Hormonlu Spiral Nedir?

Hormonlu spiral, uzun vadeli doğum kontrolü sağlamak veya yoğun adet dönemlerini tedavi etmek için kullanılan rahim içi araçtır.

Hormonlu spiral veya diğer adıyla mirena, uzun vadede doğum kontrolü sağlamak veya yoğun adet dönemlerini tedavi etmek için kullanılan rahim içi hormonal bir araç veya RİA (spiral)’dır. Rahim içine yerleştirilen bu cihaz, uterusa yerleştirilen bir tür progestin hormonu salgılayan T şeklinde 2-3 cm uzunluğunda plastik bir çerçevedir. Mirena RİA'lar, spermin bir yumurtayı döllemesini engelleyen rahim ağzındaki mukusu kalınlaştırarak ve adet kanamasını bastıran rahim zarını incelterek hamileliği önlemeye çalışır. Ayrıca gebeliği önleyen bir tür hormon olan levonorgestrel içerir.

Bu rahim içi cihaz; FDA (ABD Gıda ve İlaç Dairesi) tarafından 2000 yılının Aralık ayında doğum kontrol yöntemi için, 2009 yılında ise yoğun adet dönemlerinin tedavisi için onaylanmıştır. Adet dönemini ağır geçen kadınların, mirena spiral takıldıktan üç ay sonra adet kanamalarında yüzde 62 ila yüzde 94 azalma görülmüştür.

Hormonlu Spiral Nasıl Çalışır?

Hormonlu spiral ile doğum kontrolü, levonorgestrel hormonunun serbest bırakılması ile sağlanmaktadır. Bu hormon rahim zarını inceltir ve rahim ağzındaki mukusu kalınlaştırır. Sonuç olarak, bu şekilde sperm rahim içinde hareket etmekte ve hayatta kalmakta zorlanır, dolayısıyla hamilelik önlenmiş olur. Rahim zarının incelmesi de adet kanamasını azaltabilir veya durdurabilir. Bu doğum kontrol cihazının etkinliği ürettiği firma tarafından % 99 civarı gösterilirken, ABD Gıda ve İlaç Dairesi olan FDA, bu cihazın kullanım ömrünü 5 yıl olarak onaylamıştır.

Bununla beraber hormonlu spiral fiyatı ülkeden ülkeye veya bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir. Ayrıca hangi türden ve markadan bir spiral takıldığı, bu prosedürün devlet tarafından mı, yoksa özel mi yapılacağı, uygulama yaptırılacak olan klinik veya doktorun fiyat politikaları fiyatının belirlenmesinde önemli bir etmendir. Bu spiralin fiyatı geleneksel bir uygulama olan bakır spiral fiyatının 3 ila 4 katı daha yüksektir.

Hormonlu Spiral Nasıl Takılır?

Bu cihazın takılması için adet başlangıcından sonra en az yedi gün beklenmesi gerekirken bazı durumlarda adet anında da takılması tercih edilebilir. Bunun yanında yeni doğum ve düşük yapmış veya kürtaj yaptırmış kişilerin en az altı hafta beklemeleri gerekir. Ve istenildiği zaman hormonlu spiral kullananlar bir doktor veya sağlık kuruluşuna müracaat ederek bu spirali pratik olarak çıkarttırabilirler. Bununla birlikte çıkarıldığı bir yıl içinde hamile kalanların oranı 10 kadından sekiz gibidir.

