İntraserebral kanama (İSK), beyin dokusu içinde aniden gelişen kanamalarla karakterize hayatı tehdit eden bir nörolojik acildir. İnme vakalarının %10-15’ini oluşturan bu durum, yüksek morbidite ve mortalite riski taşır. Kanamanın beyin dokusunda yarattığı bası ve hasar, kalıcı nörolojik kayıplara yol açabilir.
İntraserebral Kanamanın Başlıca Nedenleri
Hipertansiyon, İSK’nin en sık nedenidir (%50-60). Kronik yüksek tansiyon, beyin içindeki küçük damarlarda hasara ve mikroanevrizma oluşumuna zemin hazırlar. Diğer önemli nedenler arasında serebral amiloid anjiyopati (yaşlılarda görülen damar duvarı bozukluğu), arteriyovenöz malformasyonlar, koagülopati (kan sulandırıcı ilaç kullanımı), tümörler ve madde bağımlılığı (kokain) yer alır.
Klinik Belirtiler ve Acil Semptomlar
Semptomlar kanamanın yerleşimine ve büyüklüğüne göre değişir. En yaygın bulgular:
- Ani başlayan şiddetli baş ağrısı (bazen "hayatımın en kötü baş ağrısı" şeklinde tanımlanır)
- Bilinç değişiklikleri (konfüzyon, koma)
- Tek taraflı vücut güçsüzlüğü veya felç
- Konuşma bozuklukları (afazi)
- Yutma güçlüğü
- Koordinasyon kaybı ve denge sorunları
- Bulantı ve kusma
- Nöbetler
Tanı Yöntemleri ve Görüntüleme
Acil tanı için beyin tomografisi (BT) altın standarttır. BT ile kanamanın yeri, boyutu ve ventriküllere yayılımı değerlendirilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), özellikle amiloid anjiyopati veya tümör şüphesinde ek bilgi sağlar. Anjiyografi ise vasküler malformasyonları tespit için kullanılır.
Tedavi Yaklaşımları
Acil Müdahale:
- Havayolu güvenliği ve solunum desteği
- Kan basıncının kontrollü düşürülmesi (sistolik tansiyon <140 mmHg)
- Koagülopati düzeltmesi (vitamin K, protamin sülfat)
- İntrakraniyal basınç yönetimi (mannitol, hipertonik salin)
Cerrahi Seçenekler:
- Kraniotomi ile hematom boşaltma: Yüzeyel büyük hematomlarda
- Stereotaktik aspirasyon: Derin yerleşimli kanamalarda
- Ventrikülostomi: Hidrosefali gelişiminde
İlaç Tedavileri:
- Antiepileptikler (profilaktik nöbet önleme)
- Proton pompa inhibitörleri (stres ülseri profilaksisi)
Rehabilitasyon ve İyileşme Süreci
Akut dönem sonrası multidisipliner yaklaşım şarttır:
- Fizik tedavi: Motor fonksiyonların geri kazanılması
- Konuşma terapisi: Afazi ve disfaji tedavisi
- Ergoterapi: Günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlık
- Psikiyatrik destek: Depresyon ve anksiyete yönetimi
Risk Faktörleri ve Korunma
Değiştirilebilir Risk Faktörleri:
- Hipertansiyon kontrolü (hedef <130/80 mmHg)
- Antikoagülan kullanımında düzenli INR takibi
- Sigara ve alkol bırakma
- Diyabet yönetimi (HbA1c <%7)
Önleme Stratejileri:
- Düzenli tansiyon takibi
- Düşme riskini azaltan ev düzenlemeleri
- Kafa travmasından koruyucu önlemler (kask kullanımı)
Prognozu Etkileyen Faktörler
- Hematom hacmi (>30 ml kötü prognoz)
- Ventrikül içine kanama yayılımı
- Bilinç düzeyi (GKS <8)
- Yaşlı hasta grubu
- İnfratentorial (beyin sapı) yerleşim
Ne Zaman Acile Başvurulmalı?
Ani baş ağrısı, bilinç değişikliği veya fokal nörolojik defisit durumunda 112 aranmalıdır. İlk 4 saatteki müdahale hayat kurtarıcıdır.
Sonuç
İntraserebral kanamada erken tanı ve agresif tedavi mortaliteyi %50’ye varan oranda azaltır. Rehabilitasyon programlarıyla fonksiyonel iyileşme sağlanabilir. Risk faktörlerinin kontrolü ise en etkili korunma yöntemidir.
