İdrar yolu kanseri, böbrekler, mesane, üreterler ve üretradan oluşan idrar sistemini etkileyen önemli bir onkolojik durumdur. Bu kanser türleri arasında mesane kanseri en yaygın olanıdır. Sigara kullanımı, kimyasal maruziyet ve kronik enfeksiyonlar başlıca risk faktörlerini oluşturur.
İdrar Yolu Kanseri Türleri
- Mesane Kanseri: İdrar yolu kanserlerinin %90’ını oluşturur. Geçmeyen idrarda kan (hematüri) en erken belirtisidir.
- Böbrek Kanseri: Renal hücreli karsinom en sık görülen alt tiptir. Yan ağrısı ve kilo kaybı ile kendini gösterir.
- Üreter ve Üretra Kanseri: Nadir görülür. İdrar akışında değişiklikler ve tekrarlayan enfeksiyonlarla ilişkilidir.
Belirtiler ve Erken Uyarı İşaretleri
- İdrarda ağrısız kan görülmesi (hematüri)
- Sık idrara çıkma veya acil idrar hissi
- İdrar yaparken yanma hissi
- Bel veya kasık bölgesinde sürekli ağrı
- Açıklanamayan kilo kaybı ve gece terlemeleri
Teşhis Yöntemleri
Tanı süreci çok yönlüdür:
- İdrar Sitolojisi: İdrarda anormal hücrelerin mikroskopla incelenmesi.
- Sistoskopi: Mesane içinin kameralı cihazla görüntülenmesi.
- Görüntüleme: BT ürografi ve MR ile tümörün yeri ve boyutu değerlendirilir.
- Biyopsi: Şüpheli dokulardan örnek alınarak patolojik inceleme yapılması.
Tedavi Yaklaşımları
- Cerrahi: Mesane kanserinde transüretral rezeksiyon (TURBT), böbrek tümörlerinde nefrektomi.
- İntravezikal Tedavi: Mesane içine BCG veya kemoterapi uygulanması.
- Sistemik Tedaviler: İmmünoterapi (Pembrolizumab) ve hedefe yönelik ilaçlar (Sunitinib).
- Radyoterapi: Özellikle üretra kanserinde lokal kontrol için kullanılır.
Risk Faktörleri ve Korunma
- Sigara kullanımı (mesane kanseri riskini 4 kat artırır)
- Kimyasal maddelerle çalışma (boya, tekstil endüstrisi)
- Kronik mesane enfeksiyonları
- Aile öyküsü ve ileri yaş
- Korunma için sigaranın bırakılması, yeterli sıvı alımı ve mesleki maruziyetin azaltılması kritiktir.
Evreleme ve Prognoz
Evreleme tümörün yayılım derecesine göre yapılır:
- Evre 0-1: Sadece yüzeyel katmanlarda. 5 yıllık sağkalım %90 üzeri.
- Evre 2-3: Kas tabakasına invazyon. Sağkalım %50-60.
- Evre 4: Lenf nodu veya uzak metastaz. Sağkalım %15’in altında.
Takip ve Rehabilitasyon
Tedavi sonrası düzenli sistoskopi ve görüntüleme ile nüks kontrolü şarttır. Mesane çıkarılan hastalarda üriner diversiyon (ileal loop) veya neobladder oluşturulur. İdrar kaçırma sorunları için pelvik taban egzersizleri önerilir.