Doğum kontrol yöntemi ya da ağır geçen adet dönemlerini yönetmek için spiral taktırmak isteyenlerin bu operasyon hakkında bilgi sahibi olmaları gerekir. Çünkü bilgilenilmesi, bir operasyonun yaratacağı endişe ve kaygılardan kurtulmalarına yardımcı olurken, daha bilinçli bir kullanım imkânı sunar ve bazı risklerin azaltılmasına yardımcı olur. Spiral taktırırken yapılacak hazırlıklar, takılma esnasında ve sonrasındaki dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

Hormonlu spiral hazırlık aşaması

Öncelikle spiral yerleştirilmeden önce kişinin genel sağlık durumu gözden geçirilerek, pelvik (dişi üreme organları ile vajinanın bulunduğu bölge) muayenesi yapılır. Ayrıca kişinin kesin hamile olmadığına dair hamilelik testi istenebilir. Hormonlu spiral takılması için bir hazırlık yapmaya gerek kalmadan, vajinal yolla veya sezaryen ile doğum yaptıktan hemen sonra da takılabilir. Her ne kadar vajinal doğumdan hemen sonra yerleştirilmesi vücut tarafından bu cihazın ret edilme riskini artırsa da bazı kişiler tarafından uygulanması istenmektedir.

Bunun dışında regl dönemi başlangıcından itibaren yedi günden daha fazla süre geçilerek spiral takıldıysa, bir hafta süreyle doğum kontrol hapı kullanılması tavsiye edilmektedir. Ayrıca yerleştirilecek olan spiralle olası bir etkileşim yaratabileceği için kullanılan tüm ilaçlar veya alınan takviyeler işlem öncesi sağlık uzmanına bildirilmelidir. Çünkü bazı etkileşimler kişinin sağlığına ciddi zararlar verebilir.

Hormonlu spiral yerleştirilme aşaması

Mirena spiral takılırken vajinaya bir spekulum (genellikle metalden yapılmış vajinal duvarları açmak için kullanılan bir cihaz) yerleştirilerek, vajina ve rahim ağzı önce antiseptik bir solüsyonla temizlenir. Rahim ağzı kanalı ve uterus boşluğu hizalanarak, rahim boşluğunun derinliğini ölçen özel aletler kullanılarak ölçüm yapılabilir. Ardından, spiralin yatay olan kolları katlanır ve bir uygulayıcı tüp (aplikatör) içine yerleştirilir. Bu tüp dikkatlice rahime yerleştirilir ve aplikatör tüp çıkarıldığında spiral rahimde kalır. Sonrasında mirena'nın ipleri vajinadan çok fazla çıkmayacak şekilde kesilir. Bu cihazı yerleştirme sırasında, kramp, baş dönmesi, bayılma veya kalp atış hızı normalden daha düşük olması gibi durumlar yaşanabilir.

Hormonlu spiral takıldıktan sonra

Spiral takıldıktan sonra ayda bir, iplerinin rahim ağzınızdan dışarı çıkıp çıkmadığı kontrol edilmelidir. Ve özellikle bu ipleri çekmemeye dikkat etmek gerekir. Mirena yerleştirildikten yaklaşık bir ay sonra, yapılacak kontrolde takılan hormonlu spiralin hareket edip etmediği, bir enfeksiyon belirtisi veya semptom olup olmadığının kontrol edilmesi için yeniden muayene edilmesi gerekir. Mirena'yı kullanırken, aşağıdaki durumlar derhal sağlık uzmanına bildirilmelidir:

  • Hamile olabileceğinden şüpheleniliyorsa
  • Alışılmadık derecede ağır ve sürekli bir vajinal kanama varsa
  • Cinsel ilişki sırasında karın ağrısı veya ağrı varsa
  • Açıklanamayan ateş varsa
  • Olağandışı veya kötü kokulu vajinal akıntı, lezyon veya yaralar varsa
  • Çok şiddetli baş ağrısı veya migren atakları oluştuysa
  • Ciltte veya gözlerde solukluk varsa
  • Cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon söz konusu ise
  • Takılan spiralin ipleri hissedilmiyor veya aniden ipler daha uzun görünmeye başladıysa

Ayrıca takılan hormonal spiralin artık yerinde olmadığı düşünülüyorsa, derhal bir uzmana başvurulması önemlidir. Çünkü eğer yeri değiştiyse tekrar yerleştirilmesi veya gerekirse çıkarılması gerekebilir.

