Hipotansiyon, kan basıncının normal kabul edilen değerlerin altına düşmesi durumudur. Genellikle 90/60 mmHg’nin altındaki ölçümler hipotansiyon olarak değerlendirilir. Bu durum geçici olabileceği gibi altta yatan ciddi sağlık sorunlarının işareti de olabilir.
Hipotansiyon Türleri
- Ortostatik Hipotansiyon: Ani ayağa kalkışlarda baş dönmesi ve göz kararmasıyla karakterizedir. Yaşlılarda sık görülür ve dehidrasyon veya nörolojik hastalıklarla ilişkili olabilir.
- Postprandiyal Hipotansiyon: Yemek sonrası sindirim için kanın mideye yönelmesiyle beyne giden kan akımının azalması sonucu oluşur.
- Şok Hipotansiyonu: Kanama, ciddi enfeksiyon veya alerjik reaksiyonlar gibi hayatı tehdit eden durumlarda organ perfüzyonunun bozulmasıdır.
Belirtiler ve İşaretler
Hipotansiyonun en yaygın belirtileri arasında sersemlik hissi, bulanık görme ve konsantrasyon güçlüğü yer alır. Özellikle uzun süre ayakta durma sonrası artan baş dönmesi tipiktir. Bazı hastalarda soğuk terleme, hızlı nefes alıp verme ve deride solukluk gibi semptomlar görülebilir. Şiddetli vakalarda bayılma atakları yaşanabilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Dehidrasyon: Yetersiz sıvı alımı veya aşırı terleme.
- Kardiyak Sorunlar: Kalp kapak problemleri, bradikardi veya kalp yetmezliği.
- Endokrin Bozukluklar: Addison hastalığı, hipotiroidi veya hipoglisemi.
- İlaç Yan Etkileri: Diüretikler, alfa blokerler veya Parkinson ilaçları.
- Nörolojik Hastalıklar: Parkinson veya multisistem atrofi.
Teşhis Süreci
Hipotansiyon tanısında detaylı hasta öyküsü ve fizik muayene ilk adımdır. Tilt masa testi ortostatik hipotansiyonun değerlendirilmesinde altın standarttır. EKG, ekokardiyografi ve kan testleri (elektrolit paneli, kortizol seviyeleri) altta yatan nedenleri belirlemek için kullanılır. 24 saatlik holter takibi aritmi şüphesinde önemlidir.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene yönelik planlanır:
- Ortostatik Hipotansiyon: Yavaş pozisyon değişimi, kompresyon çorapları ve tuz alımının artırılması.
- İlaç Tedavileri: Fludrokortizon (sıvı tutulumunu artırır) veya midodrin (damar daraltıcı).
- Acil Müdahaleler: Şok durumunda intravenöz sıvı resüsitasyonu ve vazopresör ilaçlar.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Yeterli sıvı alımı (günde 2-3 litre), küçük porsiyonlu sık öğünler ve kafeinli içecekler.
Önleme Stratejileri
- Bacak bacak üstüne atmaktan kaçınmak.
- Sıcak ortamlarda uzun süre kalmamak.
- Alkol tüketimini sınırlandırmak.
- Düzenli hafif-orta şiddette egzersiz (yüzme, yoga).
- Tuz alımının doktor kontrolünde artırılması.
Hangi Durumlarda Acil Başvurulmalı?
Bilinç kaybı, göğüs ağrısı, nefes darlığı veya şiddetli baş ağrısı eşlik eden hipotansiyon ataklarında acil tıbbi yardım gerekir. Özellikle kanama, travma veya ciddi alerji öyküsü olan hastalarda zaman kaybedilmemelidir.
Komplikasyonlar
Uzun süreli tedavi edilmeyen hipotansiyon, böbrek yetmezliği, kalp hasarı ve nörolojik defisitlere yol açabilir. Yaşlılarda düşme riski artışı kırık ve travmalara neden olur.
