Hipertrikoz

Hipertrikoz Nedir?

Kıl folikülleri (kıl kökleri) vücutta dudak, avuç içi ve ayak tabanı dışında her yerde bulunabilir. Bu kıl folikülleri vücutta salgılanan androjen adlı kıl yapısının gelişimini sağlayan hormon tarafından kontrol edilir. Androjene duyarlı olan bölgelerde kıl gelişimi olurken; androjene duyarsız bölgelerde kıl gelişimi olmaz. 

Hipertrikoz androjenden bağımsız olarak vücudun herhangi bir bölgesinde kıl gelişiminin gerçekleşmesidir. Hastalarda androjene duyarsız bölgeler olan yanak, alın, çene, boyun ve göğüste kıllanmanın fazla olması dolayısıyla halk arasında kurt adam hastalığı olarak da adlandırılır. Hipertrikoz toplumda 10 milyonda 1 kişide görülen oldukça nadir bir hastalıktır. Hastalar çoğunlukla yetişkin çağa gelmeden tanı alır. 

Hipertrikoz hirsutizm ile sıklıkla karışan bir terimdir. Hirsutizm; kadınlarda androjen seviyesinin aşırı artışına bağlı androjene duyarlı bölgelerde kılların çoğalması olarak adlandırılırken; hipertrikozda büyüyen kıllar androjenden bağımsızdır.

Hipertrikoz Tipleri Nelerdir?

Hipertrikoz; vücudun tamamına yakın bölgesinde(generalize) veya sadece belli bir bölgesinde(lokalize) görülmesine göre sınıflandırılmıştır. Ayrıca doğuştan gelen yada sonradan kazanılmış hipertrikoz durumlarına göre de alt dallara ayrılmıştır. Hipertrikoz tipleri;

1)Generalize Hipertrikoz: Generalize hipertrikoz kılların vücudun tamamına yakınına yayıldığı hipertrikoz tipidir. Konjenital(doğuştan gelen) yada edinsel(sonradan kazanılmış) tipleri vardır.

 • Konjenital Generalize Hipertrikoz: Konjenital hipertrikozda kıllar doğuştan gelişmiştir. Konjenital hipertrikoz lanuginoza ve konjenital hipertrikoz universalis adlı alt tipleri vardır.

Konjenital Hipertrikoz Lanuginoza’da bebeklerde doğuştan var olan ve sonradan dökülen lanugo adlı kıl yapılarının gelişimi söz konusu iken; Konjenital Hipertrikoz Universalis’te yetişkinlerde görülen terminal kıl adlı kıl yapılarının gelişimi söz konusudur. Bu tip hipertrikozlar pek çok doğumsal anomalilerle birlikte görülebilir.

  • Edinsel Generalize Hipertrikoz: Edinsel hipertrikoz doğuştan var olmayan; sonradan kazanılmış hipertrikoz tipidir. Bazı antibiyotik, diüretik(idrara çıkarıcı), antikonvülzan(nöbet geçirmeyi önleyici) gibi ilaçlara bağlı veya bazı serebral hastalık, geçirilmiş enfeksiyon, tiroid hastalıklarına bağlı oluşabilir.

  2)Lokalize Hipertrikoz: Lokalize Hipertrikoz generalize hipertrikozun aksine vücudun sadece belli bir bölgesinde yayılım gösteren kıl yapısından oluşur. Lokalize hipertrikozun da konjenital(doğuştan gelen) veya edinsel(sonradan kazanılmış) tipleri vardır.

  •Konjenital Lokalize Hipertrikoz: Doğuştan gelen vücudun sadece belli bir bölgesinde gelişen kıllardan oluşur. Çoğunlukla dirsekte ve kuyruk sokumu bölgesinde oluştuğu gibi kıl folikülünün  bulunduğu her yerde gelişebilir.

  •Edinsel Lokalize Hipertrikoz: Doğuştan var olmayan; sonradan kazanılmış ve sadece belli bir bölgede gelişen kıl yapılarından oluşur. Birçok kimyasal , damar bozuklukları ve enfeksiyonlara bağlı gelişebilir.