Hormonlu Spiral Nasıl Çıkartılır?

Mirena beş yıla kadar yerinde kalabilirken çıkarmak için, müracaat edilen sağlık kuruluşundaki ilgi kişi tarafından forseps (cisimleri tutmaya yarayan alet) ile spiralin iplerinden tutularak yavaşça çekilir. Fakat rahimden çekme işlemi yapılmadan önce spiralin kolları yukarı doğru katlanır. Çıkarma sırasında hafif kanama ve kramplar yaygındır. Nadiren de olsa çıkarma işlemi daha zorlu bir süreç olabilir.

Hormonlu Spiral Yan Etkileri ve Komplikasyonları 

Hormonlu spiral yan etkileri tüm kadınlarda aynı değildir. Bazı kadınlar spiralin takılma sırasında ve sonrasında birkaç gün ağrı hissedebilirken, bazıları sadece takılma anında küçük bir rahatsızlık veya kramp yaşarlar. Mirena'nın yan etkileri ve komplikasyonları şu şekilde sıralanabilir:

  • Perforasyon (rahmin delinmesi)
  • Spiralin kayması
  • Yumurtalık kistleri
  • Ektopik gebelik dahil beklenmedik gebelik
  • Düşük veya erken doğum
  • Meme kanseri
  • Pelvik inflamatuar hastalık (üst üreme organlarındaki enfeksiyonlar) veya sepsis (bağışıklık sisteminin verdiği yoğun tepki sonucu organların zarar görmesi) dâhil diğer şiddetli pelvik enfeksiyonlar
  • İntrakraniyal hipertansiyon (beyin omurilik sıvısı basınç düşüklüğü ile karakterize baş ağrısı) veya psödotümör serebri (görme kaybına neden olabilecek kafa içindeki açıklanamayan basınç)

Ayrıca hormonlu spiral çıkarıldıktan sonra, hormon seviyelerindeki ani değişiklik birtakım semptomlara neden olabilir. Bunlar arasında duygudurum dalgalanmaları, göğüs hassasiyeti, mide bulantısı, üzüntü, depresyon ve grip benzeri semptomlar bulunur.

Hormonlu Spiral Kimlere Takılamaz?

Aşağıdaki sağlık koşullarına sahip kişilerin spiral taktırması önerilmemektedir, çünkü ciddi olumsuz sonuçlar doğurabilir:

  • Rahim anormallikleri (miyomlar dâhil) varsa
  • Pelvik inflamatuvar (üst üreme organlarındaki enfeksiyonlar) hastalık öyküsü bulunuyorsa
  • Doğum sonrası endometriozis(çikolata kisti) veya yakın zamanda enfekte olunmuşsa
  • Anormal Pap smear testi sonuçları varsa
  • Genital kanama(vajinal kanama)yaşıyorsa
  • Vajinal, servikal veya genital enfeksiyonları bulunuyorsa
  • Karaciğer hastalığı veya tümör varsa
  • Meme kanserine sahipse
  • Spiral veya bileşenlerinden herhangi birine karşı bilinen aşırı duyarlılıkları oluyorsa

Bu gibi durumlarda alternatif doğum kontrol yöntemleri tercih edilmelidir.

Hormonlu Spiral Taktırmanın Avantaj ve Dezavantajları

Her uygulamada olduğu gibi hormonlu spiral taktırmanın avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Bu konularda bilgi sahibi olmak, seçim yaparken doğru seçimi yapmayı sağlamada önemlidir.

