Hızlı Antijen Testi Nedir?
Hızlı antijen testi, insan nazofarenksinde yer alan spesifik SARS-CoV-2 antijenlerinin analiz edilmesi amacıyla uygulanan, kimyasal reaktifler olarak antikorları kullanan hızlı bir testtir.
Hızlı antijen testi, insan nazofarenksinde (burun ile boğazın birleştiği bölüm) yer alan spesifik SARS-CoV-2 antijenlerinin analiz edilmesi amacıyla uygulanan, kimyasal reaktifler olarak antikorları kullanan hızlı bir testtir. SARS-CoV-2 virüsü antijeninin tespit edilebilmesini sağlayan bu test, COVID-19'a maruz kaldığını düşünen bireyler için laboratuvar şartlarında veya hasta başı olarak kullanım imkanı sunar.
Hızlı Antijen Testi Nasıl Yapılır?
Hızlı antijen testlerinin her birisi, farklı özellikte ve farklı içeriklere sahiptir. Fakat genellikle sürüntü örneğinin vücuttan alınarak incelenmesi mantığına dayanır. Sürüntü, boğaz (orofarenks) ve burundan (nazal) alınan doku örneğidir.
- Hızlı antijen testi içeriğinde bulunan swab (sürüntü çubuğu), ağız yolundan boğazın arka bölümüne kadar itilir ve buradan sürüntü örneği alınır.
- Ardından aynı sürüntü çubuğu, burun deliğinden sokulmak suretiyle derinlere kadar itilir.
- Sürüntü çubuğu burun deliğinden döndürülerek çıkarılır.
- Ekstraksiyon tamponu ile sürüntü örneği karıştırılır. Bazı test kitlerinde ekstraksiyon yerine farklı bir materyal bulunabilmektedir.
- Test kitinde pozitif veya negatif gösterge çubuğu yanındaki bölüme karıştırılan örnek temas ettirilir.
- Hızlı antijen testinin markasına ve modeline göre 15 dakika ila 30 dakika arasında sonuç gösterilmektedir.
Hızlı Antijen Testlerinin Avantajları
Hızlı antijen testleri, PCR testi gibi hastane şartlarında uygulanan testlere göre çok daha geniş bir kullanım alanına sahiptir. Hasta başı diye tabir edilen, ev ortamında veya dış ortamda herhangi bir şartta uygulanabilen bir test olması, hızlı antijen testinin en avantajlı özelliğidir. Ayrıca şu avantajlarından bahsedilebilir:
- Eğitim gerektirmez. Herkes tarafından kolaylıkla uygulanabilir.
- Test kiti içeriğinde bulunan ekipmanların haricinde, farklı bir materyal gerektirmez.
- Dahili prosedürlerin takip edilmesi ile en geç 30 dakikada net sonuçlar alınabilmektedir.
- Hastanede şartlarında, kalabalık ortamlarda sıra beklemeden, ihtiyaç duyulan herhangi bir zamanda kullanılabilir.
- Laboratuvar testlerine erişilmekte güçlük çekildiğinde, teste erişim imkanı sunar.
- Testte bulunan sürüntü çubuğu ile örnek alındıktan sonra, istenildiği takdirde bu örnek hızlı antijen testinin haricinde farklı laboratuvar incelemeleri yapılmak üzere de gönderilebilir.
- SARS-CoV-2 virüsü, solunum yolunda yüksek sayıda mevcut olduğundan ve hızlı antijen testlerinde numune burun ve boğazdan alındığından, enfeksiyonu tanımlamak için alınan bu sürüntü örnekleri ile verimli sonuçlar elde edilebilmektedir.
- Testin uygulanması için herhangi bir yaş sınırı yoktur. COVID-19 şüphesi olan veya olmayan herkes tarafından kullanılabilir.
- Kişinin SARS-CoV-2 ile enfekte olup olmadığının tespit edilmesi için kalitatif bir sonuç veren hızlı antijen testleri, alınan sonuca göre karantinanın gerekli olup olmadığının tespit edilmesine de katkı sağlar. Böylelikle virüsün yayılma miktarının azalmasında etkilidir.
SARS-CoV-2 Hızlı Antijen Testi Neyi Tespit Eder?
COVID-19 için üretilen antikor testleri, enfekte olmuş ve ardından da iyileşme göstermiş kişilerin kanlarında, mevcut olan virüse karşı gelişen antikorların tespit edilmesini sağlar. Ayrıca enfekte olmuş fakat herhangi bir belirti ile karşılaşmamış kişilerin saptanmasına da yardımcı olur.
Hızlı antijen testleri, çeşitli analiz teknikleri ile farklı antikor çeşitlerini analiz edebilmektedir. IgM ve IgG; bu antikorlardan Covid-19 ile ilişkili olanlarıdır.
- IgM antikoru, erken evre antikoru olarak da bilinir ve kişinin Covid-19'a yakın zamanda yakalandığını gösterir. Koruyucu antikorlar sınıfına girmez ve genellikle virüs vücuda girdikten sonra 7. günden itibaren tespit edilebilir. IgM antikoru genellikle vücuda girdikten 7 gün sonra kaybolmaktadır.
