Kalça Sıkışması

Kalça Sıkışması Nedir?  

Oldukça hareketli bir eklem olan kalça eklemi leğen kemiği ile uyluk kemiğinin birleşmesi ile oluşur. Yumuşak dokularla desteklenen ve vücutta oldukça büyük bir yüzey alanı oluşturan kalça eklemi vücudun ağırlığını taşıması sebebi ile oldukça önemlidir. 

Kalça eklemini oluşturan leğen kemiği ya da uyluk kemiğinin veya her ikisinin birden görülen anormal büyüme ya da eklem yüzeyindeki düzensizlikler sebebi ile bu eklemde meydana gelen daralma ve sürtünmeler ile ortaya çıkan tabloya kalça sıkışması adı verilir. 

Kalçada sıkışmanın meydana gelmesine nedenine göre gruplandırılabilir:

• Kıskaç tip kalça sıkışması: Leğen kemiğinde meydana gelen aşırı kemikleşme sonucu uyluk kemiğinde ezilme ile sıkışma meydana gelir
• Kama tip kalça sıkışması: Uyluk kemiğinin leğen kemiği ile temas ettiği top şeklindeki baş kısmında meydana gelen kemikleşme sonucu topuz kısmında bozulma ile beraber giden kalça sıkışması şeklidir.
• Kombine tip kalça sıkışması: Hem leğen kemiğinde hem de uyluk kemiğinde meydana gelen bozulmalar ile seyreden tiptir. 

Kalça Sıkışması Belirtileri Nelerdir?

Kalça sıkışması gelişmesi durumunda hastalarda uzun süre ağrı gibi herhangi bir belirti olmayabilir. Uzun vadede sıkışmanın meydana getirdiği sürtünmeler ve yıpranmalar nedeni ile kalça ağrısının ortaya çıkması ile kalça sıkışması sendromu adı verilen tablo gelişir. Kalçanın önünde ve kasıkta görülen ağrı genellikle yürüme esnasında ve oturma gibi kalçanın bükülmesine neden olan eylemler sırasında ortaya çıkar.  

Ayrıca kalça ekleminin hareket açıklığında azalma meydana gelebilir. Başlarda bacak açıklığının fazla zorlandığı hareketler esnasında ortaya çıkan hareket kısıtlılığı zamanla gündelik hareketleri yapamayacak kadar artış gösterir. 

Uzun vadede ise kalça ekleminde sertlik ve tüm bu şikayetler nedeni ile topallama ortaya çıkabilir.  

Kalça Sıkışması Nedenleri Nelerdir?  

Kalça sıkışması genel olarak leğen kemiği ve uyluk kemiğinde ortaya çıkan sorunlara bağlı olarak gelişmektedir.

Genç erkeklerde daha sık görülen sebep olan uyluk kemiğinin baş bölgesi olan küre şeklindeki yapıda meydana gelen şekil bozuklukları sebebi ile ayakkabı bağlama ya da bisiklet sürerken pedal çevirme gibi kalçanın bükülmesine neden olan hareketler esnasında kalça ekleminde takılma meydana gelebilir. 

Orta yaş kadın hastalarda ise genellikle leğen kemiği çukurunun ön kenarının normale göre fazla uzun olması sonucunda kalça ekleminde meydana gelen bükülmeler esnasında uyluk kemiğinin boyun kısmı leğen kemiği çukuruna çarpabilir. 

Legg – Calve – Perthes hastalığında ise uyluk kemiğinin baş bölgesinin yeterince beslenmemesi sonucunda bölgedeki kemik dokuda bozulmalar meydana gelebilir ve buna bağlı olarak kalça sıkışması gelişebilir. 

Bunlar dışında; uyluk kemiğinin leğen kemiğine yakın olan boyun kısmında gelişen kırıklar ve bunların kötü kaynaması, uyluk kemiğinin baş bölgesinden geçirilen ameliyatlar sonucunda da kalça sıkışması sendromu gelişebilmektedir. 

Kalça Sıkışması Teşhisi

Kalça sıkışması uzun süre hastalarda şikayetlere yol açmayabilir. Kalçada ağrı ya da hareket yeteneğinde azalma şikayeti ile başvurular sonucunda doktor hastadan hasta öyküsü alarak şikayetlerin neler olduğunu, ne zamandır olduğunu, daha önce kalça ekleminde geçirilmiş herhangi bir ameliyat olup olmadığını sorgular. 