Hormonlu spiral’in avantajları 

  • Yüzde 99 etkili olan bir doğum kontrol yöntemidir.
  • Türüne göre 5-10 yıl gebe kalmayı önler.
  • Hormonlu spiral takıldığında hemen etkili olur.
  • Çoğu kadın tarafından kullanılabilir bir doğum kontrol yöntemidir
  • Akne, baş ağrısı veya göğüs hassasiyeti gibi hormonal yan etkileri yoktur.
  • Cinsel yaşamı kesintiye uğratmaz.
  • Kullanımı emzirenler için güvenlidir.
  • Çıkarılır çıkarılmaz hamile kalmak mümkündür.
  • Diğer ilaçlardan genellikle etkilenmez.
  • Kişiye kilo aldıracağına, rahim ağzı kanseri, rahim kanseri  veya yumurtalık kanseri riskini artıracağına dair hiçbir kanıt yoktur.
  • Doğum kontrol haplarında olduğu gibi alınmasının unutulması gibi bir endişesi yoktur.
  • Diğer bazı doğum kontrol yöntemlerinden daha düşük dozda hormon içerir.
  • Adet görmek istemeyen veya aşırı kanama yaşayan kadınlarda adet akışını azaltır veya durdurur.

Hormonlu spiral’in dezavantajları:

Her ne kadar mirena etkili bir doğum kontrol yöntemi olsa da takmadan önce dikkate alınması gereken hormonlu spiral zararları vardır;

  • Adet dönemlerini daha ağır, daha uzun veya daha ağrılı hale getirebilir, ancak bu birkaç ay sonra düzelebilir.
  • Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamadığından ilişki sırasında prezervatif kullanılması gerekebilir.
  • Spiral takılıyken enfeksiyon kapıldığında, tedavi edilmezse pelvik enfeksiyona yol açabilir.
  • Spiral kullanmayı bırakan çoğu kadın bunu vajinal kanama ve ağrı nedeniyle yapmaktadır, ancak bu yan etkiler nadirdir.
  • Yumurtalık kistlerine neden olabilir.
  • Cihazın yerleştirilmesi perforasyona (delinmeye) neden olabilir.
  • Spiralin kayması, düşmesi durumunda hamilelik riski yaşanabilir.
Makaleyi faydalı buldun mu?
1
1
Makeleyi Paylaşın

Hormonlu Spiral ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Hormonlu spiral kilo aldırır mı?

Hormonlu spiral takılmasının kişiye kilo aldırdığına dair hiçbir bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Özellikle 40-45 yaşlardan sonra kadının doğurganlık seviyesi düşer ve metabolizması yavaşlar. Bu nedenlerden dolayı alınan kiloların nedeni hormonlu spiral olduğu düşünülebilir.

Dr. Berna Babacan

Hormonlu spiral takıldıktan sonra kanama olur mu?

Hormonlu spiral takıldıktan sonra kanama durumu kişiden kişiye değişebilir. Fakat ilk 3-6 ay arası görülen lekelenme tarzı kanamalar normal kabul edilir ve sonraki süreçte giderek azalmaktadır. Genellikle bir müddet sonrada tamamen kesilmektedir. Yaşanan bu şekilde kanamaların bir sakıncası yoktur. Ancak sürekli ve yoğun kanamalarda acilen doktora müracaat edilmesi tavsiye edilmektedir.

Dr. Berna Babacan

Hormonlu spiral takıldıktan sonra cinsel ilişkiye ne zaman girilebilir?

Hormonlu spiral takıldıktan sonra cinsel ilişkiye başlama süresi her ne kadar kadından kadına değişse de belirli bir süre cinsel ilişkiye ara verilmesi tavsiye edilmektedir. Bunun yanında bazı çevrelerde hormonlu spiral takıldıktan sonra cinsel ilişki konusunda kadının isteksizlik yaşadığı yönünde söylentiler bulunmaktadır. Fakat bunların hiçbir bilimsel kanıtı yoktur ve asılsızdır.

Dr. Berna Babacan

Mirena spiral devlet ödüyor mu?

