.
- Ne Sıklıkla Tekrarlanır? Tedavi yanıtını izlemek için 1-2 yıl aralıklarla gerekebilir.
- Rapor Süresi: Kompleks vakalarda 10 güne kadar uzayabilir.
Karaciğer biyopsisi, deneyimli hepatolog ve radyolog işbirliğiyle yapıldığında güvenli ve son derece değerli bir tanı aracıdır. Riskleri minimalize etmek için hasta seçimi ve hazırlık protokollerine sıkı uyum esastır.