Fizik muayenede bazı testler yapılabilir. Bu testler hastalığın kalça sıkışma sendromu olduğu tanısını koymasa da sebebin bu olduğuna yönelik ipuçları barındırmaktadır.

• Anterior impingement testi (ön sıkışma testi): Doktor hastadan muayene masasına sırt üstü yatmasını isteyecektir. Kalçanın ve dizin 90 derece bükülmesi sonrası kalça eklemi yanlara açılır ve içe doğru bükülür. Hastanın ağrısının ortaya çıkması kalça sıkışmasını düşündürür.
• Posterior impingement testi (arka sıkışma testi): Doktor bu sefer hastadan bacakları serbest olacak şekilde sırt üstü yatmasını ister. Hasta bacağını arkaya doğru gererek sonrasında dışa doğru çevirir. Hastanın bu hareket esnasında ağrı hissetmesi de kalça sıkışmasını düşündürür. 

Radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılarak kalça sıkışmasının gösterilmesi sağlanabilir.

• Direkt röntgen grafi: Kalça sıkışmasının erken dönemlerinde doğru sonuç vermemekle birlikte özellikle ilerlemiş kalça sıkışmasından şüphe edilmesi durumunda ön – arka kalça grafisi ile yandan uyluk kemiğinin üst kısmının grafisinin çekilmesi gereklidir.
• Bilgisayarlı tomografi (BT): Kalça ekleminin 3 boyutlu olarak görüntülenmesini sağlayan yöntem özellikle leğen kemiğinin arkaya doğru şekil değiştirmesini ve aşırı kemikleşmesinin görüntülenmesinde faydalıdır.
• Bilgisayarlı tomografi – Artrografi: Kalça eklemi içine kontrast madde enjekte edilmesi sonrası görüntü alınması ile uygulanan yöntemde hem eklem bütünlüğü hem de yumuşak dokuların görüntülenmesi sağlanır. 
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Kalça ekleminin 3 boyutlu görüntülenmesini sağlayan yöntem ameliyat öncesinde cerraha yardımcı olmaktadır. 

Kalça Sıkışması Tedavisi

Tedavide öncelikle cerrahi dışı tedavi seçenekleri olan konservatif tedavi seçenekleri denenmelidir. Hastalarda hareketlerin düzenlenmesi ve ağrı kontrolü için analjezik ilaçlar adı verilen ağrı kesici ilaçlar ile non steroid anti inflamatuar ilaçlar adı verilen steroid olmayan iltihap azaltıcı ilaçlar reçete edilebilir. 

Hastalara fizik tedavi programı hazırlanarak kalça sıkışması sendromu egzersizleri ile kalça ekleminin esnetilmesi, kalçanın hareket kontrolünün arttırılması sağlanabilir. Ayrıca transkutanöz elektriksel sinir uyarımı (TENS) uygulama hem hareket açıklığının arttırılmasını hem de ağrı kontrolünü sağlar. 

Kalça ekleminin kıkırdak yapısında meydana gelen hasarların tamiri için PRP (platelet rich plazma) enjeksiyonu da uygulanabilir. Bu yöntemde kişinin kendisinden alınan kanın özel işlemlerden geçirilmesi sonrası sorunlu olan bölgeye küçük iğneler yardımı ile enjekte edilmesi sağlanır.

Tüm bu uygulamalara rağmen düzelme görülmeyen ve şikayetleri artan hastalarda cerrahi tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi gerekir. Sıkışma tipine ve kıkırdaktaki hasara göre uygun cerrahi yöntem seçilebilir. Erken evrelerde olan hastalarda artroskopik (kapalı) ameliyat ile tedavi sağlanabilirken hastalarda kalça eklemindeki kireçlenmenin fazla olması durumunda kalça eklem protez ameliyatı gerekebilir. 

Kalça Sıkışması Tedavi Edilmezse 

Kalça sıkışması başlangıçta herhangi bir şikayete sebep olmayabilirken ilerleyen süreçte hastalarda şiddetli ağrı şikayetleri ortaya çıkabilmektedir. Hastalarda bu durumda hareket kabiliyetinde azalma görülebilir. Uzun vadede tedavisiz kalan kalça sıkışması bulunan hastalarda leğen kemiğinin uyluk kemiğini örten kıkırdak benzeri yapısında yırtılma, kalça ekleminin yıpranmasına ve koksartroz adı verilen kalça ekleminin kireçlendiği tablo gelişebilmektedir. 