Spiral takımında rutin prosedür olan bakır uçlu spiral takımı gerekli görüldüğü taktirde devlet tarafından karşılanmaktadır. Bunun yanında hormonlu spiralin takım işlemi ücretsiz yapılır fakat spiral alımı kişiye aittir.

Dr. Berna Babacan

Hormonlu spiral ile hamile kalınır mı?

Hormonlu spiral yerleştirme işleminden sonra cihazın düşmesi veya kayması gibi bazı olumsuz durumlar söz konusu olabilir. Bu durumda takılan cihaz etkisini kaybeder ve gebe kalma riski oluşabilir. İşte bu gibi durumlarda bu cihaz kişinin hamile kalmasını engelleyemez. Ayrıca bu doğum kontrol yönteminin her ne kadar güvenilirliği % 99 olarak ifade edilse de kalan % 1’lik hamile kalma riski her zaman gerçekleşebileceği de göz önünde tutulmalıdır.

Dr. Berna Babacan

Hormonlu spiral adet keser mi?

Hormonlu spiralin geleneksel uygulanan bakır spiralle karıştırılmaması gerekir. Bunun koruyuculuğu % 99 hatta % 99,8 olarak gösterilmektedir ve ağır adet dönemi olan kadınlarda kullanımı adet kanamalarını azaltmaktadır.

Dr. Berna Babacan

Hormonlu spiral çıkarıldıktan sonra ne zaman adet olunur?

Hormonlu spiral çıkarıldıktan sonra adet görülme süresi kişiden kişiye değişebilir. Ancak nadir de olsa kişi durumuna göre hiç adet görmeyebilir. Eğer spiral çıkarıldıktan sonra 6 hafta boyunca adet görülmediyse ve hamile kalındığına dair bazı belirtiler görülüyorsa en kısa zamanda hamilelik testi yaptırılmalıdır. Bununla beraber spiralin çıkarılmasından bir yıl sonra hamile kalan kadınların oranının % 80 olduğu göz ardı edilmemelidir.

Dr. Berna Babacan

Hormonlu spiral kanser yapar mı?

Rahimde lokal (bölgesel) bir etkiye sahip olan hormonlu spiral, hormon dengelerini etkilemeyen güvenilir bir doğum kontrol yöntemidir. Her ne kadar adet kanamasını artırdığı durumlarda kansızlık veya rahim enfeksiyonlarına neden olsa da, kanser hastalığı ile ilişkisine dair hiçbir bilimsel kanıt bulunmamaktadır.

Dr. Berna Babacan

Doğum yaptıktan hemen sonra hormonlu spiral kullanılabilir mi?

Hormonlu spiraller genellikle doğumdan 4 hafta sonra (vajinal veya sezaryen) takılabilir. Doğumdan 3 hafta (21 gün) sonra spiral takılıncaya kadar alternatif bir doğum kontrol yöntemi ile korunma tavsiye edilmektedir. Bazı durumlarda, doğumdan sonraki 48 saat içinde veya doğumdan hemen sonra takılabilirken emzirirken kullanmak güvenlidir ve süt üretimini etkilemez.

Dr. Berna Babacan

HIV pozitif olanlar hormonlu spiral kullanabilir mi?

HIV pozitif olanlar dâhil pek çok kadın, güvenli bir şekilde hormonlu spiral kullanabilirler. Bunun yanında ergenlik çağında olan gençler içinde güvenilir bir doğum kontrol yöntemi olarak gösterilmektedir. Sadece rahim anormallikleri, meme kanseri, karaciğer kisti gibi sağlık problemleri olanların hormonlu spiral kullanmaması önerilmektedir.

Dr. Berna Babacan

Hormonal spiral çeşitleri nelerdir?

Günümüzde farklı markaların hormonal spiral çeşidi bulunmaktadır. Bu farklı markaların hepsinde kullanılan hormon aynı türdendir. Sadece birbirlerinden tek farkları kullanım sürelerindeki uzunluk veya kısalıktır.

Dr. Berna Babacan