Hipertrikoz Belirtileri Nelerdir?

Hipertrikozun en belirgin özelliği yüzde, kollarda, bacakta, sırtta ve ayaklarda aşırı tüylenmedir. Bu tüyler sert yapıda, siyah renkli ve kalındırlar. 

Hipertrikoz pek çok doğumsal sendromik hastalıkla birliktelik gösterebildiği için; bu doğumsal sendromların belirtileri de hipertrikoza eşlik edebilir. Bu belirtiler;

• Hepatosplenomegali: Hastaların bazılarında karaciğer ve dalağın normalden daha büyük olduğu saptanabilir.
• Kaba Yüz Görünümü: Hastaların burun yapısı geniş ve yayvan, kaşların altında bulunan    kemikler ve çene kemikleri büyük, öne çıkıntılı haldedir.
• Hipoplazik Parmak ve Tırnaklar: Hastaların bazılarında parmak ve tırnak gelişimi bozuk olabilir.
• Doğumsal Makrozomi: Hastaların bazıları anne karnında iken fazla gelişir; boy ve kilosu normalin üzerinde tespit edilir.
• Kardiyomegali: Hastaların bazılarında kalp normalden daha büyük tespit edilebilir.
• Retinal Distrofi: Hastaların bazılarında gözün görme merkezi olan retinanın bozuklukları hipertrikoza eşlik edebilir.
• Mental Retardasyon: Hastaların bir kısmında zeka geriliği görülebilir. Bu duruma genellikle kısa boyun, normalden düşük seviyede bulunan kulaklar, birleşik kaş yapısı, çökük burun kökü, damak ve diş anormallikleri de eşlik eder.
• Hipoplazik Meme Başı: Hastaların bazılarında meme başı normalden daha küçük olabilir.
• Akromegali: Hastaların bir kısmında hipertrikoza ek olarak akromegali denen; kafa kemiklerinin, ellerin, ayakların, burnun, çenenin normalden daha büyük olduğu hastalık eşlik edebilir.
• Diyabet: Hastaların bir kısmında hipertrikoza eşlik eden diyabet (şeker hastalığı ) bulunabilir.
• Depresyon: Hipertrikoza sahip hastalar çoğunlukla toplumdan dışlanır ve alay konusu haline getirilir. Bu durum hastalarda depresyona ve içe kapanıklığa neden olur.

Hipertrikoz Nedenleri Nelerdir?

Konjenital (doğuştan gelen) hipertrikoz; DNA ve genlerdeki bozukluklardan kaynaklanır. Bu durum herhangi bir nedene bağlı olmadan oluşabileceği gibi; gebelik sırasında annenin maruz kaldığı radyasyon, kimyasal maddeler, teratojenik(bebek için hasar verici) ilaç kullanımı gibi nedenlere bağlı olarak da oluşabilir. Bu durumda DNA ve genlerin yapısı değişir ve androjene duyarsız olan bölgelerde kıl gelişimi gerçekleşir.

Edinsel(doğuştan var olmayan, sonradan gelişen) hipertrikoz; çoğunlukla dışarıdan alınan ilaçlara, tiroid  hastalıklarına yada enfeksiyonlara bağlı gelişir.

Hipertrikozun genetik bozukluğa bağlı olup olmadığının bilinmesi; bir sonraki gebeliğin planı için önemlidir. Genetik bozukluğun varlığının bilindiği ebeveynler gebeliği sonlandırabilir. Ayrıca sonradan kazanılmış(edinsel) hipertrikozun nedeninin bilinmesi tedavisi için(ilaca bağlı ise ilacın bırakılması, hastalığa bağlı ise hastalığın tedavi edilmesi) önemlidir.

