Juvenil romatoid artrit (JRA), 16 yaş altı çocuklarda görülen kronik otoinflamatuar bir eklem hastalığıdır. Eklemlerde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığıyla karakterizedir. Erken teşhis ve tedavi, kalıcı eklem hasarını önlemede hayati öneme sahiptir.
Hastalığın Alt Tipleri
JRA üç ana formda görülür:
- Oligoartiküler Tip: En yaygın formdur (%50-60). İlk 6 ayda 4 veya daha az eklemi tutar. Özellikle diz ve ayak bileği etkilenir. Göz tutulumu (üveit) riski yüksektir.
- Poliartiküler Tip: %30-35 oranında görülür. 5 veya fazla eklemde simetrik tutulum yapar. Romatoid faktör (RF) pozitifliği kötü prognoz işaretidir.
- Sistemik Tip (Still Hastalığı): %10-20 vakada görülür. Yüksek ateş, somon rengi döküntü ve iç organ tutulumuyla seyreder.
Belirtiler ve Tanı Kriterleri
- Eklem Bulguları: Sabah tutukluğu (30 dakikadan uzun), şişlik, lokal ısı artışı
- Sistemik Semptomlar: Ateş, lenf bezi büyümesi, dalak-karaciğer genişlemesi
- Laboratuvar: Sedimantasyon ve CRP yüksekliği, RF/ANA pozitifliği
- Görüntüleme: MR’da sinovit, direkt grafide erozyon
Tedavi Yaklaşımları
-
Farmakolojik Tedavi:
- NSAİİ’ler (ibuprofen): İlk basamak ağrı kontrolü
- DMARD’lar (metotreksat): Haftalık dozlarda kullanılır
- Biyolojik Ajanlar (anti-TNF, tocilizumab): Dirençli vakalarda
- Kortikosteroidler: Sistemik tutulumda kısa süreli
-
Fizik Tedavi:
- Eklem hareket açıklığı egzersizleri
- Kas güçlendirme programları
- Splintleme ile deformite önleme
Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
- Göz Tutulumu: Asemptomatik üveit için 3 ayda bir oftalmolojik muayene
- Büyüme Geriliği: Büyüme hormonu desteği gerekebilir
- Osteoporoz: D vitamini ve kalsiyum takviyesi önerilir
Hasta ve Aile Eğitimi
- Alevlenme dönemlerinde istirahat önemlidir
- Düzenli ilaç kullanımı tedavi başarısını belirler
- Okul işbirliğiyle eğitim hayatı düzenlenmeli
Prognoz ve Takip
Erken tedaviyle hastaların %70’inde remisyon sağlanır. 6 ayda bir eklem muayenesi, yıllık kemik yoğunluğu ölçümü ve kardiyak değerlendirme gereklidir.