Kalça Sıkışması İlaçları

Kalça sıkışmasında ağrı şikayeti olan hastalara ağrı kontrolü amacı ile analjezik ilaçlar reçete edilebilir. Analjezik ilaçlardan bazıları:

• Parasetamol 
• Naproksen sodyum
• İbuprofen 

Şeklinde sayılabilir.

Uzun vadede eklemin birbirine sürtmesi sonucu bölgede ödem meydana gelme ihtimali olduğu için bu ödemin önüne geçmek amacı ile non steroid anti inflamatuar ilaçlar adı verilen iltihap azaltıcı ilaçlardan:

• Diklofenak 
• Sülfasalazin 
• Azopropazon 

Reçete edilebilir. 

Kalça Sıkışması Ameliyatı

Cerrahi dışı tedavi seçeneklerine rağmen şiddetli ağrı şikayetleri olan, hareket kısıtlılığı ileri seviyede olan hastalarda kalça ekleminde meydana gelen sıkışmanın nedenini ortadan kaldırmak amacı ile cerrahi tedavi seçenekleri değerlendirilebilir.

Artroskopik kalça ameliyatı ile hastalara en az girişim ile sıkışmanın azaltılması imkanı sağlansa da bu sorunda artroskopik kalça ameliyatı yetersiz kalabilmektedir.

Açık cerrahi yönteminde ise uyluk kemiğine giden kanlanmanın bozulmadan kalça ekleminin yeniden hareket yeteneğini kazanması amaçlanır. Bu yöntemde sıkışmanın altında yatan sebebe göre leğen kemiğinde ya da uyluk kemiğinde fazla gelişen kemik parçasının kesilmesi veya törpülenmesi ile meydana gelen fazla temasın önüne geçilir. 

Total kalça protezi ameliyatı ise kalça eklemindeki kemiklerin yapılarında ciddi bozulmalar meydana gelen hastalarda tercih edilebilir. Bu yöntemde amaç leğen kemiğinde bulunan ve içine uyluk kemiğinin başının yerleştiği yuvarlak oyuntu içine ve uyluk kemiğindeki yuvarlak baş kısmının yerine plastik, seramik ya da metal yapay eklem parçaları konularak kalça ekleminin onarılmasıdır.  

Çocuklarda Kalça Sıkışması 

Kalça sıkışması şikayeti çocukluk ve ergenlik döneminde de görünebilen bir durum olup bu dönemde ortaya çıkan kalça sıkışması sendromunda bebeklik ve erken çocukluk döneminde ortaya çıkan uyluk kemiğinin kanlanmasının bozulmasına sebep olan Legg – Calve – Perthes hastalığı, uyluk kemiğinde bebeklik ve çocukluk döneminde mevcut olan ve kemiğin büyümesini sağlayan epifiz bölgesinin yer değiştirmesi ile ortaya çıkan femur başı epifiz kayması, uyluk kemiğindeki açıların daralması ile seyreden Coxa Vara suçlanmaktadır.

Erken dönemde teşhis edilerek tedavisi sağlanan kalça sıkışması sendromu bu çocukların ileride osteorartrit adı verilen kalça ekleminin kireçlenmesi sonucu hareket kısıtlamasının yaşandığı tablonun önüne geçilmesi acısından oldukça önemlidir. Bu yaş grubundaki kalça sıkışması hastalarında da tedavi seçenekleri hastanın durumuna, hastalığın derecesine ve hareket kısıtlılığının miktarına göre değerlendirilir. Cerrahi dışı tedavi seçenekleri ve yakın takip ya da cerrahi ile tedavi seçeneklerinden uygun olanı hastaya uygulanabilir.

Kalça Sıkışması için Hangi Doktora Gidilir?

Kalça ekleminde özellikle yürüme, pedal çevirme, oturma gibi kalça ekleminin bükülmesine neden olan hareketler esnasında kalça ve kasık ağrısı, kalça ekleminin hareket kısıtlılığı gibi şikayetleri olan hastaların ortopedi ve travmatoloji bölümünde ortopedi ve travmatoloji uzmanına ya da fiziksel tıp ve rehabilitasyon bölümünde fiziksel tıp ve rehabilitasyon doktoruna muayene olmaları gerekmektedir.