Kalp kapak hastalıkları, kalbin dört kapağında (mitral, aortik, triküspid, pulmoner) oluşan yapısal veya işlevsel bozukluklardır. Kapakların tam kapanmaması (yetmezlik) veya daralması (stenoz) sonucu kan akımı bozulur, kalbin yükü artar ve hayati risk oluşturabilir.
Kalp Kapaklarının İşlevi ve Hastalık Türleri
Kalp kapakları, kan akışının tek yönlü ilerlemesini sağlayarak oksijenlenmiş ve kirli kanın karışmasını önler. Başlıca hastalık türleri:
- Mitral Yetmezlik: Kapakçıkların tam kapanamamasıyla sol ventrikülden geri kaçış.
- Aort Darlığı: Aort kapağının daralmasıyla sol ventrikül çıkışında tıkanıklık.
- Triküspid Yetmezliği: Sağ atrium ile ventrikül arasındaki kapağın bozulması.
- Protez Kapak Enfeksiyonu: Yapay kapaklarda gelişen endokardit.
Belirtiler ve İlerleme Evreleri
- Erken Evre: Çabuk yorulma, nefes darlığı (merdiven çıkarken belirginleşir).
- Orta Evre: Gece nefes darlığı, ayak bileklerinde şişlik, çarpıntı.
- İleri Evre: Göğüs ağrısı, bayılma, kan tükürme.
Not: Triküspid yetmezliğinde karaciğerde büyüme ve karında sıvı birikimi tipiktir.
Teşhis Yöntemleri
- Ekokardiyografi: Kapak hareketlerinin 3D görüntülenmesi (altın standart).
- EKG: Ritim bozukluklarının tespiti.
- Göğüs Röntgeni: Kalp büyümesi veya akciğer ödemi bulguları.
- Kardiyak MR: Kapak yapılarının detaylı değerlendirilmesi.
Tedavi Yaklaşımları
1. İlaç Tedavisi:
- Diüretikler (ödem azaltıcı), ACE inhibitörleri (kalp yükünü hafifletici).
- Antikoagülanlar (pıhtı önleyici) – özellikle mekanik kapak kullananlarda.
2. Cerrahi Müdahaleler:
- Kapak Onarımı: Mitral klips (MitraClip) ile minimal invaziv tamir.
- Kapak Değişimi:
Biyoprotez kapak: 10-15 yıl ömürlü (antikoagülan gerektirmez).
Mekanik kapak: Ömür boyu kullanım (warfarin zorunluluğu var). - TAVI (Transkateter Aort Kapak İmplantasyonu): Yüksek riskli hastalarda kasıktan girilerek uygulanır.
Risk Faktörleri ve Korunma
- Değiştirilebilir Riskler:
Kontrolsüz hipertansiyon, romatizmal ateş öyküsü, diş enfeksiyonları. - Önleyici Tedbirler:
Boğaz enfeksiyonlarının zamanında tedavisi (romatizmal kapak hasarını önler), diş hijyeni (endokardit riskini azaltır), tütün kullanımının bırakılması.
Yenilikçi Tedaviler ve Güncel Gelişmeler
- Biyolojik Kapaklarda Dayanıklılık Artışı: Gluteraldehit modifikasyonlarıyla ömür uzatımı.
- Kapsam TAVI: Düşük riskli genç hastalarda kullanım onayı (2023 FDA).
- 3D Yazıcıyla Üretilen Kapaklar: Hastaya özel tasarımların deneysel aşaması.
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
- Ani başlayan solunum yetmezliği
- Şiddetli göğüs ağrısıyla birlikte tansiyon düşüklüğü
- Mekanik kapakta pıhtı tıkancası (kapağın hareket etmemesi)
Yaşam Tarzı Önerileri
- Tuz alımını günde 3 gramla sınırlama
- Haftada 150 dakika tempolu yürüyüş
- Diş kontrollerini 6 ayda bir yaptırma
- Ağırlık kaldırma gibi valsava manevrası gerektiren egzersizlerden kaçınma