- IgG antikoru ise geç cevap antikoru olarak tanımlanır. Adından da anlaşılacağı üzere Covid-19 virüsü vücuda girdikten sonra geç dönemde ortaya çıkar. Hızlı antijen testlerinde IgG antikorunun tespit edilmesi durumu, bağışıklık sisteminin ilgili virüse karşı savunmaya geçtiğinin de bir göstergesidir. Bugüne dek yapılan çalışmalar, Covid-19 enfeksiyonuna maruz kalan kişilerde 14. günden itibaren IgG antikorunun kanda görüldüğünü ortaya koymaktadır. Ayrıca vücudun virüse karşı uzun süreli bağışıklık oluşturduğunun da bir göstergesidir.
Hızlı Antijen Testleri ile Hastane Şartlarında Yapılan PCR Testlerinin Farkları
- Covid-19 hastalığı ile ilgili hastane şartlarında yapılan laboratuvar testleri (PCR testi), direkt olarak virüsün vücuttaki varlığını ve vücudun bu virüse karşı geliştirdiği antikorları tespit edebilmek amacıyla gerçekleştirilir.
- Hızlı antijen testleri ise vücudun virüse karşı geliştirdiği durumu tespit edebilmek amacıyla yapılır. Virüse karşı vücudun verdiği cevaba serolojik antikor denir.
- PCR testlerinin sonuçları en az 3-4 saat sonra (çoğu zaman 24 saat içerisinde) açıklanabiliyorken, hızlı antijen testleri 15 dakika ila 30 dakika arasında sonuçlanabilmektedir.
- PCR testleri, hastane şartlarında sağlık çalışanları tarafından sürüntü örneği alınarak yapılır ve ardından alınan örnek laboratuvara incelenmek üzere gönderilir. Hızlı antijen testlerinde ise kişi kendi başına sürüntü örneğini alır ve test kiti içeriğinde bulunan ekipmanlar yardımıyla test sonucunu öğrenebilir.
- PCR testlerinde çıkan analiz sonuçları tanı için yeterli bir kriterdir. Fakat hızlı antijen testleri tanı için resmi bir kaynak değildir.
Hızlı Antijen Testi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Hangi durumlarda hızlı antijen testlerinin kullanımı önerilir?
Covid-19 şüphesi olan her birey için hızlı antijen testleri kullanılabilir. Ayrıca klinik bulgulara rağmen hastanede yapılan PCR testi negatif olarak değerlendirilen bireylerde tanıyı destekleyici bir kriter olarak uygulanabilir. Sağlık çalışanları gibi yüksek riskli grupta yer alan kişilerde, iş hayatı düzeninin planlanmasında önerilmektedir. Kronik rahatsızlığı olan kişiler için belirli aralıklarla hasta başı uygulama olarak kullanılması önerileceği gibi; hastaneye gidip PCR testi yaptırmak için yeterli zamanı olmayanlar için hızlı sonuç vermesi nedeniyle tercih edilebilir.
Hızlı antijen testlerinin sonuçları güvenli midir?
Hızlı antijen testi üreticilerinin, testlerin güvenilirliği konusunda verdiği rakamlar incelendiğinde %85 ila %90 gibi hassasiyet oranlarından bahsedildiği görülmektedir. Fakat sağlık kuruluşları, hastanede uygulanan PCR testlerinin güvenilirliğinin, hızlı tanı testlerine göre daha yüksek olduğunu belirtmektedir. Covid-19 belirtisi bulunan kişilerin uyguladığı hızlı tanı testleri, sonucu negatif olarak değerlendirse de ek olarak PCR testlerinin yapılması hatta tomografi çekilerek daha detaylı incelenmesi önerilmektedir.
Hızlı antijen testleri hangi durumlarda yanlış sonuç verebilir?
Hızlı tanı kitlerinde hassasiyet oranları %85-90 düzeyindedir. Fakat bu oranlara, testlerin prosedürlere uygun şekilde gerçekleştirilmesi sonucu ulaşılabilmektedir. Belirtildiği şekilde gerçekleştirilmeyen numune alımları, hastadan kalitesiz örnek alımı, enfeksiyonun erken dönemde veya geç döneminde örnek alımı ve alınan örneklerin belirtildiği şekilde işlenmemesi gibi faktörlerden dolayı; test yanlış sonucu verebilmektedir.
Hızlı tanı kitlerinde IgM ve IgG sonuçları neyi ifade eder?
Eğer tanı kitleri IgM ve IgG antikorlarının her ikisini de negatif olarak belirtmişse, kişinin virüsle hiç karşılaşmadığı veya karşılaştığı; fakat vücudun bağışıklık oluşturmadığı anlamına gelmektedir. Her iki antikor da pozitifse, aktif olarak kişinin Covid-19 enfeksiyonuna sahip olunduğunu göstermektedir. IgM pozitif ve IgG negatif ise enfeksiyonun 5. ila 10. günler arasında, akut veya aktif fazlı olunduğu anlamına gelmektedir. IgM negatif ve IgG pozitif ise geçirilmiş bir enfeksiyon olduğunu ifade etmektedir.
Hızlı antijen testi tanı için tek başına yeterli midir?
Hızlı antijen testi, PCR testi ve klinik değerlendirme ile birlikte Covid enfeksiyonu tanısına yardımcı olmak için uygulanabilir. Fakat Covid-19 hızlı antijen testleri tek başına tanı için yeterli bir kriter değildir. Yukarıda bahsedilen IgG antikorları, geçmişte enfekte olup da iyileşen ve yüksek ihtimalle vücudu virüse karşı bağışıklık kazanmış bireylerin tespit edilmesine olanak sunar. Fakat ilerleyen süreçte, SARS-CoV-2 enfeksiyonu karşısında kesin olarak koruyucu bağışıklık kazanılıp kazanılmadığı öne sürülememektedir.