İltihaplı romatizma, bağışıklık sisteminin sağlıklı dokulara saldırması sonucu eklemlerde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına yol açan kronik bir hastalıktır. Tıbbi adı "romatoid artrit" olan bu durum, sadece eklemleri değil; akciğer, kalp ve göz gibi organları da etkileyebilir. İşte bu hastalığa dair kapsamlı bilgiler:
İltihaplı Romatizma Nedir?
Romatoid artrit, eklem zarının (sinovyal zar) kronik inflamasyonuyla karakterizedir. Zamanla eklem kıkırdağı ve kemiklerde hasara yol açarak kalıcı deformitelere neden olabilir. Kadınlarda erkeklere göre 2-3 kat daha sık görülür ve genellikle 30-50 yaşları arasında başlar.
Belirtiler ve Seyir
Hastalık tipik olarak simetrik eklem tutulumu gösterir (örneğin her iki el bileği). Başlıca semptomlar:
- Sabah tutukluğu (1 saatten uzun süren)
- Eklemlerde ağrı, şişlik ve hassasiyet
- Hareket kısıtlılığı
- Halsizlik ve ateş
- El parmaklarında "kuğu boynu" veya "düğme iliği" deformiteleri
- Cilt altında romatoid nodüller
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Genetik Yatkınlık: HLA-DR4 geni taşıyıcılarında risk artar
- Çevresel Faktörler: Sigara, enfeksiyonlar ve silika tozu maruziyeti
- Hormonal Değişimler: Doğum sonrası veya menopoz döneminde alevlenme
- Obezite: Eklem yükünü artırarak riski 2 kat yükseltir
Tanı Süreci
Teşhis için kriterler:
- Klinik Muayene: Eklem hassasiyeti ve şişlik değerlendirmesi
- Kan Testleri:
- Romatoid Faktör (RF) ve Anti-CCP antikorları
- CRP ve sedimantasyon yüksekliği
- Görüntüleme:
- Direkt grafilerde eklem aralığında daralma
- Ultrason/MR ile erken dönem sinovit tespiti
Modern Tedavi Yaklaşımları
- İlaç Tedavisi:
- DMARD’lar: Metotreksat (haftalık 15-25 mg)
- Biyolojik Ajanlar: TNF-alfa inhibitörleri (Adalimumab)
- JAK İnhibitörleri: Tofasitinib (günlük oral kullanım)
- Fizik Tedavi:
- Eklem hareket açıklığı egzersizleri
- Parafin ve sıcak-soğuk uygulamalar
- Cerrahi:
- Sinovektomi (iltihaplı zarın alınması)
- Total eklem replasmanı (ileri deformitelerde)
Yaşam Tarzı Önerileri
- Beslenme: Omega-3’ten zengin besinler (somon, ceviz) inflamasyonu azaltır
- Egzersiz: Yüzme ve bisiklet gibi düşük etkili aktiviteler
- Eklem Koruma: Ağır yük kaldırmaktan kaçınma, ergonomik araç kullanımı
- Stres Yönetimi: Yoga ve nefes egzersizleri
Komplikasyonlar ve Takip
Tedavi edilmeyen vakalarda:
- Eklem deformiteleri ve fonksiyon kaybı
- Akciğerde fibrozis veya plevral efüzyon
- Kardiyovasküler risk artışı (miyokard enfarktüsü)
Düzenli takip için 3 ayda bir romatoloji kontrolü ve yıllık akciğer grafisi önerilir.
Hamilelik ve Romatoid Artrit
Gebelikte genellikle semptomlar hafifler. Emzirme döneminde kullanılabilecek ilaçlar:
- Hidroksiklorokin (güvenli sınıf B)
- Sulfasalazin (düşük dozda)
- Prednizolon (plasentadan geçişi düşük)
Yeni Tedavi Umutları
- CAR-T Hücre Tedavisi: Hedefe yönelik bağışıklık modülasyonu
- Mikrobiyota Düzenleme: Probiyotiklerle bağırsak florası desteği
- Nanoteknoloji: İlaçların ekleme direkt ulaşımı
Hastalığın seyri kişiye göre değişir. Erken tanı ve agresif tedavi ile remisyon (hastalık aktivitesinin durması) sağlanabilir. Şikayetleri olanların vakit kaybetmeden romatoloji uzmanına başvurması kritik önem taşır.
