İnfertilite (kısırlık), bir yıl boyunca düzenli korunmasız ilişkiye rağmen gebeliğin gerçekleşmemesi durumudur. Hem kadın hem erkek kaynaklı faktörler eşit oranda rol oynayabilir. Günümüzde tanı ve tedavi yöntemlerindeki gelişmelerle pek çok çift için umut verici çözümler sunulmaktadır.
İnfertilite Nedenleri
Kadın Faktörleri:
- Yumurtlama Bozuklukları: Polikistik over sendromu (PCOS), erken yumurtalık yetmezliği.
- Tüplerin Tıkalı Olması: Enfeksiyon, endometriozis veya geçirilmiş cerrahiler.
- Rahim Kaynaklı Sorunlar: Miyomlar, polipler, doğuştan şekil anomalileri.
- Endometriozis: Rahim dokusunun karın içinde yayılması.
Erkek Faktörleri:
- Sperm Üretim Problemleri: Düşük sperm sayısı, hareketlilik veya şekil bozukluğu.
- Tıkanıklıklar: Sperm kanallarının doğuştan veya sonradan tıkanması.
- Hormonal Dengesizlikler: Testosteron eksikliği, tiroid bozuklukları.
Teşhis Yöntemleri
- Kadınlarda: Adet döngüsü takibi, hormon testleri (FSH, LH, AMH), HSG (rahim filmi), laparoskopi.
- Erkeklerde: Semen analizi (sperm testi), hormon profili, genetik testler.
- Her İki Eş İçin: Karyotip analizi (kromozom taraması).
Tedavi Seçenekleri
-
İlaç Tedavileri:
- Yumurtlamayı uyaran ilaçlar (Klomifen, Gonadotropinler).
- Erkekte sperm kalitesini artıran takviyeler (Koenzim Q10, L-karnitin).
-
Cerrahi Müdahaleler:
- Histeroskopi (rahim içi anomalilerin düzeltilmesi).
- Laparoskopi (endometriozis veya tüp tıkanıklığı tedavisi).
- Varikosel ameliyatı (erkeklerde sperm kalitesini artırır).
-
Yardımcı Üreme Teknikleri (ART):
- Aşılama (IUI): Spermlerin rahim içine enjekte edilmesi.
- Tüp Bebek (IVF): Yumurta ve spermin laboratuvarda döllenmesi.
- ICSI: Sperm hücresinin doğrudan yumurtaya enjekte edilmesi.
- Donmuş Embriyo Transferi: Dondurulan embriyoların çözülerek transferi.
Duygusal Destek ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri
İnfertilite süreci psikolojik yük getirebilir. Çiftlere öneriler:
- Stres yönetimi için psikoterapi veya destek grupları.
- Sigara ve alkolden uzak durmak.
- Obezite ile mücadele (vücut kitle indeksi 18-25 arası idealdir).
- Antioksidan zengini beslenme (ceviz, yeşil yapraklı sebzeler).
Başarı Oranları ve Süreç Yönetimi
- 35 yaş altı kadınlarda IVF başarısı %40-50 iken, 40 yaş üstünde %15-20’ye düşer.
- IUI ile gebelik şansı her denemede %10-20 arasındadır.
- Tedavi öncesi infertilite süresi 3 yılı aşmışsa uzman merkeze başvurulmalıdır.
Önemli Uyarılar
- Açıklanamayan infertilite vakalarının %10-15’inde psikolojik faktörler etkilidir.
- Tekrarlayan düşüklerde genetik inceleme (PGS/PGD) önerilir.
- 6 aydan uzun süren adet düzensizliği veya ağrılı cinsel ilişkide mutlaka jinekoloğa danışılmalıdır.
