Kan kültürü, enfeksiyon hastalıklarının teşhisinde kullanılan kritik bir laboratuvar testidir. Bu işlem, kan dolaşımındaki bakteri, mantar veya nadiren diğer mikroorganizmaların tespiti için uygulanır. Özellikle sepsis şüphesi, açıklanamayan ateş veya enfeksiyon odağı belirlenemediğinde tanıya yön verir.
Kan Kültürü Neden Yapılır?
Kan dolaşımı enfeksiyonları (bakteriyemi/fungemi) hayati risk taşır. Kültürün temel amacı:
- Sepsis veya septik şokun erken tanısı,
- Pnömoni, menenjit gibi enfeksiyonlarda etken mikrobu belirleme,
- Antibiyotik tedavisinin etkinliğini değerlendirme,
- Yapay kapak, kateter gibi protez malzemelerde enfeksiyon şüphesinde kullanılır.
Test Nasıl Gerçekleştirilir?
- Hazırlık: Cilt alkol ve iyot solüsyonlarıyla sterilize edilir.
- Örnek Alımı: Genellikle 2 farklı damardan (genellikle koldan) 10-20 ml kan alınır.
- Şişelere Aktarım: Kan, hava temasını önleyen özel besiyerli şişelere ekilir.
- İnkübasyon: Şişeler otomatize cihazlarda 5-7 gün bekletilir; mikroorganizma üremesi izlenir.
Sonuçların Yorumlanması
- Pozitif Sonuç: Üreme varsa mikroorganizma tanımlanır ve antibiyotik duyarlılık testi yapılır.
- Negatif Sonuç: 48-72 saat sonra üreme yoksa enfeksiyon olasılığı düşüktür.
- Yalancı Pozitiflik: Cilt florasından kontaminasyon (S. epidermidis gibi) sık karşılaşılan bir sorundur.
Testin Doğruluğunu Etkileyen Faktörler
- Antibiyotik Kullanımı: Test öncesi antibiyotik alımı üremeyi engelleyebilir.
- Örnek Zamanı: Ateş yükselirken alınan örnekler daha değerlidir.
- Örnek Hacmi: Yetersiz kan hacmi duyarlılığı azaltır.
Komplikasyonlar ve Riskler
Kan kültürü genellikle güvenlidir, ancak nadiren:
- Hematom (morluk),
- Enfeksiyon riski,
- Damar hasarı görülebilir. Steril teknikle bu riskler minimize edilir.
Hangi Durumlarda İstenir?
- 38.5°C üzeri ateş + titreme,
- Beyaz küre sayısında ani artış/azalış,
- Bilinç bulanıklığı veya tansiyon düşüklüğü,
- Diyabet, kanser gibi bağışıklığı baskılayan durumlar.
Sıkça Sorulan Sorular
- "Acıtır mı?" İğne girişinde hafif ağrı olabilir.
- "Kaç şişe gerekir?" Genellikle 2 set (4 şişe) önerilir.
- "Sonuç süresi?" Üreme varsa 24-48 saat; tam rapor 5 günü bulabilir.
Maliyet ve Erişim
Türkiye’de SGB kapsamında ücretsiz yapılır. Özel laboratuvarlarda 150-400 TL arası ücretlendirilir. Acil durumlarda tüm hastanelerde ulaşılabilir.
Doktorlar İçin Kritik Notlar
- Kontamine örnekleri önlemek için steril teknik şarttır.
- Antibiyotik başlamadan önce kültür alınmalıdır.
- Gram boyama ile erken (24 saatte) ön bilgi verilebilir.
