Intrauterin Gelişme Geriliği (IUGR), gebelik sırasında bebeğin beklenen boyutun altında büyümesi durumudur. Bebek, gebelik haftasına göre %10’un altında bir büyüme gösterdiğinde tanı konulur. Bu durum, doğum ağırlığının düşük olmasına ve yenidoğan döneminde komplikasyon risklerine yol açabilir.
IUGR’nin Başlıca Nedenleri
- Anneye Bağlı Faktörler: Kontrolsüz hipertansiyon, diyabet, kronik böbrek hastalıkları, sigara/alkol kullanımı ve yetersiz beslenme.
- Plasental Sorunlar: Plasentanın erken ayrılması (abruptio), plasenta yetmezliği veya damar anomalileri.
- Fetal Nedenler: Kromozomal anomaliler (Down sendromu), konjenital enfeksiyonlar (CMV, toksoplazma) veya çoğul gebelikler.
Tanı Yöntemleri
- Ultrason Ölçümleri:
- Bebeğin baş çevresi (HC), karın çevresi (AC) ve femur uzunluğu (FL) ölçülür.
- Amniyon sıvı indeksi (AFI) değerlendirilir. Düşük sıvı IUGR belirtisidir.
- Doppler İncelemesi:
- Umbilikal arterdeki kan akım direnci ölçülür. Yüksek direnç, plasental yetmezliğe işaret eder.
- Biyofizik Profil:
- Bebeğin hareketleri, kas tonusu ve solunum hareketleri skorlanır.
Tedavi ve Yönetim Stratejileri
- Altta Yatan Nedenin Kontrolü: Aneminin tedavisi, tansiyon regülasyonu veya diyabet diyeti.
- Fetal İzlem: Haftada 2 kez NST (non-stres test) ve Doppler ile bebeğin iyilik hali değerlendirilir.
- Erken Doğum Kararı:
- Bebekte stres belirtileri varsa, akciğer gelişimi tamamlanmışsa 34. haftadan sonra doğum planlanır.
- Şiddetli vakalarda steroid uygulamasıyla akciğer gelişimi hızlandırılır.
Riskler ve Komplikasyonlar
- Doğum Sırasında: Fetal distres, mekonyum aspirasyonu.
- Yenidoğan Döneminde: Hipoglisemi, hipotermi, nörolojik gelişim geriliği.
- Uzun Vadede: Dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü veya kronik hastalık riski.
Korunma Yolları
- Düzenli prenatal kontroller (özellikle 28. haftadan sonra).
- Sigara/alkolden kaçınma, dengeli protein ve demir içeren beslenme.
- Preeklampsi öyküsü olanlarda düşük doz aspirin profilaksisi.
Ebeveynlere Kritik Tavsiyeler
- Bebek hareketlerini günde 2 kez sayın: 2 saatte 10 hareket altı acil doktor çağrısı gerektirir.
- Kilo alımını takip edin: Gebelikte 11-16 kg arası ideal kabul edilir.
- Stres yönetimi: Yoga veya nefes egzersizleriyle anksiyete azaltılmalı.
Takip Protokolü
IUGR tanılı gebelerde doğum sonrası süreç de özen gerektirir:
- Yenidoğan yoğun bakım ünitesi (YBBÜ) hazırlığı yapılmalı.
- İlk 6 ayda aylık nörolojik gelişim değerlendirmesi önerilir.
- Büyüme geriliği olan bebeklerde özel beslenme programları uygulanır.