Hipertrikoz Teşhisi

Hipertrikoz oldukça nadir (10 milyon kişide 1) görülen bir hastalık olduğu için tanı koyma araçları ve tedavisi oldukça sınırlı bir hastalıktır. Ancak dışarıdan bakıldığında direkt tanı konulabilecek bir hastalıktır. Bu bağlamda teşhis için kullanılan esas yöntem Anamnez ve Fizik Muayene yöntemidir. Anamnez hastanın hastalığı hakkındaki şikayetleri dile getirmesidir. Hastalar vücudunda artan kıl yapılarından şikayetçi olur. Hekim bunların ne zamandır var olduğunu, ailede başka kişide böyle bir rahatsızlığın olup olmadığını, kullandığı ilaçları ve ek hastalıkları sorgular.

Fizik muayenede hekim hastanın vücudundaki kıl dağılımını inceler. Özellikle bebeklik döneminde lanugo kıllarından ayırt etmek için kılı eliyle hafifçe çeker. Eğer kıl yapısı kopup hekimin eline gelirse bu kıl lanugo kıllarıdır ve bir süre sonra dökülecektir. Kopmazsa hipertrikoza bağlı oluşmuş kıllardır.

Konjenital hipertrikoz genetik bozukluğa bağlı oluşabildiği için hastalarda Genetik İncelemeler yapılabilir. Genetik incelemede anormallik saptanan hastalarda bir sonraki gebelik için bilgi verilir.

Hipertrikoz Tedavisi

Hipertrikoz oldukça nadir görülen bir hastalıktır. Şu an dünya üzerinde toplam 50 kişide hipertrikoz hastalığı bulunmaktadır. Bu yüzden hastalığın tedavisi oldukça sınırlıdır.

Hipertrikozun tedavisinde kullanılan yöntem lazer epilasyondur. Herhangi bir ilaç tedavisinin bu hastalıkta yeri yoktur. Lazer epilasyon lazer ışınlarının kullanılarak istenmeyen tüylerin kalıcı bir şekilde yok edilmesini sağlayan bir yöntemdir. 1 milisaniyede kıla ulaşan bu ışınlar kıl tarafından emilip kıl köküne ulaşır. Lazer enerjisiyle oluşan ısı kıl kökünü ısıtıp kılı tahrip eder.

Lazer epilasyon kişinin uygunluğuna göre genellikle 12 yaşından büyük herkese uygulanabilir. Kişiden kişiye değişiklik gösteren seans sayıları; hipertrikozda genellikle 20 seansa kadar uzar. Seans süreleri hipertrikozun lokalize ya da generalize olmasına göre değişiklik gösterir.

Lazer epilasyon sonrası epilasyon uygulanan bölgeye 24 saat sıcak su değmemelidir. Eğer kızarıklık ve şişme gibi semptomlar görülürse; o bölgeye buz uygulaması yapılabilir.

Edinsel(doğuştan olmayan, sonradan kazanılmış) hipertrikoz eğer bir ilaca bağlı(diüretik, antikonvülzan) oluşmuşsa bu ilaç kesilmeli, bir ek hastalığa(tiroid hastalıkları, enfeksiyon) bağlı oluşmuşsa bu hastalık tedavi edilmelidir. Ancak bilinmelidir ki bu ilaçların kesilmesi ya da hastalıkların tedavisi kılların dökülmesini sağlamaz, yalnızca yeni kıl yapılarının gelişimini önler.

Hipertrikoz Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Hipertrikoz hastalığının tedavi edilmezse bile herhangi bir komplikasyonu, hayati tehlikesi yoktur. Ancak hastalar dış görünüşlerinin farklılığından dolayı dışlanabilir ve alay konusu haline getirilebilir. Bu durumda hasta içe kapanık ve depresif bir hal alır. Bu yüzden bu hastalık tedavi edilmelidir.

Konjenital hipertrikozun genetik bozukluğa bağlı oluştuğunun tespit edilmesi; ailenin diğer doğacak çocuklar için temkinli davranması, gerekirse korunma yöntemlerini kullanmasını gerektirebilir. Hastalık genetik bozukluğa bağlı oluşuyor ise diğer çocuklarda da hipertrikozun oluşması aile için maddi ve manevi olarak kötü sonuçlar doğurur. 

