Kalça displazisi, uyluk kemiğinin başının kalça eklemindeki yuvasına tam olarak oturmamasıyla ortaya çıkan yapısal bir bozukluktur. Yenidoğanlarda ve bebeklerde sık görülen bu durum, erken teşhis edilmediğinde kalıcı topallık ve eklem hasarına yol açabilir. İşte kalça displazisi hakkında bilinmesi gereken tüm detaylar:
Kalça Displazisi Nedir?
Kalça ekleminin gelişimsel bozukluğu olarak tanımlanan bu rahatsızlık, asetabulum adı verilen eklem yuvasının sığ olması veya femur başının yetersiz gelişmesi sonucu oluşur. Özellikle kız bebeklerde ve ilk doğanlarda daha sık görülür. Erken dönemde teşhis edildiğinde cerrahi dışı yöntemlerle tamamen düzeltilebilir.
Risk Faktörleri ve Nedenleri
- Aile Öyküsü: Genetik yatkınlık en önemli risk faktörüdür.
- Doğum Pozisyonu: Makat gelişle doğan bebeklerde risk 10 kat artar.
- Hormonal Etkiler: Gebelikte anneden geçen östrojenin eklem gevşetici etkisi.
- Mekanik Faktörler: Kundaklama, bacakların düz tutulması gibi uygulamalar.
- Diğer Faktörler: Çoğul gebelikler, oligohidramnios (bebeğin suyunun az olması).
Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
- Bebeklerde: Bacak uzunluklarında farklılık, kalça hareketlerinde kısıtlılık.
- Bez Değiştirirken: Bacakların tam açılamaması veya eklemden "klik" sesi gelmesi.
- Yürüme Çağında: Topallama, ördek benzeri yürüyüş, bel çukurunun artması.
- İleri Evrelerde: Kronik ağrı, hareket kısıtlılığı, kas atrofisi.
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Ortolani ve Barlow testleri ile eklem stabilitesi kontrol edilir.
- Ultrasonografi: 6 aylıktan küçük bebeklerde altın standart yöntemdir.
- Röntgen: 6 aylıktan büyük bebeklerde kemik yapıların değerlendirilmesi.
- MR: Cerrahi planlaması gereken kompleks vakalarda kullanılır.
Tedavi Yöntemleri
0-6 Ay Arası:
- Pavlik Bandajı: Bacakları "kurbağa pozisyonunda" tutan yumuşak ortez.
- Küçük Yastıklar: Kalçayı fleksiyon ve abdüksiyonda tutan özel destekler.
6-18 Ay Arası:
- Kapalı Redüksiyon: Genel anestezi altında eklemin yerine oturtulması.
- Spika Alçısı: 12-16 hafta süreyle uygulanan üst vücut alçısı.
18 Ay ve Üzeri:
- Açık Redüksiyon: Cerrahi olarak eklemin anatomik pozisyona getirilmesi.
- Pelvik Osteotomi: Asetabulumun yeniden şekillendirilmesi için kemik kesisi.
Erişkinlerde:
- Total Kalça Replasmanı: İleri eklem hasarında titanyum protez uygulaması.
Evde Uygulanabilecek Destek Tedavileri
- Egzersizler: Bisiklet sürme hareketi, diz-göğüs çekme egzersizleri.
- Masaj: Iliopsoas kasının gevşetilmesi için dairesel basınç teknikleri.
- Isı Terapisi: Sıcak kompresle kas spazmlarının rahatlatılması.
Önleme Stratejileri
- Bebeklerde kesinlikle kundak uygulamasından kaçınılmalı.
- Araba koltuğu ve taşıyıcılarda bacakların "M pozisyonunda" olmasına dikkat edilmeli.
- Riskli bebeklerde (ailesel öykü, makat doğum) ilk 1 ayda ultrason taraması yapılmalı.
- Bebek giysileri bacak hareketini kısıtlamayan geniş kesimli olmalı.
Komplikasyonlar ve Uzun Dönem Etkileri
Tedavi edilmeyen vakalarda:
- Erken dönemde eklem çıkıkları ve yürüme bozuklukları.
- Ergenlik döneminde labral yırtıklar ve kıkırdak hasarı.
- Erişkinlikte osteoartrit, kronik ağrı ve hareket kısıtlılığı.
- Vakaların %30’unda ileri yaşlarda total kalça protezi ihtiyacı.
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Şüpheli durumlarda çocuk ortopedisi uzmanına başvurulmalıdır. Erken teşhis için çocuk doktorlarının rutin kontroller sırasında kalça muayenesi yapması kritik önem taşır.