Hipertrikoza Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Hipertrikozun tedavisinde kullanılan yöntem lazer epilasyon ile bu kıl yapılarının harabiyete uğratılmasıdır. Bunun dışında bir tedavi seçeceği yoktur. 

Hipertrikoza sahip hastaların toplumdan dışlanmaması ve alay konusu haline getirilmemesi hastanın ruhsal açıdan çöküşünün önlenmesinde önemlidir. 

Hipertrikoza sahip hastalar vücutlarında bulunan kılları jilet, tüy dökücü, ağda gibi geçici yöntemlerle almaya çalışmamalıdır. Bu durum kılların daha sert ve gür çıkmasından başka bir işe yaramamaktadır.

İlaca ya da hastalığa bağlı oluşan hipertrikozda; ilacın kesilmesi veya hastalığın tedavisi yeni oluşabilecek kılların önüne geçilmesini sağlar. 

Gebelikte Hipertrikoz 

Anne karnındaki gelişim sürecinde hipertrikozun tanısı ve tedavisi mümkün değildir. Bebeğin vücudunda gelişen kıl yapıları herhangi bir görüntüleme yöntemi ile saptanamaz. 

Konjenital hipertrikozun nedenleri arasında anne karnında maruz kalınmış radyasyon, kimyasal maddeler, teratojenik(bebek için hasar verici) ilaçlar sayılabilir. Anne adayının hem hipertrikoz için hem de diğer konjenital hastalıklar için bu nedenlerden uzak kalması oldukça önemlidir.

Hamilelik dönemi sonrası tanı konulan konjenital hipertrikozda nedenin bilinmesi önemlidir. Genetik bozukluğa bağlı oluşan hipertrikozda ebeveynlere bilgi verilmeli, gerekirse gebeliği önleyici yöntemlere başvurulmalıdır.

Hipertrikozda Hangi Doktora Gidilir?

Halk arasında kurt adam sendromu olarak da adlandırılan hipertrikoz hastalığı oldukça nadir görülen bir hastalıktır. Bu hastalık ile esas olarak ilgilenen; hastalığa tanı koyup tedavi uygulayan bölüm Deri ve Zührevi Hastalıkları(Dermatoloji) bölümüdür. Hastalar hekime androjen hormonuna duyarsız bölgeler olan alın, yanak, ense, göğüs ve kolun iç kısmı gibi yerlerinde kıllanma artışı ile başvururlar. Hekim hastanın şikayetlerini dinler, gerekli incelemeleri yapıp tanı koyar.

Hipertrikoz hastalığı çoğunlukla yetişkin çağa gelmeden tanı aldığı için, özellikle de doğum sırasında saptandığı için doğumdan hemen sonra Çocuk Hastalıkları Uzmanı hekim tarafından da tanı alabilir.

Hipertrikoz hirsutizmle sık karışan bir rahatsızlıktır. Hipertrikozda androjene duyarsız olan bölgelerde kıl gelişimi olurken; hirsutizmde androjen artışına bağlı androjene duyarlı vücut bölgelerinde kıllanma artışı görülür. Hirsutizme sıklıkla adet düzensizlikleri de eşlik eder.

Hipertrikozla karışan hirsutizm durumuna adet düzensizlikleri de eklenince; hastalar çoğunlukla kadın doğum hekimine başvurur. Kadın doğum hekimi hastanın hirsutizmi olmayıp hipertrikozu olduğuna karar verirse; hastayı dermatoloji bölümüne yönlendirir. 

Aileler doğumdan hemen sonra çocuklarının alın, ense, yanak gibi bölgelerinde kıllanma artışı gördüğünde telaşlanmamalıdır. Çünkü lanugo adı verilen bu kıllar anne karnında iken oluşur ve doğumdan sonraki 4.aya kadar dökülmüş olur. Bebeğin 1 yaşına geldiği ve hala bu bölgelerde kıllanmanın olduğu durumlarda hekime başvurulmasında fayda vardır.